Κάστρο Σαν Φελίπε ντε Μπαράχας. [1], Καρταχένα ντε Ίντιας, Κολομβία. Φωτογραφία: Gabriela García Calderón.
Η πόλη Καρταχένα ντε Ίντιας [2] στην Κολομβία είναι γνωστή για τα εντυπωσιακά τείχη της, που χτίστηκαν κατά την ισπανική αποικιακή περίοδο για να την προστατεύσουν από επιθέσεις πειρατών και κουρσάρων. Η πόλη έχει ένα από τα ισχυρότερα φρούρια στη Νότια Αμερική και την Καραϊβική.
Πόρτα στο ιστορικό κέντρο της Καρταχένα ντε Ίντιας. Φωτογραφία: Gabriela García Calderón.
Θα έλεγες σχεδόν ότι η Καρταχένα ντε Ίντιας είναι “υπαίθριο μουσείο γεμάτο μυστικά”. Μερικά από αυτά τα μυστικά κρύβονται από ένα άλλο χαρακτηριστικό της πόλης: τα ρόπτρα της ή τα “παλιά μεταλλικά κουδούνια, που είχαν πολλές πόρτες […] πριν τα ηλεκτρικά κουδούνια”, σύμφωνα με το ταξιδιωτικό ιστολόγιο El rincón de Sele [3]. Η καταχώρηση γράφει:
Durante siglos fue, sin duda, un símbolo de distinción de tal forma que existía un refrán en español que decía «A tal casa tal aldaba» refiriéndose por completo a términos de clase social y poder. […] Durante la época colonial en América hubo ciudades ricas en la diversidad y laboriosidad de dichas aldabas, siendo una de las más destacadas Cartagena de Indias, en la actual Colombia, la cual formó parte en principio del Virreynato de Perú y a partir del Siglo XVIII del Virreynato de Nueva Granada.
Για αιώνες, ήταν, αναμφίβολα, σύμβολο διάκρισης, σε βαθμό που υπήρχε μάλιστα ένα ισπανικό ρητό, που έλεγε “Σε κάθε σπίτι και το ρόπτρο του”, αναφερόμενο εντελώς σε όρους κοινωνικής τάξης και εξουσίας. […] Κατά τη διάρκεια της αποικιακής περιόδου, στην Αμερική υπήρχαν πόλεις πλούσιες σε ποικιλομορφία και την λεπτομέρεια αυτών των ρόπτρων, με την Καρταχένα ντε Ίντιας ως ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα στη σημερινή Κολομβία, η οποία αρχικά ήταν μέρος του Αντιβασιλείου του Περού και στη συνέχεια κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα έγινε μέρος του Αντιβασιλείου της Νέας Γρανάδας.
Κάθε σχέδιο είχε κι άλλο νόημα, όπως σημειώνει ο ιστότοπος Fucsia [4]:
La lagartija significaba que era parte o descendiente de la familia real. El león significaba que era parte del mando militar o de la iglesia, casi siempre fueron destinadas para las puertas de las iglesias.
El pescado o figura marina significaba que era un comerciante, la mano se decía que era la mano de la Virgen de Fátima, por ende, era una familia religiosa.
Η σαύρα σήμαινε ότι [ο ιδιοκτήτης] ήταν μέλος ή κατάγεται από τη βασιλική οικογένεια. Το λιοντάρι σήμαινε ότι [το κτίριο] ανήκε στον Στρατό ή στην εκκλησία, σχεδόν πάντα αυτά χρησιμοποιούνταν για τις πόρτες της εκκλησίας.
Η φιγούρα του ψαριού ή της θάλασσας σήμαινε ότι [ο ιδιοκτήτης] ήταν έμπορος. Το χέρι λέγεται ότι ήταν το χέρι της Παναγίας της Φάτιμα, επομένως, ήταν μια θρησκευόμενη οικογένεια.
Πόρτα στο ιστορικό κέντρο της Καρταχένα ντε Ίντιας. Τα μεταλλικά κομνία αποτελούν σημάδι κοινωνικής τάξης. Φωτογραφία: Gabriela Garcia Calderón.
Τα ρόπτρα της πόρτας κατασκευάζονταν από ειδικούς σιδηρουργούς σύμφωνα με τα αιτήματα των ιδιοκτητών του σπιτιού. Σήμερα, απόγονοι αυτών των σιδηρουργών εξακολουθούν να ασχολούνται με την επιχείρηση, όπως ο Jesús Acevedo Pombo από τη γειτονιά Getsemaní [5]. Ένα άρθρο του 2013 από μια τοπική εφημερίδα αφηγήθηκε [6] την ιστορία του:
Jesús cuenta que al principio sólo le mandaban a hacer leones, anillos y manos, que eran las figuras clásicas que había en la época de la Colonia.
Ahora, las personas están menos interesadas en seguir con la tradición y se les ha dado por innovar mandando a hacer sirenas, caballitos de mar y hasta cabezas de diablos.
Ο Jesús λέει ότι στην αρχή του παρέγγελναν μόνο λιοντάρια, δαχτυλίδια και χέρια, που ήταν τα κλασικά σχέδια από την εποχή της αποικιοκρατίας.
Τώρα, οι άνθρωποι ενδιαφέρονται λιγότερο να συνεχίσουν την παράδοση και έχουν αρχίσει να καινοτομούν φτιάχνοντας γοργόνες, ιππόκαμπους και ακόμη και κεφάλια διαβόλου.
Στο Twitter, υπάρχουν φωτογραφίες ορισμένων ρόπτρων:
Aldabas de #Cartagena [7]. Lo bello de las pequeñas cosas. pic.twitter.com/bPXvNltchM [8]
— Ricardo Hernández (@ing_rhr) August 7, 2019 [9]
Ρόπτρα της Καρταχένα. Η ομορφιά των μικρών πραγμάτων.
@Gus_Noriega [10] la ciudad con las mejores aldabas de Sudamérica: Cartagena de Indias (fotos de Instagram). cc @__PNH__ [11] @Laoncediez [12] pic.twitter.com/KUN1N4VU4j [13]
— Jaime Gallegos (@drjegc) April 18, 2019 [14]
Η πόλη με τα ομορφότερα ρόπτρα στη Νότια Αμερική: Καρταχένα ντε ‘Ιντιας (φωτογραφίες από το Instagram).
Ο ιστότοπος ταξιδιών και περίεργων πραγμάτων Atlas Obscura έχει κι αυτός μια εγγραφή για τα ρόπτρα της Καρταχένα:
A popular saying in Spain was “A tal casa tal aldaba,” or “To each house its door knocker.” This referred to the practice of displaying a resident’s social status or profession on their front door through the design of its knocker. https://t.co/XR78K2PTrh [15]
— Atlas Obscura (@atlasobscura) 11 de mayo de 2018 [16]
Ένα δημοφιλές ισπανικό ρητό λέει “A tal casa tal aldaba”, “Σε κάθε σπίτι και το ρόπτρο του”. Αναφερόταν στην πρακτική προβολής της κοινωνικής θέσης ή του επαγγέλματος των κατοίκων στις εισόδους των σπιτιών τους βάσει του σχεδίου των ρόπτρων τους.
Τώρα έχετε ακόμα έναν λόγο να επισκεφθείτε την Καρταχένα ντε Ίντιας!