Τοιχογραφία-φόρος τιμής στη María Efigenia Vásquez από τη συλλογικότητα Iskra στην πόλη Ποπαγιάν. Χρησιμοποιείται με άδεια.
Αυτό το άρθρο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης κάλυψης απειλών εναντίον ιθαγενών δημοσιογράφων στην Κάουκα της Κολομβίας. Το πρώτο άρθρο ασχολείται με την ατιμωρησία για εγκλήματα κατά των δημοσιογράφων και το δεύτερο με το ευρύτερο πλαίσιο των αυτόχθονων πληθυσμών και τον αγώνα τους να μεταδώσουν δημοσιογραφικά τους εδαφικούς αγώνες της κοινότητας.
Ήταν μια κανονική Κυριακή, χωρίς κανένα πρόβλημα. Η María Efigenia Vásquez Astudillo και ο σύντροφός της, John Miller, και οι δύο ιθαγενείς δημοσιογράφοι από τη νότια Κολομβία, πήραν τις φωτογραφικές τους μηχανές και κατευθύνθηκαν προς την ιθαγενή γη Κοκονούκο.
Η δουλειά του Miller συνίστατο στην καταγραφή της διαμαρτυρίας της ιθαγενούς κοινότητας Κοκονούκο και της επακόλουθης συνάντησής τους με τα ΜΑΤ (Esmad). Τα γεγονότα πραγματοποιήθηκαν στο Κοκονούκο στο Πουρασέ, μια μικρή πόλη λίγες ώρες από τη μεγάλη πόλη Ποπαγιάν.
Ο Miller είπε στο Global Voices ότι μαζί με την Efigenia Vásquez κι αυτόν επικοινώνησαν άνθρωποι στη γειτονιά του για να τεκμηριώσουν πιθανές συγκρούσεις με την αστυνομία. Η κοινότητα του Κοκονούκο είχε συγκεντρωθεί για να διαμαρτυρηθεί ενάντια σε ένα ιδιωτικό τουριστικό έργο με επικεφαλής τον Diego Angulo στην καρδιά των εδαφών τους, η οποία αποτελεί συλλογική ιδιοκτησία, σύμφωνα με την κολομβιανή νομοθεσία.
Το πρωί της 8ης Οκτωβρίου 2017, το ζευγάρι βρισκόταν κοντά στην είσοδο του Agua Tibia No. 2 στην περιοχή, όπου βρίσκεται και η εταιρεία οικοτουρισμού, σπα και ιαματικών λουτρών Angulo, που ονομάζεται Κέντρο Τουρισμού και Υγείας Termales Agua Tibia.
Ο Miller είπε ότι ηχογραφούσε με την ομάδα του, όπως του δίδαξε η Vásquez, χωρίς περισπασμούς, και επικεντρώθηκε στην πιθανή αντιπαράθεση μεταξύ της αστυνομίας και των ιθαγενών. Γύρω στις 3:00 μ.μ., η Vásquez πρότεινε να επιστρέψουν στο σπίτι για να φροντίσουν τα τρία τους παιδιά.
Καθώς κατέβαιναν από το βουνό, ξαφνικά τον κοίταξε και είπε “Πηγαίνω από εδώ” και κατευθύνθηκε προς την άλλη πλευρά του βουνού, ενώ ο Miller συνέχιζε την ηχογράφηση.
Ο Miller κατέγραψε ένα μέλος των ΜΑΤ να πυροβολεί, αλλά δεν μπορούσε να δει τον στόχο και στη συνέχεια άκουσε τα μέλη της κοινότητας να φωνάζουν για βοήθεια. Αμέσως κατέβασε τον φακό και έψαξε από πού προέρχονταν οι κραυγές.
Ο John Miller (δεξιά) δείχνει στην γράφουσα το βουνό, όπου σκοτώθηκε η Efigenia από τις ένοπλες δυνάμεις. Φωτογραφία: Willian Mavisoy Muchavisoy, χρησιμοποιείται με άδεια.
Έμεινε έκπληκτος, όταν είδε την Vásquez πεσμένη στο έδαφος και κατευθύνθηκε προς το μέρος της με άλλα μέλη της κοινότητας. Στο δρόμο κάτω, τα ΜΑΤ εξακολουθούσαν να μάχονται με κόσμο και να εμποδίζουν τη διέλευση ασθενοφόρου.
Ένας οδηγός, που περνούσε από τον δρόμο, μετέφερε τη Vásquez ως το ασθενοφόρο για μεταφορά στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ωστόσο, η μικρή πόλη δεν είχε αρκετό εξοπλισμό και έτσι την μετέφεραν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Σαν Χοσέ στην Κάουκα του Ποπαγιάν.
Καθ’ όλη αυτή τη διάρκεια, η Vásquez έλεγε: “Σε παρακαλώ, μην με αφήσεις να πεθάνω” και “Μην πεις στους γονείς μου τι συνέβη”. Λίγες ώρες αργότερα, μια νοσοκόμα είπε στον Miller ότι δεν μπορούσαν να τη σώσουν. Ήταν συντετριμμένος: η αγαπημένη και συνάδελφός του είχε σκοτωθεί από πυροβολισμούς. Την επόμενη μέρα, το Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής επιβεβαίωσε τον θάνατο από πυροβολισμό.
Η Vásquez Astudillo, δημοσιογράφος του ιθαγενούς ραδιοφωνικού σταθμού Renacer Kokonuko, πρώην ιθαγενής φρουρός, μητέρα τριών παιδιών, έαχσε τη ζωή της, ενώ έκανε ρεπορτάζ για τον αγώνα της κοινότητάς της να ανακτήσει τα εδάφη τους. Αν και έχουν περάσει τέσσερα χρόνια, ο θάνατός της εμπνέει την κοινότητα να συνεχίσει να αγωνίζεται για την προστασία και τη συλλογική τους περιουσία.
Αγώνας για τα πατρογονικά εδάφη
Η ανάκτηση της γης είναι απαραίτητη για τους Κοκονούκο, επειδή η ταυτότητά τους έχει τις ρίζες της στη Μητέρα Γη.
Η Sulma Yace, η προγονική αρχή του Κοκονούκο, τόνισε τη σχέση της με τη Μητέρα Γη. Είπε επίσης ότι είναι πιο αφοσιωμένοι στην υπεράσπιση του Agua Tibia Αρ. 2, από τότε που η Vásquez σκοτώθηκε εκεί, ενώ έκανε ρεπορτάζ για τον αγώνα της κοινότητάς της. Το 2021, οι αυτόχθονες κοινότητες συνεχίζουν να διαμαρτύρονται για την παρουσία του συγκροτήματος σπα Diego Angulo στα εδάφη τους.
Από την πλευρά του, ο Jhoe Sauca, νόμιμος εκπρόσωπος του Κοκονούκο στο Περιφερειακό Συμβούλιο Ιθαγενών της Κάουκα (CRIC), εξήγησε στο Global Voices γιατί είναι τόσο σημαντικό να ανακτηθεί το Agua Tibia N.2: “Για την επέκταση των εδαφών, την άσκηση παραδοσιακών τελετουργιών και τη διεκδίκηση του δικαιώματος στην επικράτεια στο όνομα της Efigenia”.
Αυτόχθων ραδιοφωνικός σταθμός της κοινότητας Κοκονούκο. Φωτογραφία: Willian Mavisoy Muchavisoy, χρησιμοποιείται με άδεια.
Δεδομένου ότι η Vásquez σκοτώθηκε, ενώ έκανε τη δουλειά της, το Ίδρυμα για την Ελευθερία του Τύπου (FLIP) είπε στο Global Voices ότι η Γενική Εισαγγελία της Κολομβίας θα πρέπει να ακολουθήσει τη διαδικασία και να λάβει υπόψη τις επιθέσεις των ΜΑΤ σε δημοσιογράφους.
Με email, το Γραφείο της Γενικής Εισαγγελίας της Δημοκρατίας ανταποκρίθηκε στο αίτημα του Global Voices, ανέφερε ότι υπάρχει πειθαρχική διαδικασία σε βάρος αστυνομικού για “επιπλέον περιορισμό δικαιωμάτων και ανώνυμες λειτουργίες”.
Αν και η δικαιοσύνη φαίνεται μακρινή για την Vasquez, η κληρονομιά της ζει. Τα τρία παιδιά της τη θυμούνται ως αφοσιωμένη μητέρα, παθιασμένη με τη δουλειά της στο ραδιόφωνο και αφοσιωμένη στην ιθαγενή κοινότητά της.
Η μητέρα της, Ilda Astudillo, ήταν χαρούμενη, καθώς η κόρη της έγινε αυτό που ήθελε: εκφωνήτρια. Ο πατέρας της, Luis Vásquez, συνεχίζει να εμπνέεται από τα όνειρά της να σπουδάσει δημοσιογραφία και νομική, τα οποία δεν μπόρεσε να εκπληρώσει.
Ο John Miller, ο σύντροφος της στη δουλειά και στη ζωή, είπε ότι, παρά το τραγικό τέλος και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι αυτόχθονες φορείς επικοινωνίας στην Κάουκα, θα συνεχίσει να κάνει ρεπορτάζ για το Agua Tibia Αρ. 2. Όπως έλεγε και η María Efigenia Astudillo: “Πώς θα τρέξω, πρέπει να είμαι δυνατή, να έχω προσωπικότητα, δεν μπορώ να αφήσω τον εαυτό μου να χτυπηθεί”, είπε, ενθυμούμενός την.
“Πρέπει να ενεργήσουμε σύμφωνα με τη σκέψη μας”, πρόσθεσε ο John.
