Οι συμμετέχοντες σε πάνελ David Lambert Tumwesigye, Atim Sheilla Gloria και η συντονίστρια Elizabeth Atori κατά τη δεύτερη συνεδρία της ηλεκτρονικής διάσκεψης. (Εικόνα: Femme Forte. Χρησιμοποιείται με άδεια).
Μια περιφερειακή ηλεκτρονική διάσκεψη [1] για τη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας πραγματοποιήθηκε στην Καμπάλα της Ουγκάντα στις 25 Νοεμβρίου. Η σύγκληση γυναικείων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, ηγετιδών των δικαιωμάτων των γυναικών και υπέρμαχων της μη αμειβόμενης εργασίας φροντίδας από όλη την περιοχή της Ανατολικής Αφρικής οργανώθηκε από τις οργανώσεις Femme Forte, GROOTS Kenya και Οργανισμό Ανάπτυξης Γυναικών Μασάι, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Επείγουσας Δράσης. Η εκδήλωση έδωσε στις γυναίκες, που επηρεάστηκαν από τον COVID-19, μια πλατφόρμα για να μοιραστούν τις εμπειρίες τους σχετικά με τις υπάρχουσες ανισότητες, που προκύπτουν από την απλήρωτη εργασία φροντίδας και να ενθαρρύνουν τον δημόσιο διάλογο για το θέμα.
Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) ορίζει [2] την εργασία φροντίδας ως:
Direct, personal and relational care activities, such as feeding a baby or nursing an ill partner; and indirect care activities, such as cooking and cleaning. Unpaid care work is care work provided without a monetary reward by unpaid carers.
Άμεσες, προσωπικές και σχεσιακές δραστηριότητες φροντίδας, όπως η σίτιση ενός μωρού ή ο θηλασμός ενός άρρωστου συντρόφου, και έμμεσες δραστηριότητες φροντίδας, όπως το μαγείρεμα και το καθάρισμα. Η μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας είναι η εργασία φροντίδας, που παρέχεται χωρίς χρηματική ανταμοιβή από μη αμειβόμενους φροντιστές.
Τα κορίτσια και οι γυναίκες αποτελούν τα δύο τρίτα [3] του απλήρωτου εργατικού δυναμικού φροντίδας παγκοσμίως, γεγονός που διαιωνίζει τις ανισότητες στην εκπαίδευση και την αγορά εργασίας. Αυτή η επιβάρυνση τις αποκλείει από την πλήρη πρόσβαση στην εκπαίδευση, την εργασία και την υγειονομική περίθαλψη και τελικά τις εμποδίζει οικονομικά σε σύγκριση με τους άνδρες. Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας συνδέει [4] τη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας με αυξημένες ανισότητες μεταξύ των φύλων στον τομέα της σταδιοδρομίας.
Η πρώτη συνεδρία στο συνέδριο συζήτησε την “κρίση περίθαλψης και τις επιπτώσεις του COVID-19 στην οικονομική δικαιοσύνη και την απλήρωτη εργασία φροντίδας”. Μία από τις συμμετέχουσες, η Allana Kembabazi, Υπεύθυνη Προγραμμάτων στην Πρωτοβουλία για τα Κοινωνικά και Οικονομικά Δικαιώματα, όρισε την μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας ως “εργασία μέσα σε ένα νοικοκυριό, η οποία δεν πληρώνεται, αλλά όταν τη βλέπεις, υποτίθεται ότι πληρώνεται”.
Η εργασία οικιακής φροντίδας είναι ως επί το πλείστον απλήρωτη, μη αναγνωρισμένη και δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί από την άποψη της οικονομικής αξίας. Σχεδόν σε κάθε κοινωνία, η μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας διαδραματίζει ζωτικό ρόλο στην κάλυψη των κενών στις κοινωνικές υπηρεσίες και στη στήριξη ισχυρών οικονομιών.
Ο αντίκτυπος του COVID-19 στη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας
Η απώλεια θέσεων εργασίας και το κλείσιμο των σχολείων στον απόηχο της πανδημίας COVID-19 επιδείνωσαν τις υπάρχουσες ανισότητες για τις γυναίκες στη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας. Η Esupat Ngulupa Laizer από τον Οργανισμό Ανάπτυξης Γυναικών Μασάι – ομιλήτρια στην ηλεκτρονική διάσκεψη – είπε:
Η μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας έχει στερήσει στις γυναίκες οικονομική συμμετοχή και πόρους, αυξάνοντας την ευαλωτότητά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Πριν από τον COVID-19, οι γυναίκες έκαναν τρεις φορές περισσότερες απλήρωτες εργασίες φροντίδας από τους άνδρες. Με την πανδημία, τα πράγματα έγιναν χειρότερα. Οι γυναίκες επιβαρύνονται με μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας [5] και πρέπει να εγκαταλείψουν το εργατικό δυναμικό. Οι ευκαιρίες για τις γυναίκες να συμμετάσχουν σε ηγετικούς ρόλους είναι επίσης περιορισμένες λόγω όλης αυτής της δουλειάς.
Μια έκθεση [6] του 2018 της Oxfam σχετικά με την εργασία φροντίδας στην Ουγκάντα δείχνει ότι κατά μέσο όρο το 32,1% των οικιακών φροντιστριών στην Ουγκάντα ανέφεραν ότι υπέφεραν από ασθένειες, τραυματισμούς, κατάθλιψη, σωματική ή/και ψυχική βλάβη λόγω των ρόλων φροντίδας τους.
Μια κίνηση προς τη μεταρρύθμιση
Οι ομιλητές κατέθεσαν επιτακτική άποψη για την αναγνώριση της οικιακής φροντίδας και των πιθανών οφελών από την αμοιβή της, σημειώνοντας ότι αυτές απαιτούν νομική μεταρρύθμιση και αλλαγές νοοτροπίας. Η UN Women εκτιμά ότι η μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας συμβάλλει στο 10-39% περίπου του ΑΕΠ οποιασδήποτε χώρας. [7]
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου, ο ομιλητής David Lambert Tumwesigye, Διευθυντής Διεθνούς Συνηγορίας για την Παιδική Φτώχεια στο Save the Children [Σώστε τα παιδιά], τόνισε τις νοητικές αντιλήψεις, που θα πρέπει να αμφισβητηθούν για να ομαλοποιηθεί η αμειβόμενη εργασία φροντίδας.
Η ρύθμιση και η νομοθεσία συχνά βασίζονται στη ζήτηση. Δεδομένου του πολιτισμικού μας πλαισίου, πολλά άτομα δεν έχουν προετοιμαστεί ψυχικά για μια περίοδο, όπου οι άνδρες πληρώνουν για τη φροντίδα, που παρέχουν οι γυναίκες.
Η Atim Sheila Gloria συμφώνησε, εστιάζοντας στη νομική και νομοθετική οδό προς μια πιο δίκαιη αγορά εργασίας.
Τις περισσότερες φορές, μια πολιτική μπορεί να μην είναι αρκετή. Χρειαζόμαστε νόμους. Όταν ισχύουν οι νόμοι, γίνεται ευκολότερο. Το Κοινοβούλιο είναι εκεί για να εκπροσωπεί τους ανθρώπους, επομένως θα γνωρίζουν όλα αυτά τα προβλήματα. Η εκτελεστική εξουσία και το κοινοβούλιο θα πρέπει να αναγνωρίσουν και να περάσουν νομοθετικά τη μη αμειβόμενη εργασία φροντίδας μέσω της διαμόρφωσης πολιτικών, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση για την αξιολόγηση της ικανότητας της χώρας να ποσοτικοποιήσει και να συμπεριλάβει την εργασία φροντίδας στην αγορά εργασίας.
Μαθήματα από την Κένυα
Μιλώντας κατά τη διάρκεια του φόρουμ, η Jael Esther Amati από το GROOTS Kenya, μοιράστηκε ότι η Κένυα κυκλοφόρησε πρόσφατα μια δικαστική απόφαση ότι τα εργαζόμενα άτομα οικιακής φροντίδας πρέπει να αποζημιώνονται.
Η πρόσφατη απόφαση [8] του Ανώτατου Δικαστηρίου της Κένυας στην υπόθεση MW εναντίον AN (Αρ. 20/2016) είναι μια σημαντική νίκη για τη μεταρρύθμιση της μη αμειβόμενης εργασίας φροντίδας. Το δικαστήριο έκρινε ότι οι δουλειές του σπιτιού και οι εργασίες φροντίδας, που εκτελούσε μια σύζυγος (στην περίπτωση αυτή, η ενάγουσα) της έδινε δικαίωμα σε ίσο μερίδιο της συζυγικής περιουσίας κατά τη λύση του γάμου.
Η Justice Matheka παρατήρησε στην τελευταία περίπτωση:
Πώς αποδίδουμε χρηματική αξία σε αυτή τη διαδικασία, όπου μια γυναίκα περνά εγκυμοσύνη, γεννά και φροντίζει τα μωρά και μετά το διαζύγιο ή το χωρισμό φροντίζει τα παιδιά μόνη της χωρίς καμία βοήθεια από τον πατέρα των παιδιών .
Η αναγνώριση από το δικαστήριο της συνεισφοράς της μη αμειβόμενης εργασίας φροντίδας γυναικών στην κατασκευή της συζυγικής περιουσίας είναι σημαντική για την έναρξη συζητήσεων σχετικά με την αμοιβή για εργασία φροντίδας. Η απόφαση θα μπορούσε επίσης να ενθαρρύνει τα δικαστήρια στην περιοχή της Ανατολικής Αφρικής και αλλού να λάβουν προοδευτική στάση σε σχέση με θέματα εργασίας περίθαλψης.