- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Ρωσία και Λατινική Αμερική: Τόσο μακριά κι όμως τόσο κοντά

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Λατινική Αμερική, Ρωσία, Διεθνείς Σχέσεις, Μέσα των πολιτών, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Γέφυρα, Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία

Εικονογράφηση: Erick Retana

Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Connectas [1]. Μια συνοπτική και ενημερωμένη έκδοση δημοσιεύεται από το Global Voices στο πλαίσιο μιας συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

“Το πιο σημαντικό πράγμα, που έχει συμβεί στον κόσμο από την άποψη πολέμου και ειρήνης από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο”.

Έτσι περιέγραψε [2] ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν τι θα σήμαινε για τις Ηνωμένες Πολιτείες μια ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ο Μπάιντεν αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις πιθανές συνέπειες μιας τέτοιας κατάστασης, ούτε είναι απαραίτητο: κανείς δεν είναι αμνήμων. Στη συνέχεια, στις 24 Φεβρουαρίου, η Ρωσία επιτέθηκε [3] στην Ουκρανία.

Αλλά πώς και ποιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να έχει στη Λατινική Αμερική μια τέτοια σύγκρουση, που δεν αποκλιμακώνεται παρά όλες τις προσπάθειες;

Για να προσπαθήσει κανείς να βρει μια εξήγηση, πρέπει πρώτα να προσπαθήσει να κατανοήσει τη μακρά και περίπλοκη σχέση αγάπης-μίσους μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Η αφήγηση ότι οι Ουκρανοί και οι Ρώσοι είναι ένας λαός είναι το κύριο επιχείρημα, που χρησιμοποιεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν για να δικαιολογήσει ό,τι πραγματικά κρύβει: ότι θα ήθελε να μετατρέψει τον γείτονά του στον “δορυφόρο”,  που ήταν για μεγάλο μέρος του 20ου αιώνα,υπηρετώντας τη Μόσχα.

Ο Vladimir Rouvinsky, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Icesi στο Κάλι της Κολομβίας, εξήγησε την άποψή του στο CONNECTAS:

Τελικά, η Ουκρανία δεν είναι παρά μια δικαιολογία. Εδώ ό,τι πραγματικά διακυβεύεται είναι η διεθνής τάξη, που αμφισβητείται από τις νέες αναδυόμενες δυνάμεις, στην προκειμένη περίπτωση, τη Ρωσία. Κατά κάποιο τρόπο, αρχίζουμε να βλέπουμε πώς θα ενεργήσει η Ρωσία στην παγκόσμια σκηνή στο μέλλον. Ο Πούτιν πιστεύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να θεωρούν τη Λατινική Αμερική ως “τα χωράφια τους” και, με βάση αυτό, ισχυρίζεται ότι η Ρωσία έχει το ίδιο δικαίωμα να επηρεάζει την Ουκρανία, τη Λευκορωσία και άλλα έθνη στη γύρω περιοχή.

Ο Ρώσος πρόεδρος δεν θα δεχτεί να του λένε τι να κάνει και πώς να ενεργήσει σε μέρος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Σύμφωνα με τον Rouvinsky, “τότε άρχισαν να εμφανίζονται αμοιβαίες ενέργειες στη Λατινική Αμερική, θα έλεγα με περισσότερο συμβολικό χαρακτήρα, για να δείξουν ότι η Ρωσία είναι σε θέση να δημιουργήσει επιρροή σε προφανώς ξένο έδαφος”.

Είναι σαφές ότι, τουλάχιστον προς το παρόν, οι προτιμώμενοι προορισμοί της Ρωσίας είναι η Βενεζουέλα και η Νικαράγουα. Και οι δύο χώρες έχουν δικτατορικά καθεστώτα, τα οποία ο Πούτιν εκμεταλλεύεται στο έπακρο υποστηρίζοντάς τους στις προκλήσεις, που αντιμετωπίζουν και οι δύο, όσον αφορά τις δημοκρατικές εγγυήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Με μια πρώτη ματιά, η Κούβα θα ήταν επίσης σε αυτον τον κατάλογο, αλλά ο καθηγητής Rouvinsky διαφωνεί:

Σήμερα, η Κούβα χωρίζεται από τη Ρωσία λόγω ιδεολογίας. Η Κούβα είναι σοσιαλιστική, η Ρωσία είναι καπιταλιστική. Η Κούβα μπορεί να συμφωνεί με τον αντιαμερικανικό λόγο, στον οποίο ηγούνται ο Μαδούρο [4] και ο Ορτέγκα [5], αλλά αυτό δεν αρκεί για να γίνει σύμμαχος. Δεν υπάρχει πλέον αυτός ο βαθμός εμπιστοσύνης από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης.

Η ρωσική επιρροή φαίνεται να έχει επεκταθεί περισσότερο από τις δικτατορίες. Φαίνεται ότι ο Πρόεδρος της Αργεντινής Αλμπέρτο Φερνάντεζ προστέθηκε στον κατάλογο τις τελευταίες ημέρες, ενώ βρισκόταν στο ίδιο το Κρεμλίνο. Ο Φερνάντεζ είπε [6] στον σαφώς ευχαριστημένο Πούτιν: “Είμαι αποφασισμένος ότι η Αργεντινή σταματά να εξαρτάται τόσο από το ΔΝΤ και τις Ηνωμένες Πολιτείες και ανοίγεται σε άλλες ευκαιρίες και πιστεύω ότι η Ρωσία έχει μια πολύ σημαντική θέση”.

Ο Φερνάντεζ συνέχισε, προχωρώντας περισσότερο από ό,τι θα περίμενε κανείς:

Πρέπει να δούμε πώς η Αργεντινή μπορεί να γίνει πύλη προς τη Ρωσία στη Λατινική Αμερική, ώστε η Ρωσία να εισέλθει με πιο αποφασιστικό τρόπο.

Η Ρωσία είναι επίσης η χώρα στα χείλη όλων στην Κολομβία. Οι διμερείς σχέσεις επηρεάστηκαν από πρόσφατες δηλώσεις αξιωματούχων και από τις δύο πλευρές. Σύμφωνα με τον υπουργό Άμυνας Ντιέγκο Μολάνο, οι περίπλοκες συνθήκες ασφαλείας στα σύνορα με τη Βενεζουέλα οφείλονται στην κοντινή παρουσία στρατευμάτων από τη Μπολιβαριανή Δημοκρατία, που έχουν “την υποστήριξη του Ιράν και της Ρωσίας”.

Η ρωσική πρεσβεία απάντησε [7] αμέσως: “Είμαστε μπερδεμένοι από τις συνεχείς προσπάθειες να κατηγορηθεί η Ρωσική Ομοσπονδία για υποτιθέμενη “παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Κολομβίας”, χωρίς καμία βάση”. Σύμφωνα με τον διπλωματικό εκπρόσωπο, ο Μολάνο βασίζει τις κατηγορίες του σε αβάσιμα “στοιχεία πληροφοριών”.

Είναι λοιπόν σαφές ότι η Ρωσία, αψηφώντας τη Δύση, κάνει αισθητή την παρουσία της στη Λατινική Αμερική. Ο καθηγητής Michael Shifter του Inter-American Dialogue είπε στο CONNECTAS ότι η Ρωσία “επιδεικνύει τη δύναμή της παρουσιάζοντας τον εαυτό της στην περιοχή. (…) Ο Πούτιν ενδιαφέρεται να προωθήσει τη δημοκρατία όπως τη θεωρεί αυτός”. Επιπλέον, δεν το κάνει ανά πάσα στιγμή, λέει ο Shifter, αλλά “εκμεταλλεύεται το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν σοβαρά εσωτερικά προβλήματα με μια πολύ πολωμένη και πολύ τοξική πολιτική κατάσταση”.

Μαζί με τη Ρωσία έρχεται ένας όχι απίθανος σύμμαχος: η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας. Σύμφωνα με τον Shifter, “το σύμφωνο αλληλεγγύης μεταξύ των δύο χωρών τους επιτρέπει να δράσουν στη Βενεζουέλα, όπου συμμετέχουν σε μεγάλο βαθμό σε τεχνολογικά και έργα υποδομής”. Ο καθηγητής Shifter συνέχισε να προσθέτει ότι, στο παρελθόν, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας ενδιαφερόταν περισσότερο μόνο για εμπορικές ευκαιρίες, αλλά τολμά όλο και περισσότερο να κάνει περισσότερα “εν όψει της αναμφισβήτητης απώλειας της επιρροής των Ηνωμένων Πολιτειών στην περιοχή”.

Αυτό έγινε σαφές, όταν ο Πρόεδρος Φερνάντεζ συμπεριέλαβε το Πεκίνο στην περιοδεία του, μετά την οποία έγραψε στο Twitter [8]: “Είχα μια εγκάρδια, φιλική και γόνιμη συνάντηση με τον Σι Τζινπίνγκ, Πρόεδρο της Κίνας. Συμφωνήσαμε να ενσωματώσουμε την Αργεντινή στην Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος”. Χαρακτήρισε επίσης τα αποτελέσματα της συνάντησης ως “εξαιρετικά νέα, (γιατί) η χώρα μας θα λάβει περισσότερα από 23 δισεκατομμύρια δολάρια σε κινεζικές επενδύσεις για έργα και προγράμματα”.

Ωστόσο, με ή χωρίς την Κίνα, ο Πούτιν αποδεικνύεται ένας επιθετικός παίκτης στην σκακιέρα, που δεν τον πειράζει να μετακινεί τα κομμάτια του όπου θέλει. Όπως σημειώνει ο Shifter, ένα σημαντικό στοιχείο, που πρέπει να ληφθεί υπόψη, είναι ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πόσο ακόμη αυτός ο άνθρωπος – που είναι προκλητικός και αυταρχικός και φαίνεται να αποτελεί την επιτομή της πονηριάς – θα παραμείνει στο τιμόνι του πανίσχυρου ρωσικού πλοίου.


 

Για περισσότερες πληροφορές για αυτό το θέμα, δείτε το ειδικό μας αφιέρωμα “Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία” [9].