Φωτογραφία: Estuardo Tunche για την Prensa Comunitaria

Αυτό το κείμενο αποτελεί συγχώνευση και αναδημοσίευση δύο άρθρων των Elías Oxom και Joel Pérez στην Prensa Comunitaria.

Οι Γουατεμαλέζοι σε όλη τη χώρα γιόρτασαν την Ημέρα των Ψυχών στις 1-2 Νοεμβρίου με διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτιστικές εκφράσεις για να μνημονεύσουν τους προγόνους και προγόνισσές τους, τα αποβιώσαντα αγαπημένα τους πρόσωπα. Φωτογραφίες, λουλούδια, φαγητό και νερό τοποθετήθηκαν σε κοιμητήρια και κατοικίες για τους νεκρούς αγίους.

Οι βωμοί ήταν διακοσμημένοι με pacaya και φύλλα Oq'ob‘ (ονομάζονται επίσης φύλλα του δέντρου λικιδάμβαρη) και στολισμένοι με tutz‘ (κατιφέδες, αλλιώς “νεκρολούλουδα“). Υπήρχαν επίσης φρούτα, διάφορα είδη φαγητού, κεριά, αρωματικά φύλλα πεύκου και ρετσίνι από δέντρα (copal pom).

Αυτές οι πρακτικές πραγματοποιήθηκαν με μεγάλη επισημότητα από όσους τις ακολουθούν ακόμα, γιατί είναι κάτι που έχει χαθεί με τα χρόνια. Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι ορισμένα κοιμητήρια δε δέχονταν επισκέπτες, οι άνθρωποι συνέχισαν να γιορτάζουν τη ζωή. Η πανδημία έχει αφήσει πίσω της πολύ πόνο λόγω των θανάτων από Covid-19.

Φωτογραφία: Guadalupe Figueroa για την Prensa Comunitaria

Για παράδειγμα, πριν από την πανδημία του COVID-19, κάθε 2 Νοεμβρίου, εκατοντάδες οικογένειες επισκέπτονταν παραδοσιακά το δημοτικό κοιμητήριο του Ιχκάν στο Κιτσέ στη βορειοδυτική Γουατεμάλα, όπου η Καθολική Εκκλησία γιόρταζε επίσης με λειτουργία.

Φωτογραφία: Prensa Comunitaria, Ιχκάν, Κιτσέ

Αν και οι υγειονομικές Αρχές ανακοίνωσαν ότι κατά την 1η και 2η Νοεμβρίου θα περιοριστεί η είσοδος στο δημοτικό κοιμητήριο, ήταν προφανές ότι δεν υπήρχε σημαντικός έλεγχος. Έτσι, μερικές οικογένειες έφτασαν στις 2 Νοεμβρίου για να επισκεφθούν τα λείψανα των αγαπημένων τους στο κοιμητήριο.

Φωτογραφία: Prensa Comunitaria, Ιχκάν, Κιτσέ

Στην Άλτα Βεραπάζ, αυτή η πολιτιστική έκφραση έφερε κοντά οικογένειες και η δραστηριότητα έγινε οικογενειακή συγκέντρωση. Εκτός από το να μοιράζονται το ιερό φαγητό, οι άνθρωποι μοιράζονται ένα ποτό από χυμό ζαχαροκάλαμου (b'oj) και προσεύχονται σε όσους έχουν πεθάνει. Οι Μάγια Κακτσικέλ του Σαν Πέδρο Σακατεπέκεζ γιόρτασαν την Ημέρα των Νεκρών στο κεντρικό πάρκο, όπου φτιάχτηκε ένας βωμός προς τιμήν των νεκρών. Παιζόταν επίσης μουσική από μαρίμπες, βιολιά και μια καλλιτεχνική έκθεση.

Φωτογραφία: Feliciana Herrera για την Prensa Comunitaria

Ομοίως, στην περιοχή Μάγια Ιχίλ, στη δημοτική πρωτεύουσα του Νεβάχ, οικογένειες επισκέφθηκαν τους νεκρούς τους από τις 28 έως τις 30 Οκτωβρίου, καθώς το νεκροταφείο ήταν κλειστό την Κυριακή. Σε αρκετές κοινότητες, μνημόνευσαν τους προγόνους και προγόνισσές τους με μαρίμπα και φαγητό. Διεξήγαν οικογενειακές και κοινοτικές δραστηριότητες.

Ομοίως, στην κοινότητα Νουέβο Χοριζόντε, στη βόρεια επικράτεια του Πετέν, από νωρίς το πρωί, οικογένειες στόλισαν τους τάφους των νεκρών τους με πολύχρωμα λουλούδια και εναπόθεσαν επίσης γλυκά και φαγητά, που άρεσαν σε αυτούς. Στο Σαν Χουάν Κομαλάπα του Τσιμαλτενάνγκο στην κεντρική Γουατεμάλα, η οικογένεια της Doña Zoila Girón ετοίμασε “φιάμπρε“, ένα παραδοσιακό πιάτο της Γουατεμάλας με αλλαντικά και λαχανικά. Τονίζουν ότι είναι οικογενειακή μαγειρική παράδοση την Ημέρα των Ψυχών. Στον δήμο Τόδος Σάντος Κουτσουματάν κοντά στα σύνορα με το Μεξικό, διεξήχθη παραδοσιακός αγώνας ιπποδρομίας.

Αν και δύο χρόνια της πανδημίας επηρέασαν τις οικογενειακές επισκέψεις στα κοιμητήρια, πολλές κοινότητες συνέχισαν να τιμούν τη μνήμη των προγόνων τους και να γιορτάζουν τη ζωή.