Νέοι περιορισμοί για τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Καζακστάν παρουσιάζονται για να περιορίσουν την ελευθερία στο διαδίκτυο. Φωτογραφία: “DSCF4899″ [1] από Бесплатный фотобанк [2] άδεια υπό CC BY-NC-SA 2.0 [3]
Το κοινοβούλιο του Καζακστάν ενέκρινε ένα νομοσχέδιο “για την προστασία των δικαιωμάτων των παιδιών”, που θα περιορίσει τη δραστηριότητα [4] των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η τελευταία από μια σειρά κινήσεων περιορισμού και ελέγχου της δραστηριότητας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη χώρα.
Στο Καζακστάν, η ευρεία διείσδυση του διαδικτύου [5], σε συνδυασμό με τη σπάνια εμπιστοσύνη στα παραδοσιακά μέσα [6], καθιστά τις υπηρεσίες ανταλλαγής μηνυμάτων όπως το Telegram και το Signal, επιπρόσθετα στο WhatsApp, το Messenger και το Instagram, που ανήκουν στο Facebook, τον προτιμώμενο τρόπο επικοινωνίας, διάδοσης ειδήσεων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, κινητοποίησης.
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις στο νόμο «Περί προστασίας των δικαιωμάτων των παιδιών [7]» θα αναγκάσουν τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης να αφαιρέσουν περιεχόμενο εντός 24 ωρών, που επισημαίνεται από τις τοπικές Αρχές ως δυνητικά επιβλαβές για τα παιδιά. Η μη συμμόρφωση θα είχε ως αποτέλεσμα την πλήρη διακοπή της υπηρεσίας.
Οι Aidos Sarym και Dinara Zakiyeva, βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος Νουρ Οτάν, είπαν ότι η πρωτοβουλία τους δεν στρέφεται κατά των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης. Ο πρώτος τους στόχος, είπαν στα ΜΜΕ [8], είναι να κρατήσουν τα παιδιά μακριά από δυνητικά επιβλαβές περιεχόμενο.
Ο Sarym είπε [9] ότι οι άλλες προτεινόμενες τροποποιήσεις στη νομοθεσία του Καζακστάν, που εγκρίθηκαν στο νομοσχέδιο, “είναι πιο σημαντικές και ουσιώδεις από το πιασάρικο επιχείρημα σχετικά με το “κλείσιμο των κοινωνικών δικτύων””.
Άλλες προτεινόμενες τροποποιήσεις [10] περιλαμβάνουν την υποχρέωση των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης να ανοίξουν γραφείο αντιπροσωπείας στη χώρα και να εγγράψουν επίσημα την εταιρεία τους. Οι αλλοδαποί και οι ξένοι κάτοικοι δεν θα επιτρέπεται να ενεργούν ως επίσημοι εκπρόσωποι αυτών των εταιρειών.
Σε μία ανάρτηση [11] στο Facebook, η Zakiyeva είπε ότι αυτό είναι σύμφωνο με τις παγκόσμιες πρακτικές και στοχεύει συγκεκριμένα στην προστασία των παιδιών.
Πρώτον, το άνοιγμα ενός γραφείου αντιπροσωπείας δεν θα είναι πρόβλημα για τις μεγάλες εταιρείες. Δεύτερον, αυτή είναι παγκόσμια πρακτική, που εφαρμόζεται, για παράδειγμα, στη Γαλλία, τη Γερμανία και πολλές άλλες χώρες. Θα ήθελα επίσης να σημειώσω ότι αυτές οι τροπολογίες εξετάστηκαν από όλους τους κρατικούς φορείς και εισηγήθηκαν από την κυβέρνηση στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας για το θέμα της προστασίας των παιδιών από τον διαδικτυακό εκφοβισμό.
Το κοινοβούλιο του Καζακστάν ενέκρινε τις νομοθετικές τροποποιήσεις μετά από μία μόνο ανάγνωση, ένδειξη ότι η κυβέρνηση έκρινε σκόπιμο το μέτρο. Για να τεθεί σε ισχύ, το νομοσχέδιο θα πρέπει να υπογραφεί από τον Πρόεδρο Κασίμ-Τζομάρτ Τοκάγιεφ.
Χρησιμοποιήθηκαν δεδομένα σχετικά με τις αυτοκτονίες νέων [12] ως πρόσθετο σκεπτικό για αυστηρότερη νομοθεσία. Ο Nurlan Nigmatullin, πρόεδρος του κοινοβουλίου, είπε σε συνέντευξή του ότι 143 άτομα κάτω των 18 ετών αυτοκτόνησαν το 2020, ενώ 105 αυτοκτόνησαν τους πρώτους έξι μήνες του 2021. Ο εκφοβισμός και ο διαδικτυακός εκφοβισμός επισημάνθηκαν ως μερικές από τις κύριες αιτίες για αυτοκτονίες νέων.
Η UNICEF [13], ωστόσο, προσφέρει μια διαφορετική εξήγηση: “Τουλάχιστον το 90% των εφήβων, που αυτοκτόνησαν, είχαν συμπτώματα κατάθλιψης και χαμηλό επίπεδο ανθεκτικότητας”.
Το συνδεόμενο με την κυβέρνηση μέσο ενημέρωσης, Kazakhstanskaya Pravda [14], επικαλέστηκε τον υπουργό Εσωτερικών Yerlan Turgumbayev λέγοντας ότι “το ένα τρίτο κάθε περίπτωσης απόπειρας αυτοκτονίας προέρχεται από σύγκρουση με γονείς ή συγγενείς”.
Μια πρωτοβουλία για την απόκρυψη αυστηρότερου ελέγχου
Η ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Tatyana Chernobil είπε στο Kloop [15] ότι αυτά τα μέτρα θα μπορούσαν να αποτελέσουν πρόσχημα για την επέκταση του κρατικού ελέγχου στην επικοινωνία.
Αυτές οι τροπολογίες είναι ευρείας φύσης και υπερβαίνουν τα συμφέροντα των παιδιών. Ουσιαστικά τα πάντα στο Διαδίκτυο μπορούν να τεθούν υπό την προστασία ενός παιδιού.
Μέρες αφότου το κοινοβούλιο ενέκρινε το πρώτο σύνολο τροπολογιών, ο διεθνής εποπτικός οργανισμός Freedom House δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του «Ελευθερία στο Διαδίκτυο», στην οποία το Καζακστάν [16] χαρακτηρίζεται ως “μη ελεύθερη” χώρα.
Τον Δεκέμβριο του 2020, η κυβέρνηση δοκίμασε το Πιστοποιητικό Εθνικής Ασφάλειας, μια τεχνολογία Επίθεσης Man-in-the-middle που της επιτρέπει να παρακολουθεί τις διαδικτυακές δραστηριότητες των χρηστών, στο Νουρ-Σουλτάν. Η δοκιμή έκανε πολλές πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης απρόσιτες σε χρήστες που δεν κατέβασαν το πιστοποιητικό.
Η επίθεση man-in-the-middle (MITM), είναι μια τεχνολογία που επιτρέπει στην κυβέρνηση να παρατηρεί την κυκλοφορία στο διαδίκτυο από το πλεονέκτημα του μεσαίου χώρου μεταξύ του χρήστη και του περιεχομένου. Αυτό το είδος επίθεσης MITM επαναλήφθηκε όλα αυτά τα χρόνια, με αποφασιστικές αντιδράσεις [17] από αρκετούς γίγαντες του ιστού, που στόχευαν να προστατεύσουν την εμπειρία του χρήστη από την κατασκοπεία της κυβέρνησης. Το Καζακστάν εμφανίστηκε επίσης σε εξέχουσα θέση στο Πρόγραμμα Πήγασος, [18] μια έρευνα για ένα λογισμικό “δούρειου ίππου”, που εγκαταστάθηκε στις συσκευές πολλών δημοσιογράφων, ακτιβιστών και πολιτικών στη χώρα.
Εκτός από την ευρεία παρακολούθηση, η έκθεση Ελευθερία στο διαδίκτυο τόνισε τον λογοκριτικό ρόλο που διαδραμάτισαν οι Αρχές, κάθε φορά που το ανεπιθύμητο υλικό διοχετεύτηκε μέσω των καναλιών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Οι Αρχές χρησιμοποιούν διάφορα μη τεχνικά μέσα για να επιβάλουν την κατάργηση περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης πίεσης σε καταστήματα για να καταργήσουν συγκεκριμένο υλικό και παρόμοια αιτήματα, που απευθύνονται σε διεθνείς πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Ο Freedom House παρέθεσε μία έκθεση του 2019, στην οποία το Υπουργείο Πληροφοριών ανέφερε ότι “πάνω από 25.000 “παράνομα περιεχόμενα” διαγράφηκαν από ιδιοκτήτες ή διαχειριστές ιστότοπων” τους προηγούμενους 10 μήνες. Οι χρήστες, που δημιουργούν ή αλληλεπιδρούν με τέτοιο περιεχόμενο, συχνά κινδυνεύουν με πρόστιμα ή ποινές φυλάκισης [19] στο Καζακστάν.
Παρόμοιες ρυθμιστικές πράξεις εγκρίθηκαν στη Ρωσία τον Φεβρουάριο [20]με στόχο τον έλεγχο των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης [21].
Μια τέτοια διάχυτη παρακολούθηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε δραστικά μέτρα κατά των εταιρειών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που δεν συμμορφώνονται με την κυβερνητική λογοκρισία.