“Παραμέληση στο εσωτερικό, κέρδη στο εξωτερικό”: Το ιατρικό σύστημα της Κούβας

Εικονογράφηση: Connectas

Αυτό το άρθρο είναι απόσπασμα από έρευνα των Diario de Cuba και CONNECTAS, που αναδημοσιεύτηκε στο Global Voices.

Η επιχείρηση υγείας εκατομμυρίων δολαρίων της Κούβας βασίζεται σε δύο πυλώνες: μια υπηρεσία υψηλής ποιότητας στο νησί για αλλοδαπούς και τη μαζική εξαγωγή επαγγελματιών υγείας μέσω ιατρικών αποστολών. Αυτό το επικερδές μοντέλο επέτρεψε στην κυβέρνηση να διαδίδει προπαγάνδα και να πουλά μια αλτρουιστική “βιτρίνα”, ενώ οι Κουβανοί πρέπει να υπομένουν νοσοκομειακή κατάρρευση, ενώ, όσοι γιατροί συμμετέχουν σε αυτές τις αποστολές, υπόκεινται σε κάθε είδους παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

Η πανδημία, που προκλήθηκε από τον κορωνοϊό, έδωσε τη θέση της σε μια ιδανική κατάσταση για να ξαναρχίσει η προώθηση των κουβανικών ιατρικών υπηρεσιών, οι οποίες είχαν υποστεί πτώση μεταξύ 2018-2019 μετά το τέλος των συμμαχικών με την Κούβα κυβερνήσεων στη Βραζιλία, τη Βολιβία και τον Ισημερινό. Εκτός από την αναβίωση των συμβάσεων στο εξωτερικό, η πανδημία χρησίμευσε ως πλαίσιο για την Αβάνα για να αναζωογονήσει την προπαγάνδα γύρω από τις ιατρικές αποστολές, η οποία περιελάμβανε μια εκστρατεία για το Νόμπελ Ειρήνης για την ομάδα επαγγελματιών, που στάλθηκαν να εργαστούν για τον περιορισμό του Covid-19.

Τον Οκτώβριο του 2021, η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας της Κούβας, Δρ. Regla Angulo Pardo, ανακοίνωσε ότι 57 ομάδες αποτελούμενες από 4.982 επαγγελματίες υγείας είχαν συνεργαστεί στον αγώνα κατά του Covid-19 σε 41 περιοχές στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, την Αφρική και την Ευρώπη.

Το όνειρο του βραβείου Νόμπελ δεν ευδοκίμησε. Αντίθετα, οι Κουβανοί κουράστηκαν και οι διαδηλώσεις τους έγιναν πρωτοσέλιδα μεγάλων παγκόσμιων ΜΜΕ. Η κατάρρευση του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης και οι ελλείψεις φαρμάκων ήταν μερικές από τις αφορμές της ιστορικής διαμαρτυρίας στις 11 Ιουλίου 2021. Η διαμαρτυρία τροφοδοτήθηκε επίσης από την αύξηση των μολύνσεων και θανάτων από τον Covid-19 από τα μέσα Απριλίου του τρέχοντος έτους.

Η ανανεωμένη κουβανική προπαγάνδα δεν ήταν αρκετή για να φιμώσει τις παρατυπίες γύρω από το μοντέλο ιατρικών αποστολών της χώρας για χρόνια ούτε για να αποσπάσει την προσοχή από το καταρρέον σύστημα υγείας. Οι Diario de Cuba και Connectas ερεύνησαν και συνέταξαν πολυάριθμες μαρτυρίες επαγγελματιών, που συμμετείχαν σε τέτοιες αποστολές στη Βενεζουέλα, τη Βραζιλία, τη Βολιβία, τον Ισημερινό, ακόμη και τη Σαουδική Αραβία, και καταγγέλλουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι μαρτυρίες αποκαλύπτουν επίσης το σημερινό τοπίο του συστήματος υγείας στην Κούβα: την αντίθεση μεταξύ των υγειονομικών υπηρεσιών για τους Κουβανού, η επιδείνωση των οποίων συνεχίζεται εδώ και χρόνια, αλλά έχει επιταχυνθεί με την πανδημία, και του “τουρισμού υγείας” για τους ξένους, που συνεχίζει να να είναι διεθνούς φήμης.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η Κούβα έχει 8,4 γιατρούς ανά χίλιους κατοίκους, περισσότερους από δυνάμεις όπως η Γερμανία (4,2), η Σουηδία (4), οι ΗΠΑ (2,6) ή η Ιαπωνία (2,4). Ωστόσο, η Κούβα παρουσίασε μείωση 64% στους γιατρούς από το 2010 έως το 2017 από περισσότερους από 36.000 σε περίπου 13.000.

Πώς έγινε γνωστή η Κούβα για τις ιατρικές της αποστολές;

Το 1984, η κουβανική κυβέρνηση δημιούργησε το πρόγραμμα Οικογενειακών Γιατρών και Νοσηλευτών (Programa del Médico y la Enfermera de la Familia), με στόχο την παροχή υγειονομικής κάλυψης σε ολόκληρο τον πληθυσμό του νησιού. Αν και το πρόγραμμα έγινε παγκόσμια γνωστό, η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και η κρίση, που ακολούθησε στην Κούβα, έδειξαν ότι δεν είχε σχέδιο βιωσιμότητας.

Στη συνέχεια, η σωτηρία ήρθε με την άνοδο στην εξουσία του Ούγκο Τσάβες στη Βενεζουέλα. Στις 30 Οκτωβρίου 2000, η Κούβα και η Βενεζουέλα υπέγραψαν συμφωνία, με την οποία η κουβανική πλευρά δεσμεύτηκε να στείλει γιατρούς, που θα προσέφεραν δωρεάν υπηρεσίες σε μέρη, όπου η κάλυψη υγείας ήταν ελλιπής, και να εκπαιδεύσει το προσωπικό της Βενεζουέλας. Η Βενεζουέλα, από την πλευρά της, δεσμεύτηκε να στέλνει 53.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα.

Το 2011, η κουβανική κυβέρνηση πραγματοποίησε μια σειρά ιδιωτικοποιήσεων σύμφωνα με το ρωσικό μοντέλο, προκειμένου να ενταχθεί η κρατική οικονομία σε έναν κόσμο ελεύθερης αγοράς. Έτσι γεννήθηκε η Comercializadora de Servicios Médicos Cubanos, η εταιρεία που ανέλαβε την επιχείρηση εξαγωγής υγειονομικού προσωπικού. Μέσω αυτής της οντότητας και χάρη στη συμμαχία με τη Βενεζουέλα, κατέστη δυνατή η εξαγωγή κουβανικής εξειδικευμένης εργασίας σε μαζική κλίμακα, καθώς και η εκπλήρωση ενός ονείρου, που αγαπούσε ο Φιντέλ Κάστρο: εξαγωγή της επανάστασης και επέκταση της επιρροής της παγκοσμίως. Με αυτόν τον τρόπο, εκτός από οικονομικό πλεονέκτημα, οι ιατρικές αποστολές έγιναν και διπλωματικό κεφάλαιο.

Η μαζική εξαγωγή επαγγελματιών υγείας έλυσε επίσης ένα πρόβλημα: την έλλειψη ευκαιριών απασχόλησης για έναν τόσο υπερβολικό αριθμό γιατρών στην Κούβα. Αλλά η φαινομενική λύση για την κουβανική κυβέρνηση αποτελούσε δοκιμασία για πολλούς από τους συμμετέχοντες γιατρούς. Οι μαρτυρίες, που συγκεντρώθηκαν σε αυτή τη δημοσιογραφική έρευνα, όπως αυτή της Δρ. Elisandra del Prado Torres, αποκαλύπτουν ότι οι Κουβανοί επαγγελματίες δεν είχαν δικαίωμα να συγκεντρωθούν και να ασκήσουν τα θρησκευτικά τους πιστεύω ή να επιλέξουν σύντροφο.

Εκτός από θύματα παραβιάσεων των ελευθεριών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, οι Κουβανοί επαγγελματίες υγείας καταγγέλλουν ότι αναγκάστηκαν να συμμετάσχουν σε πολιτικές πιέσεις. Ένας γιατρός επικεφαλής μιας Περιοχής Κοινοτικής Υγείας στη Βενεζουέλα διηγήθηκε πώς έπρεπε να ανακατευτούν στην τοπική πολιτική. “Ήμουν υπεύθυνος για το Asic Caribe, στον δήμο Arismendi της πολιτείας Σούκρε. Εκεί, αναγκάστηκα να υποστηρίξω τον δήμαρχο στην εκστρατεία επανεκλογής. Κάθε μέρα, συμμετείχα σε συναντήσεις για τη χάραξη στρατηγικών. Όλα αυτά με μια Κουβανή σύμβουλο ασφαλείας ονόματι Miruslava. Πρακτικά έπρεπε να πούμε στον δήμαρχο πώς να ενεργήσει”.

Παρά τις πιέσεις, που ασκούνται στους επαγγελματίες, που συμμετέχουν σε αυτές τις αποστολές, η εναλλακτική να μην πάνε είναι ακόμα χειρότερη. Η διαφορά στον μισθό μεταξύ παραμονής στην Κούβα ή συμμετοχής σε μια αποστολή είναι τόσο σημαντική, που, παρόλο που οι επαγγελματίες υγείας πρέπει να πληρώσουν περισσότερο από το 75% του μισθού τους στις Αρχές, όταν επιλέγουν να εργαστούν εκτός νησιού, εξακολουθεί να θεωρείται πιο κερδοφόρα επιλογή . Επιπλέον, όποιος αρνείται να πάει σε μια αποστολή, μπορεί να χαρακτηριστεί ως αντεπαναστάτης και να τιμωρηθεί: για παράδειγμα, να λάβει δυσμενή μετάθεση σε μια μακρινή πόλη. Επιπλέον, όποιος δραπετεύσει από μια αποστολή, απαγορεύεται να επιστρέψει στην Κούβα για οκτώ χρόνια.

Το μοντέλο, που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Βενεζουέλα, αναπαράχθηκε σε πολλές χώρες, αλλά προωθήθηκε ιδιαίτερα στη Βραζιλία με το πρόγραμμα Mais Medicos, στο οποίο συμμετείχαν τουλάχιστον 18.000 Κουβανοί επαγγελματίες σε μια περίοδο πέντε ετών.

Πού πηγαίνουν οι σημαντικοί πόροι, που συγκεντρώνονται από αυτές τις αποστολές; Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2021, η κυβέρνηση διέθεσε το 45,5% του προϋπολογισμού σε επιχειρηματικές υπηρεσίες και κτηματομεσιτικές δραστηριότητες, που επικεντρώθηκαν στον διεθνή τουρισμό, ενώ μόνο το 0,8% διατέθηκε στη δημόσια υγεία.

Εν τω μεταξύ, η κατάσταση του συστήματος υγείας για τους Κουβανούς είναι τραγική. Η έλλειψη φαρμάκων, οξυγόνου, βενζίνης για τα ασθενοφόρα και η γενικότερη υποβάθμιση του συστήματος είναι ήδη διαδεδομένη στη χώρα. Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν γίνει ο χώρος, όπου διαμαρτύρονται οι πολίτες για αυτήν την κατάσταση, ακόμη και όσοι είναι οπαδοί του καθεστώτος.

Οι αντιφάσεις στο κουβανικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης έχουν επιδεινωθεί κατά τη διάρκεια της πανδημίας, την ίδια που επέτρεψε στην κυβέρνηση να επανεκκινήσει τις αποστολές της σε όλο τον κόσμο. Ενώ τα πιο συνήθη φάρμακα σπανίζουν, στην Κούβα αναπτύσσονται περισσότερα εμβόλια κατά του Covid-19 από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ωστόσο, εκατομμύρια από αυτές τις δόσεις έχουν πουληθεί σε άλλες χώρες, όταν μόνο το 40,3% του πληθυσμού της Κούβας ήταν πλήρως εμβολιασμένο.

Με άλλα λόγια: μπίζνες και πολιτική στο εξωτερικό, παραμέληση στο εσωτερικό.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.