Από τις αρχές του 2000, η επιχειρηματικότητα στην Αφρική [1] παρουσιάζει ισχυρή ανάπτυξη [2]. Ωστόσο, η εξέλιξη αυτή δεν παρατηρείται σε όλους τους τομείς της αγοράς και πολύ συχνά φαίνεται να περιορίζεται στους τομείς της παροχής υπηρεσιών και του εμπορίου. Παρότι η Αφρική έχει 65 εκατομμύρια Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις (ΜμΕ) [1], δυσκολεύεται να αναπτύξει μια τάξη εγχώριων επιχειρηματιών για τη διαχείριση στρατηγικών βιομηχανιών και ειδικότερα εξαγωγών γεωργικών πρώτων υλών, εξορύξεων, μεταφορών και δημόσιων έργων, όπου η αγορά πολύ συχνά στρέφεται σε ξένους διαχειριστές.
Ωστόσο, ο ενθουσιασμός των επενδυτών για την Αφρική, τον οποίο πολλοί θεωρούν έναν σύγχρονο “πυρετό του χρυσού” για όσους αναζητούν μια εναλλακτική λύση στις ασιατικές αγορές, έχει αντίκτυπο στις πολιτικές της τοπικής αυτοδιοίκησης, που αφορούν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Η τελική έκθεση [3] της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνει ότι οι μεταρρυθμίσεις, που εφαρμόστηκαν από τις περισσότερες αφρικανικές κυβερνήσεις, έχουν βελτιώσει το επιχειρηματικό περιβάλλον, όσον αφορά τον διοικητικό, φορολογικό και ρυθμιστικό τομέα.
[4]Εργοστάσιο ζαχαρωτών της Εταιρείας Ζάχαρης της Σενεγάλης του Manu25 στη Wikipedia με άδεια Creative Commons
Πολλοί ακαδημαϊκοί και ερευνητές έχουν εξετάσει την επίδραση των πολιτιστικών πρακτικών, προκειμένου να κατανοήσουν το επιχειρηματικό εγχείρημα στην Αφρική. Οι έρευνές τους τους οδήγησαν να θεωρήσουν το βάρος των πολιτιστικών αξιών και αρχών έντονα συνδεδεμένο με τη συλλογική συνείδηση των Αφρικανών επιχειρηματιών για να αξιολογήσουν τους παράγοντες επιτυχίας τους.
Έχει μελετηθεί εκτενώς ο παραλογισμός των οικονομικών επιλογών των στελεχών των αφρικανικών επιχειρήσεων, που αντιμετωπίζουν κοινωνική πίεση λόγω της εθνότητας ή της εκτεταμένης οικογένειάς τους.
Ιστορίες επιτυχίας στην Αφρική – Επιτυχημένοι και επιχειρηματικοί ηγέτες στην Αφρική από το news21TV [5] με τον κ. Dogui, πρόεδρο του Africagora club
Οι παραδοσιακές αφρικανικές αξίες απέναντι στην φιλελεύθερη οικονομία
Ο Kabeya Tshikuku, καθηγητής στο Ινστιτούτο Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών (IRES) στο Πανεπιστήμιο της Κινσάσα, υποστήριξε ότι η επιχειρηματική λογική αναγκάζει τους Αφρικανούς υπεύθυνους λήψης αποφάσεων να κάνουν μια δύσκολη επιλογή μεταξύ των βασικών αξιών του πολιτισμού τους (οικογενειακή αλληλεγγύη, ευημερία των κοντινών τους ανθρώπων και άλλων συστημάτων υποστήριξης) και της διοίκησης επιχειρήσεων, που συνδέεται με την αναζήτηση κέρδους, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο ανθρώπινος παράγοντας. Οι ρίζες του καπιταλισμού, χρησιμοθηρικού και ατομικιστικού, συνάντησαν μεγαλύτερη αντίσταση [6] στην αφρικανική συνείδηση.
H Αφρική και οι Αφρικανοί δεν ευθύνονται για κανένα αδίκημα με τη μορφή παραλογισμού. Το “πολιτιστικό ζήτημα” έγκειται αλλού, όσον αφορά την ανάπτυξη. Έγκειται εξ ολοκλήρου στη διάκριση, που κάνει κάθε πολιτισμός ανάμεσα στις “θεμελιώδεις αξίες του πολιτισμού” και τις “οργανικές αξίες”. Από αυστηρά πολιτιστική άποψη, δύο συστήματα ανταγωνίζονται για την αφοσίωση των ανθρώπων και την κατανομή των πόρων. […] Για να το θέσω ξεκάθαρα, η Αφρική κινείται ανάμεσα σε δύο ανταγωνιστικά συστήματα πολιτισμού, το οπισθοδρομικό σύστημα διαχείρισης των ανθρώπων και την (επαναστατική;) διαχείριση των πραγμάτων. Οι λόγοι ύπαρξης και δράσης δεν έχουν χάσει εντελώς τις ρίζες τους στο προ-καπιταλιστικό σύστημα· δεν έχουν ακόμη ριζώσει στο καπιταλιστικό σύστημα. Το παλιό πλαίσιο της δια βίου αλληλεγγύης δεν έχει διαλυθεί ολοκληρωτικά· το νέο πλαίσιο του καπιταλιστικού ατομικισμού δεν έχει ολοκληρώσει την εγκατάσταση του.
Συνδυασμός αλληλεγγύης και ανάπτυξης
Η ανάπτυξη, που τροφοδότησε το ΑΕΠ της ηπείρου κατά την τελευταία δεκαετία, δείχνει ότι αυτός ο ορθολογικός, ατομικιστικός καπιταλισμός υιοθετείται σταδιακά, αν και άνισα, από ολόκληρη την ήπειρο. Διεισδύει στη δημόσια συνείδηση με γνώμονα είτε την αποτελεσματικότητα είτε την επιθετικότητα των μεταρρυθμίσεων, που αναλαμβάνει η κυβέρνηση για την ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Η εταιρική διακυβέρνηση έχει καταστεί κεντρικό θέμα για την επιχειρηματική κοινότητα, ιδίως μετά το συγκλονιστικό σκάνδαλο της Enron στις ΗΠΑ. Θα βρουν τον τρόπο οι Αφρικανοί επιχειρηματίες να ενσωματώσουν τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης στη φιλοσοφία ουμπούντου [7], με βάση την οποία η ομάδα προηγείται του ατόμου;
Ο πρώην υπουργός Επενδύσεων, Βιομηχανίας και Εμπορίου του Μάλι, Amadou Abdoulaye Diallo, επισήμανε ότι η Αφρική αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα του παραδόξου. Εξηγεί [8] στη Célia d'Almeida στην εφημερίδα Journal du Mali:
Il y a une décennie, l’environnement socio-économique en Afrique était jugé défavorable à la création et au développement de l’entreprise. Dans certains pays, le cadre juridique des affaires n’est pas très incitatif à cause de la faiblesse, voir l’absence, d’accès au crédit, l’accès difficile à l’information sur les opportunités d’affaires, du manque de soutien au jeune entrepreneur (absence d’incubateurs d’entreprises) et de l’insuffisance de main d’œuvre qualifiée pour la gestion de l’entreprise. À tout cela, s’ajoutait le manque de stratégie politique. Mais, depuis quelques années, des pays africains comme le nôtre, ont amorcé d’importantes réformes pour faciliter la création d’entreprise et offrir un climat favorable au développement des entreprises.
Πριν από μια δεκαετία, το αφρικανικό κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον θεωρήθηκε δυσμενές για τη δημιουργία και την ανάπτυξη επιχειρηματικών εγχειρημάτων. Σε ορισμένες χώρες, το νομικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό λόγω αδυναμιών, όπως η έλλειψη πρόσβασης σε πιστώσεις, η έλλειψη πληροφοριών σχετικά με τις επιχειρηματικές ευκαιρίες, η έλλειψη στήριξης για τους νέους επιχειρηματίες (έλλειψη φυτώριων επιχειρήσεων) και το ανεπαρκές ειδικευμένο εργατικό δυναμικό για τη διαχείριση των εταιρειών. Σε όλα αυτά προστίθεται η έλλειψη πολιτικής στρατηγικής. Ωστόσο, τελευταία, αφρικανικές χώρες, όπως η δική μας, υιοθετούν σημαντικές μεταρρυθμίσεις για να διευκολύνουν την δημιουργία των επιχειρήσεων και να παρέχουν ένα ευνοϊκό κλίμα για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων.
Στο Καμερούν, ο Richard Ewelle κλείνει την δημοσίευση του [9] στο ιστολόγιο Kamer σχετικά με τον πολιτισμό και την επιχειρηματικότητα στην Αφρική:
Le développement de l’entreprenariat en Afrique passera par la création d’un concept d’entrepreneuriat africain et pas forcément par la copie conforme de ce qui existe à l’étranger. Nous devons associer les bonnes pratiques occidentales en matière de création d’entreprise, au contexte et aux concepts africains. Le concept de l’entrepreneuriat africain sera basé sur la valorisation de la culture africaine mais aussi sur le développement solidaire en mettant en avant l’environnement socio-économique.
Η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στην Αφρική απαιτεί την σύλληψη της έννοιας της αφρικανικής επιχειρηματικότητας, και όχι απαραίτητα ένα ακριβές αντίγραφο αυτής που εμφανίζεται στο εξωτερικό. Πρέπει να συνδυάσουμε τις βέλτιστες πρακτικές της δημιουργίας του δυτικού εταιρικού πλαισίου με τις αφρικανικές αντιλήψεις. Η έννοια της αφρικανικής επιχειρηματικότητας θα βασίζεται στην αξία του αφρικανικού πολιτισμού, αλλά και στην ανάπτυξη της αλληλεγγύης, που προάγει το κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.