Φωτογραφία της Ruth Quispe Mamani στις 13 Αυγούστου 2021 στην Ουαλάτα Τσίκο της Βολιβίας κατά τη διάρκεια τελετής πιστοποίησης για τον Elias Hilari Mamani, κάτοικο Ουαλάτα και ιθαγενή αρχή. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.
Στην Ουαλάτα Τσίκο [1], κοινότητα Αϊμάρα κοντά στη Λα Παζ στη Βολιβία, ο πρεσβύτερος Bernabé Mamani ρώτησε έναν από τους τεχνικούς στα αϊμάρα κατά τη διάρκεια μιας τελετής για την απονομή πιστοποιητικών δεξιότητας: “jilata, jichhat uksarux titulunikit uywanakx awatxañäni?”. Που σημαίνει: “Αδερφέ, αυτό σημαίνει από εδώ και πέρα θα βόσκουμε βοοειδή, μόνο αν έχουμε πιστοποιητικό;”.
Τον Σεπτέμβριο [2] του 2020, οι αξιωματούχοι του Υπουργείου Παιδείας ανακοίνωσαν ότι από το 2008 έως τον Αύγουστο του 2021, είχαν εκδοθεί 68.106 πιστοποιητικά σε άτομα στη Βολιβία, που δεν είχαν λάβει ποτέ επίσημη εκπαίδευση, αλλά είχαν αποκτήσει πολυετή εμπειρία σε διάφορα επαγγέλματα. Στην Ουαλάτα Τσίκο, τα περισσότερα άτομα ασχολούνται με τη γεωργία, τη βοσκή, το εμπόριο, την κατασκευή γηγενών μουσικών οργάνων, την ύφανση και την πώληση και παρασκευή φαρμακευτικών βοτάνων, μεταξύ άλλων δραστηριοτήτων. Τα πιστοποιητικά αποτελούν δίκαιη αναγνώριση της δουλειάς τους.
Η Βολιβία είναι ένα πολυεθνικό κράτος με πολλές αυτόχθονες κοινότητες, όπως οι Αϊμάρα, οι Ουρούς, οι Τσικιτάνο, οι Γκουαρανί και άλλες, με περίπου το 62,2% του πληθυσμού [3] να αναγνωρίζεται ως αυτόχθονες. Το έθνος Αϊμάρα ανέρχεται περίπου σε τρία εκατομμύρια [4] άτομα, που ζουν στη Βολιβία, το Περού, τη Χιλή και την Αργεντινή.
Αν και μπορεί να φαίνεται ασυνήθιστο να απονέμονται πιστοποιητικά σε άτομα, που δεν είχαν ποτέ ακαδημαϊκό πτυχίο, υποστηρίζω ότι τα πιστοποιητικά συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των ευάλωτων πληθυσμών.
Αϊμάρα παραγωγός tunta (αφυδατωμένης πατάτας). Flickr [5] (CC BY-NC 2.0 [6])
Πρώτα απ’ όλα, αυτά τα πιστοποιητικά συμβάλλουν στη βελτίωση της αυτοεκτίμησης των κοινοτήτων εκτιμώντας την εμπειρία, που έχουν αποκτήσει οι άνθρωποι στη ζωή. Επιπλέον, με αυτά τα πιστοποιητικά, οι κάτοικοι μπορούν να έχουν πρόσβαση σε θέσεις εργασίας, να ιδρύσουν διαφορετικούς συλλόγους και να υποβάλουν αίτηση για τραπεζικά δάνεια.
Οι αυτόχθονες πληθυσμοί μπόρεσαν να παρακολουθήσουν σχολείο μόνο από την Εθνική Επανάσταση της Βολιβίας του 1952 [7] και μετά και εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στην τεχνική τριτοβάθμια εκπαίδευση στις κοινότητές τους. Όσοι θέλουν να σπουδάσουν, πρέπει να μεταναστεύσουν στην πόλη ή να ταξιδέψουν σε μακρινά μέρη. Ένα υψηλό ποσοστό του πληθυσμού των Αϊμάρα και άλλων αυτόχθονων εθνών δεν φοίτησε σε σχολές και κέντρα τεχνικής ή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, αλλά έχει αποκτήσει γνώση και εμπειρία.
Αυτό το είδος προγράμματος δεν υπάρχει μόνο στη Βολιβία, αλλά και σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και άλλες ηπείρους [8]. Σε πολλές από αυτές τις χώρες, αυτά τα πιστοποιητικά απονέμονται υπό καπιταλιστική προοπτική, καθώς επικεντρώνονται μόνο στην απασχόληση σε μια εταιρεία και στη σχέση εργοδότη-εργαζομένου. Εν τω μεταξύ, στη Βολιβία, το σύστημα πιστοποίησης [9] έχει τη δική του προσέγγιση και ωφελεί ολόκληρο τον πληθυσμό, που έχει αποκλειστεί στη χώρα του εδώ και αιώνες. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει τέτοια άμεση σχέση εργοδότη-εργαζομένου για τη χορήγηση πιστοποιητικών στην κοινότητα Ουαλάτα, αν και αυτό δεν αποκλείει την πιστοποίηση σε πολλά μέρη για εργασία.
Φωτογραφία της Ruth Quispe Mamani στις 13 Αυγούστου 2021 στην Ουαλάτα Τσίκο της Βολιβίας, κατά τη διάρκεια τελετής πιστοποίησης για τους Faustino Lazo και Juana Hilari Lazo. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.
Η άποψή μας για την παραγωγή
Από τη δική μας οπτική γωνία, η παραγωγή δεν αναφέρεται μόνο σε κάτι υλικό όπως σε άλλες χώρες, όπου ο σύγχρονος πολιτισμός θεωρεί προϊόν μόνο κάτι απτό. Η παραγωγή είναι στην πραγματικότητα δημιουργία, τόσο υλική όσο και πνευματική: για παράδειγμα, η παραγωγή μιας καρέκλας, αλλά και η ποίηση.
Η εκπαιδευτική νομοθεσία της Βολιβίας [10] τονίζει ότι η εκπαίδευση είναι:
productiva y territorial, orientada a la producción intelectual y material, al trabajo creador y a la relación armónica de los sistemas de vida y las comunidades humanas en la Madre Tierra, fortaleciendo la gestión territorial de las naciones y pueblos indígena originario campesinos, las comunidades interculturales y afrobolivianas.
productive and territorial, oriented to intellectual and material production, creative work and the harmonious relationship of life systems and human communities on Mother Earth, strengthening the territorial management by indigenous farming nations and peoples, intercultural communities and Afro-Bolivians.
παραγωγική και εδαφική, προσανατολισμένη στην πνευματική και υλική παραγωγή, τη δημιουργική εργασία και την αρμονική σχέση συστημάτων ζωής και ανθρώπινων κοινοτήτων στη Μητέρα Γη, ενισχύοντας την εδαφική διαχείριση από αυτόχθονες γεωργούς και λαούς, διαπολιτισμικές κοινότητες και Αφρο-Βολιβιανούς.
Αυτός ο νόμος επισημαίνει ότι η εκπαιδευτική πρακτική βασίζεται στην αρμονία με τα ζωντανά συστήματα και τις κοινότητες για να “ζήσουν καλά [11]“. Αυτή είναι μια έννοια των Άνδεων, που εστιάζει στην αρμονική ισορροπία του ανθρώπου με την κοινότητα, τη φύση, την πνευματικότητα, την οικογένεια, το μυαλό και το σώμα.
Η διαδικασία πιστοποίησης επιτρέπει σε μια κοινότητα, που εκτιμούνταν πριν από τον αποικισμό, να επαναξιολογηθεί, προκειμένου να είναι αυτοβιώσιμη και για την αναπαραγωγή “συστημάτων ζωής”. Αυτός ο ζωντανός και κατοικημένος χώρος είναι ο χώρος, όπου η jiwasa (εμείς), μια ανθρώπινη συλλογικότητα, υπερασπίζεται και αναπαράγει τη ζωή των ζωντανών όντων και της φύσης. Υπό αυτή την έννοια, το οικονομικό και πολιτικό έργο υποστηρίζει την ιδιοκτησία και την αξιοποίηση των ανθρώπων.
Είναι ένας ζωτικός και στρατηγικός χώρος για την οικοδόμηση κοινωνικών και εδαφικών υποκειμένων, κάτι που είναι σημαντικό για την ενδυνάμωση των Πρώτων Εθνών, που έχουν αποκλειστεί με πολλούς τρόπους από την εισβολή των Ισπανών και μέχρι σήμερα.
Φωτογραφία της Ruth Quispe Mamani στις 13 Αυγούστου 2021 στην Ουαλάτα Τσίκο της Βολιβίας κατά τη διάρκεια τελετής πιστοποίησης για την Emiliana Paulina Cocarico de Mamani και τον Eusebio Mamani Colonel Mallku. Η φωτογραφία χρησιμοποιείται με άδεια.
Τα Περιφερειακά Σχέδια για την Παραγωγική Εκπαίδευση αναπτύσσονται επίσης με βάση την εμπειρία της σχολής Ayllu στην Ουαρισάτα [12], που ενσωματώνει το σχολείο και την κοινότητα για παραγωγή με στόχο τη συμβίωση στην κοινότητα. Είναι ένα εγχείρημα, που πολλοί εκπαιδευτικοί κοινωνικοί χώροι θέλουν να εφαρμόσουν, αλλά η σκοπιμότητα και η υλοποίησή του δεν έχουν ακόμη επιτευχθεί. Η πολυγλωσσική ενδοπολιτισμική και διαπολιτισμική προσέγγιση είναι ένα άλλο χαρακτηριστικό του εκπαιδευτικού μοντέλου, που δεν έχει ακόμη εκπληρωθεί.
Η διαδικασία πιστοποίησης ενσωματώνει την περιοχή, τα επαγγέλματά της, τις παραγωγικές της δυνατότητες και την πολιτιστική ταυτότητα, η οποία αναφέρεται στον τρόπο, με τον οποίο οι άνθρωποι κατανοούν την παραγωγή και την κοινωνική κινητοποίηση. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο χρησιμοποιούμε τη λέξη jiwaspacha, που σημαίνει ενδυνάμωση ή “εαυτοί μας”.