- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Πώς οι νέες γενιές επανεφευρίσκουν τον αντιφασισμό στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Ιδέες, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Πολιτική, Τέχνες - Πολιτισμός, Ψηφιακός ακτιβισμός, Γέφυρα
[1]

Αυτοκόλλητα που αναβιώνουν τον αντιφασιστικό συμβολισμό από την μάρκα Partyzan Clothing. Φωτογραφία: Balkan Diskurs, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Αυτό το άρθρο της Aurora Pinelli δημοσιεύθηκε αρχικά στο Balkan Diskurs [2], εγχείρημα του Μεταπολεμικού Κέντρου Ερευνών [3] (PCRC). Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται από το Global Voices ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

Εβδομήντα έξι χρόνια μετά τον αγώνα μεταξύ των Γιουγκοσλάβων παρτιζάνων [4] και της ναζιστικής Γερμανίας, οι νέες γενιές στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (Β-Ε) επανεφευρίσκουν τις έννοιες του φασισμού και του αντιφασισμού υπό το πρίσμα σύγχρονων ζητημάτων.

Ο αντιφασισμός ορίζεται συνήθως ως αυτό που δεν είναι ή μάλλον ως προς την ιδεολογία, που προσπάθησε να πολεμήσει. Εμφανιζόμενοι για πρώτη φορά στην Ιταλία στα μέσα της δεκαετίας του '20, ισχυροί αντίπαλοι του καθεστώτος, που καθιέρωσε ο Μπενίτο Μουσολίνι [5], τον επινόησαν για να εκφράσουν τη διαφωνία τους με μια ιδεολογία εμποτισμένη στον εθνικισμό, τις διακρίσεις, την ιεραρχία, τον μιλιταρισμό και τον αυταρχισμό, την ιδεολογία του οποίου ο βίαιος και κατά των ισοτήτων χαρακτήρας θα προκαλούσε τη χειρότερη σύγκρουση του 20ού αιώνα.

Καθώς οι ναζιστικές φυλετικές θεωρίες και οι φασιστικές ιδεολογίες εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη, επηρέασαν τις ιδεολογίες των Κροατών Ουστάσα και των Σέρβων Τσέτνικ στο Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη συστηματική και εκτεταμένη συνεργασία με τους Ναζί στις τρομοκρατικές τους εκστρατείες [6] στη Γιουγκοσλαβία και όξυνε τις εθνοτικές διαιρέσεις και ανταγωνισμούς. Στη Γιουγκοσλαβία, στον αντιφασιστικό αγώνα ηγήθηκε το Κομουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας (KPJ) με επικεφαλής τον Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, κυρίως ενάντια σε Τσέτνικ, Ουστάσα, Ναζί και άλλους φασίστες. Γέννησε το ένοπλο κίνημα αντίστασης, που αποτελείται από τους γνωστούς Γιουγκοσλάβους παρτιζάνους.

Έτσι, κατά κάποιο τρόπο, οι φασιστικές ιδεολογίες προκάλεσαν εξαρχής την ύπαρξη αντιφασισμού. Στις άκρως στρατιωτικοποιημένες κοινωνίες, οι πλευρές ορίζονται από τον πόλεμο, η ζωή σημαίνει επιβίωση και ο αγώνας για το δικαίωμα να έχεις δικαιώματα. Σε αυτά τα πλαίσια, η αναγνώριση της εκδήλωσης του φασισμού και του αντιφασισμού είναι ευκολότερη και πιο απλή.

Σήμερα, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Πώς μπορούμε πραγματικά να αναγνωρίσουμε εκδηλώσεις φασισμού και αντιφασισμού σε κοινωνίες απαλλαγμένες από άμεση φυσική σύγκρουση, όπου ο ορισμός της “άλλης πλευράς” γίνεται σταδιακά πιο θολός και πιο περίπλοκος να κατανοηθεί;

Τώρα στη Β-Ε, νέες γενιές ακτιβιστών ασχολούνται με την καταπολέμηση διαφορετικών μορφών φασισμού και ανανεώνουν τον αντιφασισμό ανάλογα. Εργάζονται για να επανεφεύρουν έννοιες πολύ συνυφασμένες με ένα αμφιλεγόμενο παρελθόν, που έχουν χάσει το νόημά τους.

[7]

Έκθεση Αντίφα 2.0 – Πάνελ για τον Φεμινισμό. Φωτογραφία: Balkan Diskurs, χρήση με άδεια.

Η στρατηγική τους; Κατανόηση των αξιών του αντιφασισμού και των ανησυχητικών χαρακτηριστικών του φασισμού υπό το πρίσμα σύγχρονων θεμάτων, παρακολουθώντας την πρόοδο και την κοινωνική ευημερία. Η εμπνευσμένη νεολαία, από την οποία έχω πάρει συνέντευξη, προέρχεται από διάφορους οργανισμούς και πρωτοβουλίες από όλη τη Β-Ε, συμπεριλαμβανομένων των Omladinski Pokret Revolt [8] (Τούζλα), Ostra Nula [9] (Μπάνια Λούκα), Bh. Povorka ponosa [10] (η οργανωτική επιτροπή της πορείας υπερηφάνειας της Β-Ε), Αντίφα 2.0 [11], Πολίτης Εναντίον Τρομοκρατίας [12] (CAT) και Partyzan Clothing. [13]

Νέες εκδηλώσεις φασισμού

Σήμερα, ο φασισμός εκδηλώνεται στη Β-Ε μέσω εθνικιστικών και διχαστικών αφηγήσεων για τον πόλεμο του 1992-1995 [14]. Αυτό περιλαμβάνει ρητορική μίσους, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιστορικό ρεβιζιονισμό. Το τελευταίο ορίζεται ως η επανερμηνεία ιστορικά καθιερωμένων γεγονότων, όπως η άρνηση [15] της Γενοκτονίας της Σρεμπρένιτσα, η εξύμνηση εγκληματιών πολέμου και η διάδοση αφηγήσεων, που χαρακτηρίζουν τους Τσέτνικ και τους Ουστάσα ως αντιφασίστες και όχι ως συνεργάτες των Ναζί. Όπως ανέφερε η πρόεδρος της Ostra Nula, Milica Pralica, αυτές οι ρεβιζιονιστικές δυναμικές είναι πιο ανησυχητικές στη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας [16], όπου σε γενιές παιδιών και φοιτητών πανεπιστημίου διηγούνται ψευδείς αφηγήσεις για το παρελθόν τους το 1992-1995 και τον ρόλο των Τσέτνικ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Όταν ρωτήθηκαν για το τι είναι ο φασισμός σήμερα, όλοι οι ερωτηθέντες συμφώνησαν εκπληκτικά μεταξύ τους και είχαν τον ίδιο ορισμό. Σύμφωνα με αυτούς, φασισμός είναι ο στιγματισμός και η διάκριση των μειονοτικών ομάδων και η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους μόνο και μόνο λόγω της υποτιθέμενης διαφορετικότητάς τους. Υποστηρίζουν μια μη εθνικοποιημένη εκδοχή αυτής της προοπτικής, πιστεύοντας ότι η εστίαση δεν πρέπει να είναι μόνο στους Σέρβους, τους Κροάτες και τους Βόσνιους, αλλά και στα δικαιώματα των μεταναστών, των ΛΟΑΤΚ+, των Ρομά, των ατόμων με αναπηρίες, των γυναικών και άλλων περιθωριοποιημένων ταυτοτήτων.

“Μιλάμε μόνο για τα δικαιώματα των Σέρβων, των Βόσνιων και των Κροατών και προσποιούμαστε ότι είναι οι μόνοι, που αξίζουν δικαιώματα, και για μένα αυτό είναι φασισμός”, λέει η Pralica.

Ως εκτελεστική διευθύντρια της Αντίφα 2.0, η Irena Petrovic συζητά πώς η οργάνωση παρακινήθηκε από τις ανησυχητικές εξελίξεις στη Β-Ε, οι οποίες συμβάλλουν στο να τάσσονται οι νέοι υπέρ ολοκληρωτικών, αντιδημοκρατικών πολιτικών λύσεων. Η απροθυμία του κοινού απέναντι στην έννοια του αντιφασισμού βρίσκεται στην άποψή του για τον κομουνισμό και το καθεστώς του Τίτο.

“Λοιπόν, το πρόβλημα είναι εδώ: πολλοί, ειδικά στη Β-Ε, έχουν πολύ αρνητικά συναισθήματα για τον κομουνισμό λόγω της καταστολής της θρησκευτικής ελευθερίας και της παραμέλησης εθνικοτήτων και εθνικών ταυτοτήτων”, εξηγεί η Petrovic. Ο μόνος τρόπος για να εργαστεί κανείς με τις νέες γενιές, που γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια ή μετά τον πόλεμο του 1992-1995, λέει, είναι να πιέσει τα θεσμικά όργανα να προωθήσουν τη μεταβατική δικαιοσύνη, κάτι που λείπει επί του παρόντος.

Αυτοί οι νεαροί ακτιβιστές μοιράζονται την εμπειρία του να ξυπνάνε το πρωί κυριευμένοι από φασιστικούς και εθνικιστικούς συμβολισμούς, ρητορική μίσους και προπαγάνδα και από τις τρεις πλευρές, είτε στους δρόμους με αυτοκόλλητα και μπλουζάκια είτε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η ρητορική περιλαμβάνει αναφορές στους Ουστάσα, τους Τσέτνικ και τον Βοσνιακό Στρατό και την εξύμνηση των “μεγάλων εθνών”.

Ο εθνικισμός μπορεί εύκολα να συμβάλει σε άλλες μορφές εξτρεμισμού. Από το 2012, η ​​Β-Ε θεωρείται ως σημείο τζιχαντιστικού ακτιβισμού και στρατολόγησης για το Ισλαμικό Κράτος και το Μέτωπο Αλ Νούσρα, που είχε ως αποτέλεσμα την αναχώρηση Βόσνιων πολιτών στη Συρία και το Ιράκ. Αυτό συνέβη και το 2016, όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία. Βόσνιοι πολίτες έφυγαν για να πολεμήσουν τόσο για τη ρωσική όσο και για την ουκρανική πλευρά.

Ο Slobodan Blagovčanin από το CAT σχολιάζει σχετικά: “Συνειδητοποιήσαμε ότι το περιβάλλον μας είναι πολύ ριζοσπαστικό”. Συνεχίζει: “Αποφασίσαμε να ιδρύσουμε το CAT το 2017, ενώ πολλοί από τους συνομηλίκους μας έφευγαν από τη Β-Ε για να πολεμήσουν για το Ισλαμικό Κράτος ή στο πλευρό της Ουκρανίας ή της Ρωσίας…Οι μουσουλμάνοι πήγαιναν στα πεδία των μαχών σε Συρία και Ιράκ, οι Σέρβοι Ορθόδοξοι ενώνονταν με τις ρωσικές δυνάμεις και οι Κροάτες Καθολικοί πολεμούσαν στο πλευρό της Ουκρανίας. Και οι τρεις οντότητες από τη Β-Ε θα πήγαιναν κάπου αλλού για να πολεμήσουν για τους στόχους κάποιου άλλου”.

Νέοι καλλιτέχνες, μέλη αυτών των συλλόγων και άλλες νεανικές πρωτοβουλίες είχαν την ιδέα να αναβιώσουν τον αντιφασισμό και να τον απελευθερώσουν από την ιστορικά αρνητική του σημασία. Μια σύγχρονη ερμηνεία του αντιφασισμού αναδύεται.

[17]

Η εκτελεστική διευθύντρια της Αντίφα 2.0, Irena Petrovic, γράφει στον πίνακα αφιερωμένο στην ανταλλαγή και τον διάλογο, στο τέλος της έκθεσης. Φωτογραφία Balkan Diskurs, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Προσέγγιση της ιστορίας και των εγκλημάτων πολέμου

Η Αντίφα 2.0 ανέπτυξε μια εκπαιδευτική έκθεση που, μέσω βίντεο, εικόνων και διαδραστικών χώρων, προωθεί την κατανόηση του κοινού για τις ιστορικές ρίζες του φασισμού και του ναζισμού, καθώς και τη σύνδεσή του με τις σύγχρονες μορφές φασισμού. Ο αντιφασισμός απελευθερώνεται από την πολεμική, κομουνιστική κληρονομιά του, καθώς ούτε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος ούτε ο Πόλεμος του 1992-1995 αντιμετωπίζονται άμεσα. Με αυτόν τον τρόπο, ξεπερνιούνται οι υπάρχοντες διχασμοί και η απροθυμία να συζητηθεί το θέμα και μπορεί να αναδειχθεί το πραγματικό νόημα του αντιφασισμού. Επιπλέον, αυτή η αποστρατικοποίηση του αντιφασισμού μεταφέρει την ιδέα ότι ο αντιφασισμός δεν είναι μόνο ο αγώνας για τα “δικαιώματα της δικής σου πλευράς”, αλλά για τα δικαιώματα όλων.

“Οι νέες γενιές πρέπει να καταλάβουν τι σημαίνει καταρχήν αντιφασισμός, τις ανθρώπινες αξίες που ισχυρίζεται. Θέλουμε να τους δώσουμε τα εργαλεία για να αναγνωρίσουν τις σύγχρονες μορφές φασισμού και να τους κάνουμε να αγκαλιάσουν τον αγώνα του. Θέλουμε να καταλάβουν ότι οι αξίες του αντιφασισμού δεν αποκλείουν όλα τα άλλα ανθρώπινα δικαιώματα”, εξηγεί η Petrovic.

Αυτή η στρατηγική έχει αποδειχθεί επιτυχημένη.

Η χειραφέτηση της ιδέας από τις κληρονομιές των πολέμων επέτρεψε στην ομάδα πίσω από την Αντίφα 2.0 να βρίσκεται σε άμεση επαφή με τα Υπουργεία Παιδείας της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και με τα 10 καντόνια της Ομοσπονδίας. Με αυτόν τον τρόπο, πέτυχαν να διευρύνουν την εμβέλειά τους και να αποκτήσουν έναν δημόσιο χώρο για την έκθεση στη συχνά αδιαπέραστη Μπάνια Λούκα, την πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας. Την έκθεση παρακολούθησαν μαθητές γυμνασίου από το Σεράγεβο, το Μόσταρ, το Πάλε, την Μπάνια Λούκα και το Ανατολικό Σεράγεβο. Αυτό είναι ένα αληθινό επίτευγμα, καθώς η ιστορία ερμηνεύεται πλέον πολύ διαφορετικά σε αυτές τις πόλεις.

Ομοίως, τα μέλη του CAT ανέπτυξαν τη δική τους προσέγγιση σε γεγονότα του παρελθόντος, που δεν βίωσαν, καθώς γεννήθηκαν κατά τη διάρκεια ή μετά τον πόλεμο του 1992-1995. Νέοι από την Μπιέλινα, την περιοχή Μπρτσκο, το Γκράντατσατς, την Τούζλα, το Μόσταρ, το Πριέντορ, το Ζβόρνικ, το Βίτεζ και το Ζιβινίτσε συγκεντρώθηκαν για να απελευθερώσουν μια νέα γενιά από ένα αίσθημα ενοχής, που σχετίζεται με την εθνικότητά τους. Μέσω των 20 εκατομμυρίων προσεγγίσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δρουν για να αποτρέψουν τη ριζοσπαστικοποίηση της νεολαίας, να ευδοκιμήσει η διαφορετικότητα και να καταπολεμηθεί η πολιτική εργαλειοποίηση του πρόσφατου πολέμου. Η πυξίδα τους είναι οι νομικές ετυμηγορίες και η Συμφωνία του Ντέιτον [18].

“Δεν θέλω ένας νέος να αισθάνεται ένοχος για ένα γεγονός, που συνέβη πριν γεννηθεί, αλλά μάλλον να αποδεχτεί ότι υπήρξαν άνθρωποι, που διέπραξαν εγκλήματα…Μιλώντας για τη Σρεμπρένιτσα, δεν νιώθουμε ότι πρέπει ακόμα να αποδείξουμε σε οποιονδήποτε ότι συνέβη γενοκτονία, έχουμε το δικαστήριο της Χάγης για αυτό. Είμαστε νέοι ακτιβιστές, που θέλουν περισσότερα στη Β-Ε για εμάς, περισσότερες ευκαιρίες. Ελπίζω πραγματικά ότι ένας πρόσφατα ψηφισμένος νόμος κατά της άρνησης της γενοκτονίας θα σταματήσει επιτέλους όλες αυτές τις ρητορικές και αφηγήσεις. Εμείς (η νεολαία) δεν μπορούμε να ζήσουμε τη ζωή μας εστιάζοντας σε αυτά τα θέματα του παρελθόντος, όταν έχουν επαληθευτεί γεγονότα”, λέει ο Blagovčanin, με μια φωνή γεμάτη ένταση και πραγματισμό.

Ένταξη της κουήρ οπτικής στον αντιφασισμό

Εάν αντιφασισμός σημαίνει εξέγερση ενάντια σε όλες τις μορφές καταπίεσης, διακρίσεων, βίας και αδικίας, τότε τα κουήρ άτομα και προοπτικές θα πρέπει να συμπεριληφθούν σε αυτόν τον αγώνα. Ο αντιφασισμός είναι μια από τις πρώτες αξίες, που υποστήριξε η Πορεία Υπερηφάνειας της Β-Ε, που διοργανώθηκε από την Bh. Povorka Ponosa, που έλαβε χώρα στο Σεράγεβο στις 14 Αυγούστου.

“Κατά τη διάρκεια της πρώην Γιουγκοσλαβίας, η ομοφυλοφιλία ήταν έγκλημα, τιμωρούνταν από το νόμο και ήταν σημαντικό για εμάς να τονίσουμε ότι ο αντιφασισμός είναι επίσης η εγγύηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλους, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚ+”, εξηγεί ο Zagorac από την οργανωτική επιτροπή.

Δεν είναι τυχαίο ότι τον Μάιο του 2021, η δύναμη και η πρωτοτυπία της προοπτικής τους οδήγησαν την Οργανωτική Επιτροπή της Παρέλασης Υπερηφάνειας της Β-Ε μαζί με το Κέντρο Νεότητας KVART από το Πριέντορ να κερδίσουν μια επιχορήγηση από το Δίκτυο Οικοδόμησης Ειρήνης. Η καλλιτεχνική-ακτιβιστική τους δράση με τίτλο “Ο αντιφασισμός είναι η επιλογή μας” έγινε στις 9 Μαΐου, Ημέρα της Νίκης επί του Φασισμού και Ημέρα της Ευρώπης. Αποτελούνταν από δράσεις στους δρόμους και διαδικτυακές εκστρατείες, που συνδυάζουν τον αντιφασιστικό αγώνα και τα δικαιώματα και τα σύμβολα ΛΟΑΤΚΙ+. Αυτή η εκστρατεία έλαβε χώρα ταυτόχρονα στη Μπάνια Λούκα, στην Τούζλα, στη Ζένιτσα, στο Πριέντορ και στο Σεράγεβο.

[19]

Αυτοκόλλητα από την εκστρατεία “Ο ακτιβισμός είναι η επιλογή σου”, που υλοποιήθηκε από την Bh. Povorka Ponosa και το Κέντρο Νεότητας KVART. Φωτογραφία Balkan Diskurs, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

“Πιστεύουμε ότι αυτές οι εκστρατείες στέφθηκαν με επιτυχία σε όλες τις πόλεις. Ο κόσμος ήταν χαρούμενος κι ερχόταν να μας μιλήσει στον δρόμο και έμαθε περισσότερα για τη σύνδεση μεταξύ των ΛΟΑΤΚΙ+ και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του αντιφασισμού… Θέλω να τονίσω ότι είμαστε ακτιβιστές σε πολλούς τομείς. Για εμάς, οποιαδήποτε παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανισότητας είναι μέρος του αντιφασιστικού αγώνα. Θέλουμε να δώσουμε τη δυνατότητα στους ανθρώπους να κατανοήσουν νέες μορφές φασισμού, γιατί ο αγώνας δεν έχει τελειώσει», εξηγεί ο Zagorac.

Η δέσμευση των νέων γενεών

“Πιστεύω ότι το περιβάλλον και οι φυσικοί πόροι θα είναι ο νέος αγώνας, που θα ενώσει τους ανθρώπους πέρα από τις εθνότητες τους, καθώς άνθρωποι από όλη τη Β-Ε και τα Βαλκάνια παλεύουν ήδη για τα ποτάμια και τα νερά τους”, λέει η Pralica από την Ostra Nula (Μπάνια Λούκα). .

Αυτό μας βοηθά να σκεφτούμε τον τρόπο, με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να ενωθούν και να υποστηρίξουν ο ένας τον άλλον για χάρη ενός συλλογικού καλού. Ωστόσο, η δέσμευση των ανθρώπων μπορεί να είναι αποτελεσματική, μόνο εάν οικοδομηθεί μια κοινή αίσθηση ότι ανήκουν κάπου. Αυτός ο προβληματισμός ώθησε τον Selver Učanbarlić να ιδρύσει την Partyzan Clothing, μια μάρκα που ανανεώνει τον αντιφασιστικό συμβολισμό και κάνει τους ανθρώπους να συνδέονται οπτικά με τις ίδιες αξίες.

[20]

Partyzan Clothing. Η Μέριλιν Μονρόε με τον ήρωα του Σαράγεβο Βάλτερ και στο φόνο η Έναστρη Νύχτα του Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Η λέξη “Komarade” αντιπροσωπεύει το σεξαπίλ της Μέριλιν. Φωτογραφία: Balkan Diskurs, χρήση με άδεια.

“Συνειδητοποίησα ότι η εθνικιστική και φασιστική προπαγάνδα χρησιμοποιούσε συμβολισμούς για να δημιουργήσει ένα αίσθημα κοινότητας. Γι’ αυτό αποφάσισα να δημιουργήσω μια μάρκα, που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τον εθνικισμό χρησιμοποιώντας την ίδια οπτική στρατηγική και να κάνει τον αντιφασισμό να γίνει ξανά μόδα! Τα παλιά σύμβολα του αντιφασισμού δεν ταιριάζουν πλέον στη σημερινή μας κοινωνία. Γι’ αυτό έπρεπε να ανανεωθούν… τα σχέδιά μου είναι ένα μείγμα ποπ κουλτούρας (επειδή είναι δημοφιλής και ο κόσμος την καταλαβαίνει) με μια αντιφασιστική πινελιά”, εξηγεί με ενθουσιασμό ο Učanbarlić.

Ο φασισμός στην Ευρώπη και τη Β-Ε αλλάζει μορφή και είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστεί και να καταπολεμηθεί. Ωστόσο, οι νέες γενιές ανταποκρίνονται στην πρόκληση, προσαρμόζονται και αναβιώνουν τις αντιφασιστικές αξίες σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις, κοινωνικά ζητήματα και ανάγκες. Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον συνδυάζονται μέσω πρωτοβουλιών για νέους. Ξεπερνούν τον φόβο του κοινού για τη διαφορετικότητα και αγκαλιάζουν την ανθρώπινη αλληλεγγύη δημιουργώντας νέα καλλιτεχνικά σύμβολα, εκστρατείες στο δρόμο και στο διαδίκτυο, εργαστήρια και ευκαιρίες για συγκέντρωση και ανταλλαγή.

Η δέσμευση και η αποφασιστικότητά τους θα πρέπει να αποτελέσουν έμπνευση για όλους όσους πιστεύουν σε ένα καλύτερο μέλλον για τη Β-Ε.