Μεταμόρφωση της Λευκορωσίας: Πολιτικοί αναλυτές παρακολουθούν τις κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές στη χώρα

“Πέρα από την ημερομηνία λήξης, 1994-2020″ γράφει αυτό το πλακάτ σε μια διαμαρτυρία στο Μινσκ, τον Αύγουστο του 2020. Ο Λουκασένκα έγινε Πρόεδρος της Λευκορωσίας το 1994. Φωτογραφία CC BY-NC 2.0: Natallia Rak / Flickr. Με την επιφύλαξη ορισμένων δικαιωμάτων.

Αυτό το άρθρο της Elena Spasiuk δημοσιεύτηκε αρχικά στο Naviny.by και εμφανίστηκε στο Transitions Online στις 2 Δεκεμβρίου 2021. Αναδημοσιεύεται ως μέρος συνεργασίας κοινής χρήσης περιεχομένου και έχει υποστεί επεξεργασία, ώστε να ταιριάζει στο στυλ του GV.

Οι προεδρικές εκλογές του Αυγούστου 2020 στη Λευκορωσία προκάλεσαν άνευ προηγουμένου διαδηλώσεις στους δρόμους κατά της επίσημης νίκης του Αλεξάντρ Λουκασένκα. Τι συμβαίνει στη Λευκορωσία από το καλοκαίρι του 2020 και γιατί; Ήταν επανάσταση; Πολιτικοί αναλυτές μοιράστηκαν τις σκέψεις τους με το ανεξάρτητο λευκορωσικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Naviny.

Γιατί ξεσηκώθηκαν οι Λευκορώσοι;

Η κοινωνία της Λευκορωσίας μπήκε στο 2020 εν μέσω ενός δραματικού μετασχηματισμού των αξιών, δήλωσε ο Pavel Daneyko, οικονομολόγος και διοικητικός διευθυντής του Λευκορωσικού Κέντρου Οικονομικής Έρευνας και Επικοινωνίας (BEROC), σε μια διαδικτυακή συνάντηση που διοργάνωσε η δεξαμενή σκέψης Κέντρο για Νέες Ιδέες.

Περίπου το 50% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στη Λευκορωσία απασχολείται επί του παρόντος στον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τον Daneyko, αυτός ήταν ένας από τους λόγους πίσω από τον ακτιβισμό του κόσμου κατά την προεκλογική εκστρατεία του 2020.

Η θετική στάση των ανθρώπων απέναντι στις ιδιωτικές επιχειρήσεις έπαιξε επίσης ρόλο, είπε. Αυτό μπορεί να αποδοθεί σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι πολλές επιχειρήσεις στη χώρα ιδρύθηκαν από το μηδέν, με σημαντικό αριθμό από αυτές στον μεταποιητικό τομέα. Πολλοί άνθρωποι, ειδικά όσοι δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα, “είχαν την αίσθηση ότι οι ίδιοι διαμορφώνουν το μέλλον τους”, είπε.

Ανέφερε τα ευρήματα της Έρευνας για τις Παγκόσμιες Αξίες ότι μια σημαντική μερίδα Λευκορώσων είναι πρόθυμοι να αναλάβουν την ευθύνη για τη ζωή τους, αντί να τη μεταθέσουν στο κράτος και πολλοί υποστηρίζουν την ιδιωτική περιουσία.

“Όσον αφορά την κατανομή του εισοδήματος, οι Λευκορώσοι, όπως και οι Σουηδοί, πιστεύουν ότι το κράτος πρέπει να υποστηρίζει τις ευάλωτες ομάδες. Συνολικά, η διαμόρφωση των αξιών μας είναι παρόμοια με αυτή στη Σουηδία ή στις χώρες της Βαλτικής. Η ουσία του είναι να αναλαμβάνεις την ευθύνη για τη δική σου ζωή, καθώς και να αναλαμβάνεις κοινωνική και ατομική ευθύνη”, σημείωσε ο Daneyko.

Ένας σημαντικός μοχλός αυτής της νοοτροπίας ήταν η μείωση των κρατικών δαπανών για κοινωνικά προγράμματα, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης, της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής υποστήριξης, σε συνδυασμό με αλλαγές στη φορολογική πολιτική το 2005 και το 2006, δήλωσε ο Gennady Korshunov, κοινωνιολόγος και ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο για Νέες Ιδέες. Ταυτόχρονα, είπε, αυτές οι αλλαγές ώθησαν την κυβέρνηση να επιτρέψει την ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, η οποία συνέπεσε με την ψηφιοποίηση της κοινωνίας, που συνοδεύτηκε από την άνοδο των δικτύων κοινωνικής δικτύωσης και την αυξανόμενη προσβασιμότητα στις ψηφιακές υποδομές. Συνολικά, κατά την άποψη του Korshunov, η κυβέρνηση χαλάρωσε τους περιορισμούς για τις επιχειρήσεις και την κοινωνία.

Οι Λευκορώσοι άρχισαν επίσης να ταξιδεύουν πολύ στο εξωτερικό βλέποντας διαφορετικούς τρόπους ζωής, ενώ το διαδίκτυο διευκόλυνε τις επικοινωνίες. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι υπέστησαν αλλαγή αξιών, είπε ο κοινωνιολόγος.

Ο μετασχηματισμός των αξιών, που ξεκίνησε 15 χρόνια νωρίτερα, λόγω πολλών παραγόντων, έφτασε στο αποκορύφωμά του. Αυτό συνέβη λόγω της πανδημίας του COVID-19, κατά την οποία η κυβέρνηση έδειξε την ανικανότητά της ή ακόμη και αρνήθηκε κατηγορηματικά να αντιμετωπίσει την κρίση. Η πολιτικοποίηση των κοινωνικών διεργασιών έπαιξε επίσης ρόλο, με ό,τι ήταν δυνατό να βρίσκεται στην άκρη.

Ποιος υποστήριξε την αλλαγή;

Σύμφωνα με τον Korshunov, οι υποστηρικτές της αλλαγής και οι αντίπαλοί τους διαφέρουν ελάχιστα ανάλογα με την εκπαίδευση, την ηλικία ή τον πληθυσμό της πόλης τους. “Αυτό είναι ένα χάσμα πολιτισμού, μια διαφορά νοοτροπίας. Μερικοί άνθρωποι θέλουν να είναι υπεύθυνοι για τον εαυτό τους, την οικογένειά τους ή τη χώρα, ενώ άλλοι απλά δεν το κάνουν”.

Συνέχισε:

Με ψυχολογικούς όρους, μπορούμε να μιλάμε για εστία ελέγχου. Μερικοί άνθρωποι έχουν εσωτερικη εστία ελέγχου. Οι ίδιοι καθορίζουν τη ζωή τους. Άλλοι έχουν εξωτερική, δίνοντας σε κάποιον άλλο το δικαίωμα να ελέγχει τη ζωή του. Από τη σκοπιά της κοινωνικής αλλαγής μεγάλης κλίμακας, ένα μέρος των ανθρώπων με εσωτερική εστία ελέγχου είναι το πιο προοδευτικό μέρος της κοινωνίας και στην πραγματικότητα έχουν μετατραπεί πλέον σε ψηφιακή κοινωνία.

Ωστόσο, είπε ο Korshunov, οι πολιτικές, που ακολούθησε η κυβέρνηση τα τελευταία 25 χρόνια, έχουν τονώσει την επιστροφή στα παραδοσιακά κοινωνικά μοντέλα. Κυρίως, αυτό προέκυψε, επειδή ένα άτομο αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημόσια ζωή και “τα υπόλοιπα είναι υποτελείς του. Όλα εξαρτώνται από τη βούληση αυτού του ατόμου σε αυτό το άκαμπτα δομημένο αυταρχικό σύστημα”, είπε.

Αυξανόμενος αριθμός αναποφάσιστων

Εκτός από υποστηρικτές και πολέμιους της αλλαγής, υπάρχουν και άνθρωποι, που μένουν ουδέτεροι και δηλώνουν αδιάφοροι για όσα συμβαίνουν στη χώρα. Σε αντίθεση με το 2020, όταν ο αριθμός τους ήταν ασήμαντος, με την πλειοψηφία να χωρίζεται ξεκάθαρα σε κυβερνητικούς υποστηρικτές και αντιπάλους στο πλευρό των διαδηλωτών, αυτή η ομάδα τώρα “αποτελεί την τρίτη κορυφή του τριγώνου και αυτή είναι μια φυσική διαδικασία”, είπε ο Korshunov.

Όσοι δεν ήταν σίγουροι ποια πλευρά θα έπρεπε να πάρουν, έχουν πλέον ενταχθεί σε μια ουδέτερη ομάδα. Οι Λευκορώσοι ζουν με ακραίο άγχος για περισσότερο από ένα χρόνο και αυτό δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ. Ο φόβος είναι ένας άλλος παράγοντας. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση, το 60-70% του πληθυσμού στις μεγάλες πόλεις ανησυχεί για την ασφάλειά τους, πράγμα που σημαίνει ότι η ουδετερότητα είναι ένας μηχανισμός αυτοάμυνας.

Τέλος, είπε ο κοινωνιολόγος, υπάρχει ένας οικονομικός παράγοντας, καθώς οι τιμές αυξάνονται πολύ πιο γρήγορα από τους μισθούς, ενώ η ποικιλία των προϊόντων στα καταστήματα μειώνεται, αναγκάζοντας τους ανθρώπους να “σκεφτούν την επιβίωσή τους”. “Εσείς και τα παιδιά σας θα πρέπει πρώτα να έχετε αρκετό φαγητό. Μόνο τότε θα μπορέσετε να σκεφτείτε κάποια στρατηγικά, υψηλά πράγματα”.

Μπορεί η τηλεοπτική προπαγάνδα να επηρεάσει όσους είναι ακόμα αναποφάσιστοι; Σύμφωνα με τον Korshunov, οι τηλεθεατές της λευκορωσικής τηλεόρασης είναι κυρίως αντίπαλοι της κυβέρνησης παρά υποστηρικτές ή αναποφάσιστοι. Παρακολουθούν “για πληροφορίες ή διασκέδαση”, είπε. “Η προπαγάνδα αποτυγχάνει να φτάσει στο κοινό, για το οποίο προορίζεται”.

Συνολικά, η κρατική προπαγάνδα δεν έχει βαθύ αντίκτυπο στο μυαλό των μαζών. Μπορεί απλώς να εδραιώσει τις απόψεις, που έχουν ήδη όσοι παρακολουθούν τηλεοπτικά κανάλια της Λευκορωσίας. Ωστόσο, θα πρέπει να θυμάστε ότι, εάν τραβήξετε ένα εκκρεμές πολύ μακριά στη μία πλευρά, θα διανύσει την ίδια απόσταση, όταν γυρνάτε προς τα πίσω. Η προπαγάνδα είναι μια πολύ λεπτή τέχνη, όπου πρέπει να ξέρεις πώς να αλλάζεις μπρος-πίσω από την απαλότητα στην τραχύτητα ή την εξαιρετική προσοχή. Δεν υπάρχει λεπτότητα στην προπαγάνδα των Αρχών της Λευκορωσίας.

Θεμελιώδεις κοινωνικές αλλαγές

Οι Λευκορώσοι έχουν υποστεί μια μεγάλη μεταμόρφωση, είπε ο Daneyko. Έχουν αρχίσει να εκφράζουν ανοιχτά θέσεις, κάτι που δεν είχαν ξανακάνει. “Δεν εκφράζονταν απόψεις στην παθητική κοινωνία. Η κυβέρνηση είχε παθητική υποστήριξη από τον κόσμο, αλλά τώρα τελείωσε αυτό”.

Ο Korshunov συμφώνησε. Πολιτικά, είπε, μια επανάσταση λαμβάνει χώρα, μόνο όταν ανατραπεί η κυβέρνηση, αλλά αυτή είναι μια στενή οπτική, γιατί ουσιαστικά, “μια επανάσταση είναι η μετάβαση ενός συστήματος από το ένα κράτος στο άλλο, το οποίο αφορά μια αλλαγή στην ποιότητα”.

Αυτό συνέβη στη Λευκορωσία, είπε.

Όλοι οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν εντελώς ταυτόχρονα, πρόσθεσε:

Συνήθως, το 5-10% του πληθυσμού καθορίζει την αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Το αξιοσημείωτο για τη Λευκορωσία είναι ότι περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού είναι πλέον έτοιμο για αλλαγή, εργαζόμενο προς αυτή την κατεύθυνση. Οι Λευκορώσοι έχουν οραματιστεί εκ νέου την εθνική τους ταυτότητα, γεννώντας μια νέα κοινωνία των πολιτών και αναμορφώνοντας τις κοινωνικές διαδικασίες, που δημιουργούν νέα πρότυπα συμπεριφοράς. Έχουν προκύψει νέες οικονομικές πρακτικές. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι διαδικασίες, που έλαβαν χώρα στη Λευκορωσία, ήταν ουσιαστικά επαναστατικές.

Υπήρξε μια “ψηφιακή κοινωνική επανάσταση” στη χώρα και τώρα, “η κοινωνία της Λευκορωσίας είναι εξαπλωμένη παντού στον πλανήτη, όπου υπάρχουν Λευκορώσοι”, είπε.

Αν και ζουν σε διαφορετικές ηπείρους, οι Λευκορώσοι ενεργούν ως συλλογική δύναμη, σημείωσε ο Korshunov, επικαλούμενος μια διαδήλωση, που διοργάνωσαν Λευκορώσοι έξω από την έδρα της τσέχικης αυτοκινητοβιομηχανίας Skoda, του κύριου χορηγού του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Χόκεϊ επί Πάγου 2021, απαιτώντας από την εταιρεία να αποσύρει τη χορηγία της, αν το αθλητικό γεγονός γινόταν στο Μινσκ.

“Οι Λευκορώσοι ένωσαν αυθόρμητα τις δυνάμεις τους για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους χρησιμοποιώντας το ισχυρό ανθρώπινο κεφάλαιο, το νεογέννητο κοινωνικό κεφάλαιο και την υψηλή διάνοιά τους”, είπε ο Korshunov.

Έχουν αρχίσει να πιέζουν για τα συμφέροντά τους σε όλο τον κόσμο. Είναι απίστευτο. Οι οριζόντιες διασυνδέσεις μας και ο κοινός πόνος από τη συλλογική Akrestsina [κέντρο κράτησης στο Μινσκ, όπου ξυλοκοπήθηκαν άγρια διαδηλωτές κατά του Λουκασένκο] έχουν δημιουργήσει ισχυρούς και εν μέρει επώδυνους δεσμούς, που πυροδοτούν διαδικασίες, που εξακολουθούν να εκτυλίσσονται και ένας Θεός ξέρει πού θα μας οδηγήσουν.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.