Στιγμιότυπο οθόνης από το κανάλι του Ural Live στο YouTube που γράφει Атака на Русский мир в Казахстане (Επίθεση στον Ρωσικό Κόσμο στο Καζακστάν)

Οι δηλώσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν και των κορυφαίων βοηθών του σχετικά με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία περιλαμβάνουν συχνά μια έκφραση κλειδί: “Русский Мир” (Russkiy mir). Αυτή η φράση σημαίνει κυριολεκτικά τον “ρωσικό κόσμο”, αλλά διαβάζεται και ως “ρωσική ειρήνη”, δεδομένης της διπλής σημασίας της λέξης “mir” στα ρωσικά.

Ο όρος χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει την επίθεση στην Ουκρανία, η οποία στη γλώσσα του Πούτιν αποκαλείται “στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Ουκρανία”. Με αυτή τη χρήση, το Κρεμλίνο αυτοορίζεται υπερασπιστής και κύριος όλων των πραγμάτων, που ισχυρίζεται ότι εμπίπτουν στην τροχιά του ρωσικού πολιτισμού.

Η ελαστική έννοια του “Ρωσικού Κόσμου”

Σύμφωνα με μια έρευνα του 2014 που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του Ιδρύματος Russkiy Mir, μιας οργάνωσης που δημιουργήθηκε το 2007 από τον Πρόεδρο Πούτιν για να “δημοτικοποιήσει τη ρωσική γλώσσα”, ο Ρωσικός Κόσμος νοείται ως αναφορά σε περιοχές, που κατοικούνται από άτομα που είναι ρωσικής εθνικότητας, μιλούν ρωσικά ή συνδέονται με τη ρωσική κουλτούρα. Αυτό περιλαμβάνει την ίδια τη Ρωσία και εκτείνεται σε μέρη όπως το βόρειο Καζακστάν, τη Λευκορωσία, τις περιοχές Ντονέτσκ και Λουχάνσκ στην Ανατολική Ουκρανία, την περιοχή της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία, τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία στη Γεωργία, καθώς και τη Σερβία και το Ισραήλ.

Ο ίδιος ιστότοπος συνδέει επίσης την έννοια του Russkiy Mir με τη Ρωσική Ορθόδοξη πίστη:

Согласно патриарху, ядром Русского мира являются Россия, Украина, Белоруссия. В основе его лежит православная вера, которую мы обрели в общей Киевской купели крещения. Русская культура не умещается в границах одного этноса и не связана с интересами одного государства.

Σύμφωνα με τον Πατριάρχη της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο πυρήνας του Russkiy Mir αποτελείται από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία. Βασίζεται στην ορθόδοξη πίστη, την οποία εγκαθιδρύσαμε στην κοινή κολυμβήθρα των Ρως του Κιέβου. Ο ρωσικός πολιτισμός δεν περιορίζεται στα σύνορα μιας εθνότητας και δεν συνδέεται με τα συμφέροντα ενός κράτους.

Ο όρος συναντάται για πρώτη φορά τον 11ο αιώνα σε θρησκευτικά κείμενα. Αναμφισβήτητα, ο ορισμός του πατριάρχη εκθέτει διάφορα στοιχεία του χαρακτηριζόμενου ενίοτε ως “μορφή ήπιας δύναμης” της Ρωσίας. Περιλαμβάνει μια γεωπολιτική πτυχή, που παρουσιάζει τα τρία σλαβονικά έθνη ως εγγενώς συνδεδεμένα μεταξύ τους, μια ιστορική συνέχεια από τους Ρως του Κιέβου, τον πολιτισμό που αναπτύχθηκε ξεκινώντας από τον 9ο αιώνα από το σημερινό Κίεβο και περιλάμβανε μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας, της Λευκορωσίας και της Ρωσίας.

Το 1996, η Ρωσία και η Λευκορωσία ανακοίνωσαν τη δημιουργία μιας ένωσης κρατών, που ήδη υπογράμμιζε τις φιλοδοξίες της Μόσχας να επεκτείνει τη διεκδίκησή της σε εδάφη, που προέκυψαν από τους Ρως του Κιέβου.

Ο “Ρωσικός Κόσμος” ως κρατική ιδεολογία για τις φιλοδοξίες της Μόσχας

Η Ρωσία επέκτεινε τη χρήση του όρου Russkiy Mir το 2014, όταν προσάρτησε την Κριμαία και κάλεσε για υποστήριξη στις αυτονομιστικές περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ στην Ανατολική Ουκρανία. Το επιχείρημα του Κρεμλίνου είναι ότι η κυβέρνηση του Κιέβου είχε επιβάλει αναγκαστική ουκρανοποίηση, απαγορεύοντας τη χρήση της ρωσικής γλώσσας και κάνοντας διακρίσεις σε βάρος των ρωσόφωνων, επιτιθέμενος έτσι στο φανταστικό έδαφος του ρωσικού κόσμου. Οι διεκδικήσεις της Ρωσίας χρησιμεύουν ως δικαιολογία για τον έλεγχο μεγάλων πληθυσμών και εδαφών, που θεωρεί ότι είναι ουσιαστικής σημασίας για τη διαμόρφωση της ρωσικότητας.

Αυτοί οι ισχυρισμοί έχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες για άλλες περιοχές του πρώην σοβιετικού χώρου, που συχνά χαρακτηρίζονται, στη γλώσσα της Μόσχας, ως “Ближнее зарубежье” ή Εγγύς Εξωτερικό, όπου η ρωσική γλώσσα παραμένει σχετική και ζουν σημαντικές εθνοτικές ρωσικές κοινότητες.

Πράγματι, το ίδιο επιχείρημα του 2014 χρησιμοποιείται ξανά από τη Μόσχα για να δικαιολογήσει την επίθεσή της στο Κίεβο: μια φιλοδυτική Ουκρανία απεικονίζεται ότι αποκηρύσσει την ταυτότητα του Ρωσικού Κόσμου, ασπαζόμενη “ξένες αξίες” όπως φεμινισμό, δικαιώματα για την ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και άρνηση για την αναγνώριση της ρωσικής ως επίσημης γλώσσας. Τα φιλοκρεμλινικά παραδοσιακά ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν επίσης συχνά τον όρο “Гейропа” (Γκεϊρόπα, ένα μείγμα των λέξεων Γκέι και Ευρώπη) για να καταδικάσουν την θεωρούμενη ως “παρακμή του δυτικού κόσμου” και άμεση απειλή για τον Ρωσικό Κόσμο.

Πριν εισβάλει στην Ουκρανία, ο Πούτιν εκφώνησε μια ιστορική ομιλία στις 21 Φεβρουαρίου, στην οποία αφιέρωσε περισσότερο από το ήμισυ στη δική του ερμηνεία της αρχαίας και σύγχρονης ιστορίας των ουκρανικών και ρωσικών εδαφών και κρατικών οντοτήτων και δήλωσε ότι η Ουκρανία ανήκει στον Ρωσικό Κόσμο.

Με αυτή το λεκτικό ταχυδακτυλουργικό κόλπο, η επίθεση στην Ουκρανία έχει γίνει “απελευθέρωση της Ουκρανίας” στο όνομα του Ρωσικού Κόσμου.