«Συνηθίσαμε τον πόλεμο»: H ζωή για μια οικογένεια πρώτης γραμμής στην Ουκρανία

Svitlana and Oleksiy Savkevych. Image courtesy of Democratic Governance East, USAID Ukraine, used with permission.

Svitlana και Oleksiy Savkevych. Η εικόνα είναι ευγενική προσφορά του Democratic Governance East, USAID Ukraine, που χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το άρθρο της Tetiana Bezruk εμφανίστηκε στο OpenDemocracy στις 18 Φεβρουαρίου 2022. Αναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συνεργασίας κοινής χρήσης περιεχομένου και έχει υποστεί επεξεργασία ώστε να ταιριάζει στο στυλ του GV.

Η πολυκατοικία μου στο Κίεβο βρίσκεται στα περίχωρα της πόλης, κοντά σε ένα πευκοδάσος. Δεν υπάρχει γραμμή μετρό στην περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει “κύριο καταφύγιο βομβών”, όπως τα αποκαλεί ο δήμαρχος της πόλης, Vitaliy Klichko.

Η ζωή δεν έχει αλλάξει πολύ τις τελευταίες δύο εβδομάδες είτε στη γειτονιά μου είτε στο κέντρο της πόλης σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο ή τον Νοέμβριο του περασμένου έτους.

Το μόνο πραγματικά διαφορετικό είναι ότι όλοι οι φίλοι μου συζητούν εάν η Ρωσία θα πραγματοποιήσει μια πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία. Γι’ αυτό κάποιοι έχουν εγγραφεί σε τοπικές μονάδες εδαφικής άμυνας ή μαθήματα πρώτων βοηθειών, ενώ άλλοι έχουν στείλει τα παιδιά τους εκτός πόλης.

“Η Ρωσία δεν χρειάζεται να εισβάλει απευθείας στο Κίεβο. μπορεί να βρει κάτι άλλο”, είπε ένας από τους συναδέλφους μου.

Πράγματι, ο συνάδελφός μου και εγώ κάναμε ένα σχέδιο ότι, εάν τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και το διαδίκτυο έπεφταν στις 16 Φεβρουαρίου, την ημέρα που τα διεθνή μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι θα ξεκινούσε η ρωσική εισβολή, θα συναντιόμαστε κοντά σε έναν από τους κινηματογράφους της πόλης στις 4 το απόγευμα εκείνης της ημέρας. Τελικά, δεν χρειάστηκε να συναντηθούμε.

Αλλά όταν οι κάτοικοι του Κιέβου άρχισαν να ετοιμάζουν βαλίτσες έκτακτης ανάγκης και ξένοι δημοσιογράφοι επέστρεψαν για άλλη μια φορά στην Ουκρανία, θυμήθηκα δύο γνωστούς — τη Svitlana και τον Oleksiy Savkevych, ένα ζευγάρι που ζει με τα παιδιά του στη μικρή πόλη Αβντίβκα στην ανατολική Ουκρανία, στα περίχωρα του κατεχόμενου Ντονέτσκ.

Ο Oleksiy είναι μεταφραστής. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Ντονέτσκ, όπου αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο. Γνώρισε τη γυναίκα του ως φοιτητής. Το 2001, το ζευγάρι παντρεύτηκε και μετακόμισε σε μια μονοκατοικία στην Αβντίβκα. Ένα τραμ περνούσε τα λίγα περίπου χιλιόμετρα από την πόλη στο Ντoνέτσκ. Μέχρι το 2014, ο Oleksiy πίστευε ότι η μικρή του πόλη θα γινόταν τελικά διοικητική περιφέρεια του Ντονέτσκ. Η Αβντίβκα είχε ήδη μια φήμη ως προάστιο του Ντονέτσκ και ήταν δημοφιλής σε φοιτητές και εργάτες.

Ο Oleksiy και εγώ μιλάμε μέσω Zoom. Αυτός είναι στην Αβντίβκα, εγώ είμαι στο Κίεβο. Στην οθόνη βλέπω ακόμα πρωτοχρονιάτικα στολίδια στο σπίτι των Savkevych. Ο Oleksiy κάθεται απέναντι από ένα παράθυρο από όπου, λέει, μπορεί να δει ένα πολυώροφο κτίριο — και όπου φιλορώσοι μαχητές έστησαν το πρώτο σημείο ελέγχου στην πόλη το 2014.

Ζώντας με την προσδοκία του κινδύνου

“Για να είμαι ειλικρινής, δεν ξέρω τι μπορώ να πω”, είπε ο Oleksiy. “Οι κάτοικοι των πόλεων πρώτης γραμμής είναι ήδη συνηθισμένοι [σε αυτήν την κατάσταση]. Δεν είναι η πρώτη φορά που ζούμε με αυτή την προσδοκία κινδύνου”.

Για τον Oleksiy, ο πόλεμος ξεκίνησε, όταν ο Ρωσικός Στρατός, οι λεγόμενοι “πράσινοι”- μασκοφόροι στρατιώτες με στρατιωτικές στολές χωρίς διακριτικά – εμφανίστηκαν στην Κριμαία και την κατέλαβαν το 2014. Εκείνη την εποχή, σκέφτηκε ότι, αν η προσάρτηση της Κριμαίας ήταν πιθανή, το ίδιο θα μπορούσε να συμβεί στις δύο ανατολικότερες περιοχές της Ουκρανίας: το Ντονέτσκ και το Λουχάνσκ στο Ντονμπάς.

Έχω συνηθίσει τον πόλεμο, είναι ακόμη και ντροπιαστικό για μένα να το εξηγώ στους επισκέπτες της πόλης μας μερικές φορές. Έχουμε μια σιδηροδρομική γραμμή κοντά. Οι επισκέπτες συνήθιζαν, όταν μας επισκέπτονται, να ρωτούν: “Πώς ζείτε εδώ; Μπορείτε να ακούσετε τα τρένα. Πώς μπορείς να κοιμηθείς με τον θόρυβο;”. Και τώρα δεν υπάρχουν τρένα, αλλά υπάρχει πόλεμος. Συνηθίζεις όλους τους θορύβους που γίνονται μέρος της ζωής σου. Οι άνθρωποι δεν το καταλαβαίνουν αυτό. Είναι δύσκολο για αυτούς να καταλάβουν πώς μπορείτε να ζεις με αυτό.

Την άνοιξη του 2014, ο Oleksiy και η οικογένειά του πήγαν να επισκεφτούν τους συγγενείς τους στο Ιλοβάισκ, μια πόλη στην άλλη πλευρά του Ντονέτσκ, όπου αργότερα σημειώθηκαν σφοδρές μάχες, θυμάται ότι ακόμη και τότε είδε οδοφράγματα. Αργότερα, είδε φιλορώσους μαχητές να επανδρώνουν ένα σημείο ελέγχου στον δικό του δρόμο στην Αβντίβκα.

“Τότε συνειδητοποίησα ότι το σημείο ελέγχου ήταν επικίνδυνο και έτσι έστειλα τη γυναίκα και τα παιδιά μου στη θάλασσα”, είπε. Ήταν Ιούνιος του 2014.

“Έμεινα στην πόλη και τους τηλεφωνούσα καθημερινά τακτικά. “Λοιπόν, πώς είναι;”, ρωτούσε η γυναίκα μου, και έλεγα: “Όχι, Σβέτα, φαίνεται ότι δεν είναι ακόμα καλή ιδέα [να επιστρέψεις]. Είναι ακόμα επικίνδυνα””.

Η οικογένεια Savkevуch έφυγε από την Αβντίβκα τον δύσκολο χειμώνα του 2015, όταν η πόλη βομβαρδίστηκε σφοδρά. Μετακόμισαν σε μια πόλη 25 χιλιόμετρα μακριά και νοίκιασαν ένα σπίτι εκεί για δύο μήνες. Ο Oleksiy παραδέχεται ότι ήταν μια δύσκολη απόφαση, αλλά απαραίτητη. Διαφορετικά, είπε, θα έθετε σε κίνδυνο τα παιδιά του. Εκείνη τη χρονιά σπούδασαν εξ αποστάσεως και, αν το σχολείο τους δεν άνοιγε ξανά το 2016, η οικογένεια πιθανότατα θα είχε μετακομίσει πιο κοντά στο Χάρκοβο, στη βορειοανατολική Ουκρανία. Αλλά πίσω στην Αβντίβκα, η Svitlana προήδρευσε της επιτροπής γονέων του σχολείου και, καθώς πλησίαζε η νέα σχολική χρονιά, έπρεπε να ασχοληθεί με οργανωτικά ζητήματα στο σχολείο. Ο Oleksiy κλήθηκε να προσφερθεί εθελοντικά.

“Τότε συνειδητοποίησα μόνος μου ότι η πόλη μας δεν με είχε αφήσει να φύγω”, σκέφτηκε.

Στη συνέχεια ήρθε ο χειμώνας του 2017, όταν υπήρξαν σκληρές μάχες γύρω από την πόλη. “Αν το 2015 όλα ήταν πολύ χαοτικά και η πόλη είχε παραλύσει, με τον φίλο μου και εγώ να βοηθάμε τις λίγες οργανώσεις που έβγαζαν τα άτομα με αναπηρία από την πόλη, τότε το 2017 όλα ήταν πολύ καλύτερα οργανωμένα”, είπε.

Avdiivka, 23 July 2017. Image by OSCE/Mariia Aleksevych, CC BY-NC-ND 2.0.

Αβντίβκα, 23 Ιουλίου 2017. Εικόνα από OSCE/Mariia Aleksevych στο Flickr, CC BY-NC-ND 2.0.

“Ήταν επίσης ένας «καυτός» χειμώνας, αλλά ίσως μόνο για μια ή δύο εβδομάδες”, θυμάται, προσθέτοντας ότι εκείνη την εποχή η οικογένειά του δεν σκέφτηκε να φύγει λόγω των μαχών.

Καθώς ο Oleksiy και εγώ μιλάμε, συνειδητοποιώ ότι μετράει τον πόλεμο με τις ηλικίες των παιδιών του. “Ήταν τότε, ναι, επειδή τα παιδιά ήταν μικρότερα” ή “Λοιπόν, αυτό είναι πολύ πρόσφατο, επειδή τα παιδιά ήταν μεγαλύτερα”.

Ο Oleksiy μου είπε ότι δεν είχε ποτέ μια άμεση συζήτηση με τα παιδιά του για το τι είναι πόλεμος.

Θυμάμαι, στα τέλη Μαΐου 2014, δεν μπορούσα να γυρίσω σπίτι [από το Ντονέτσκ με το λεωφορείο, επειδή ο δρόμος προς την Αβντίβκα ήταν αποκλεισμένος. Και πήγα με τα πόδια. Θυμάμαι ότι περπατούσα σε έναν νέο, έρημο δρόμο που είχε χαράξει από το Ντονέτσκ προς [την κοντινή πόλη] Σβιατοχίρσκ. Δεν νομίζω ότι θα αποκατασταθεί ποτέ. Και κοίταξα κατά μήκος του δρόμου και είδα ένα πυροβολημένο αυτοκίνητο. Επιστρέφω στο σπίτι στην Αβντίβκα και υπάρχει μια αντίθεση ακριβώς μπροστά μου: τα παιδιά μου, που ήταν μικρότερα τότε, έπαιζαν πόλεμο.

Επειδή τα παιδιά του ήταν πάντα με ενήλικες, είπε ο Oleksiy, αυτός και η σύζυγός του δεν χρειάστηκε ποτέ να εξηγήσουν τι έπρεπε να κάνουν κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού.

“Όταν τα πρωινά ήταν δυνατά, παίρναμε όλοι μαζί αποφάσεις για το πώς να προχωρήσουμε καλύτερα. Κάποιες φορές, όταν [ο βομβαρδισμός] συνέχιζε, κοιμόμασταν στο υπόγειο. Είχε πολύ υγρασία εκεί. Και τις άλλες μέρες, όταν ακούγαμε ότι ήταν επικίνδυνο, επιλέγαμε την πιο ασφαλή περιοχή από τη σκοπιά μας, τον διάδρομο, όπου δεν υπάρχουν παράθυρα”, εξήγησε.

Ο Oleksiy θυμήθηκε τους ήχους που άκουγε κατά τη διάρκεια του βομβαρδισμού. “Άκουγες ένα δυνατό σφύριγμα, το οποίο θυμάμαι από το 2015… Αυτό σήμαινε ότι ο βομβαρδισμός ήταν κοντά. Δεν ήταν πάντα δυνατό να προσδιοριστεί πού πετούσε η βόμβα”.

Η κανονική ζωή συνεχίζεται

Αυτή τη φορά, ο Oleksiy παραδέχεται ότι η οικογένειά του δεν έχει ετοιμάσει σακίδια έκτακτης ανάγκης ή κάτι παρόμοιο. Τίποτα δεν έχει αλλάξει για την οικογένεια: τα παιδιά έχουν σχολείο. Η Σβιτλάνα έχει δουλειά στην τοπική βιβλιοθήκη. Ο Oleksiy έχει δουλειά ως ανεξάρτητος μεταφραστής. Είπε ότι η πόλη συζητούσε πρόσφατα για τη διοργάνωση του καλοκαιρινού φεστιβάλ τεχνών, Avdiivka FM, που θα πραγματοποιηθεί για πέμπτη φορά από το 2018.

Δεν είναι σαν να σηκωνόμαστε κάθε μέρα και να πιστεύουμε [ότι ο ρωσικός στρατός πρόκειται να καταλάβει την Αβντίβκα]… Πρώτον, δεν ακούμε [πυροβολισμούς]. Όμως τίποτα δεν έχει αλλάξει μέχρι στιγμής.

Ωστόσο, περισσότεροι δημοσιογράφοι έχουν αρχίσει να έρχονται στην πόλη. Και έχουμε περισσότερες ερωτήσεις όπως: τι θα κάνετε αν η Αβντίβκα καταληφθεί ξαφνικά; Η απάντηση: θα φύγουμε, φυσικά.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.