“Οι πρόσφυγες είναι ανθρώπινα πλάσματα”. Το σύνθημα αυτό από το FreedomHouse καλύπτεται από άδεια CC PDM 1.0

Ειδοποίηση περιεχομένου: Αυτό το άρθρο περιλαμβάνει αναφορές σε σεξουαλικές επιθέσεις και αυτοκτονίες, που κάποιοι αναγνώστες μπορεί να βρουν σκληρές.

Περισσότερες από 100 ιστορίες γυναικών, που αναζήτησαν άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο, μόνο και μόνο για να βρεθούν αντιμέτωπες με ακόμα μεγαλύτερη ταλαιπωρία, συγκεντρώθηκαν σε έκθεση, που δημοσιεύτηκε το 2020 από την Women for Refugee Women (WRW, Γυναίκες για Γυναίκες Πρόσφυγες), μια οργάνωση με βάση το Ηνωμένο Βασίλειο και στόχο την ενδυνάμωση των προσφυγισσών.

Η WRW εντόπισε ότι 44% των γυναικών που ζητούν άσυλο αντιμετωπίζουν αστεγία, 95% πείνα και πολλές είναι ευάλωτες στην κακοποίηση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ειδικότερα, 32 από τις 106 γυναίκες είπαν ότι είχαν πέσει θύματα σεξουαλικής επίθεσης τόσο στη χώρα καταγωγής τους όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ταυτόχρονα, 95% ένιωθαν κατάθλιψη και γύρω στο 33% είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν.

Ανάμεσα στα παραδείγματα που συνέλεξε η οργάνωση WRW περιλαμβάνονται οι ιστορίες της Amina και της Jemima (δεν είναι τα αληθινά τους ονόματα για τη δική τους προστασία).

Η Amina διέφυγε του πολέμου στη Σομαλία δύο φορές. Η πρώτη φορά ήταν τη δεκαετία του '90, αφότου παραστρατιωτικοί μπήκαν με τη βία μέσα στο σπίτι της, βίασαν την ίδια και την κόρη της και σκότωσαν την κόρη και τον αδελφό της. Η Amina διέφυγε σε προσφυγικό καταυλισμό στην Κένυα, όπου έμεινε για κάποια χρόνια, πριν επιστρέψει στη Σομαλία.

Τη δεύτερη φορά, το 2008, όταν ξέσπασε πόλεμος στο Κισμάγιο, την πατρίδα της, η Amina έχασε δύο ακόμα γιους, αφότου τους απήγαν παραστρατιωτικοί. Εξήγησε στην WRW ότι ο λαός της διωκόταν από καιρό από τις μεγαλύτερες φατρίες.

Ήμαστε πολύ φτωχοί — ψαρεύουμε για να ζήσουμε — αλλά οι πλειοψηφούσες φατρίες έχουν καλύτερες δουλειές. Πάντα μας συμπεριφέρονταν σαν να ήμασταν σκλάβοι.

Η Amina κανόνισε ασφαλή διάβαση στην Αγγλία μέσω ενός πράκτορα που, με την άφιξή της στο Λονδίνο, την εγκατέλειψε σε ένα σουπερμάρκετ. Βρέθηκε μόνη της σε μια εντελώς ξένη πόλη, ανίκανη να επικοινωνήσει στα αγγλικά.

Αν και η Amina μπόρεσε να αιτηθεί άσυλο την επόμενη μέρα, χρειάστηκε να περιμένει 10 χρόνια για να της παραχωρηθεί το καθεστώς πρόσφυγα. Κι όμως, η επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών, η υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου που χειρίζεται τα άτομα αιτούντα άσυλο, ισχυρίζεται ότι η αναμονή κρατά μόλις δέκα μήνες.

Μαζί με άλλες δυσκολίες που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει — απομόνωση, στήριξη από φιλανθρωπικές οργανώσεις για φαγητό και στέγη και μετακίνηση από ξενώνα σε ξενώνα — η Amina ανέπτυξε κατάθλιψη.

Στη Σομαλία είχα οικογένεια. Μοιραζόμουν τον πόνο. Πολλοί από μας υπέφεραν και μιλούσαμε την ίδια γλώσσα. Αλλά εδώ δεν μπορούσα να το μοιραστώ με κανέναν. Ο πόνος έγινε πολύ μεγάλος. Στη χώρα μου, φοβόμουν τον πόλεμο. Εδώ, φοβόμουν το Υπουργείο Εσωτερικών. Βασανίζομαι καθημερινά.

H Jemima ζει στο Ηνωμένο Βασίλειο ακόμα πιο πολύ, εδώ και 19 χρόνια. Στην Ουγκάντα, η Jemima βασανίστηκε και βιάστηκε, ενώ ήταν υπό κράτηση. Το δήθεν έγκλημά της; Είναι λεσβία, σε μια χώρα που η ομοφυλοφιλία είναι παράνομη.

Αντί να παντρευτεί τον άντρα που είχε κανονίσει για εκείνη ο κηδεμόνας της, η Jemima στάλθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν γνώριζε ότι είχε το δικαίωμα να ζητήσει άσυλο ή πώς λειτουργούσε το σύστημα. Αφού δούλεψε ως καθαρίστρια για χρόνια, μια μέρα πήγαν σε εκείνη υπάλληλοι της υπηρεσίας μετανάστευσης και την μετέφεραν σε ένα κέντρο απέλασης.

Ενόσω ήταν υπό κράτηση, όλα τα τραύματα που είχε βιώσει στην Ουγκάντα επανήλθαν με ορμή επηρεάζοντας όσα αποφάσισε να πει στις Αρχές. Από φόβο, είπε ψέματα για τον σεξουαλικό της προσανατολισμό.

Μετά την ελευθέρωσή της, μεταφέρθηκε σε κέντρο μεταναστών στο Λονδίνο, όπου εντέλει αποκάλυψε ότι είναι ομοφυλόφιλη σε ομοφυλόφιλο άτομο, που εργαζόταν εθελοντικά. Τότε την στήριξε η ομάδα Rainbow Sisters group for LGBT refugees [Ομάδα Αδελφών Ουράνιο Τόξο για πρόσφυγες ΛΟΑΤ].

Είμαι μια ομοφυλόφιλη γυναίκα, αλλά όλη μου τη ζωή έλεγα ψέματα. Δεν με νοιάζει αν με απελάσουν. Βρήκα τους ανθρώπους μου … την οικογένειά μου. Είναι ένα είδος χαράς.

Παρά το νέο αίτημα ασύλου που κατέθεσε, η Jemima ζει σε άθλια κατάσταση. Αν και είπε στην WRW ότι αισθάνεται πιο ασφαλής στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν αισθάνεται ελεύθερη, επειδή δεν έχει αναγνωρισμένο νομικό καθεστώς ή εισόδημα, στο οποίο να μπορεί να βασιστεί. 

Θα ήθελα πολύ να δουλεύω. Να πληρώνω για το δικό μου σπίτι. Να κάθομαι στη δική μου τουαλέτα. Ξέρετε πόσο χαρούμενη θα ήμουν αν είχα τη δική μου τουαλέτα; Αυτό είναι το όνειρό μου.

Διακρίσεις εναντίον γυναικών αιτουσών άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο

Δυστυχώς, οι ιστορίες της Amina και της Jemima δεν είναι σπάνιες: αυτή είναι η πραγματικότητα για εκατοντάδες προσφύγισσες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει από τα υψηλότερα επίπεδα ζωής στον κόσμο, για τους πιο ευάλωτους ανθρώπους οι οικονομικοί πόροι και οι νομικές εγγυήσεις σπανίζουν.

Μετά από περισσότερα από 40 χρόνια εργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιησουιτική Υπηρεσία Προσφύγων (JRS) κατέγραψε τις πολλές δυσκολίες, που αντιμετωπίζουν τα άτομα αιτούντα άσυλο στη χώρα αρχίζοντας από το άδικο σύστημα απόδοσης ασύλου. Αυτό συμβαίνει, επειδή η προσέγγιση του Υπουργείου Εσωτερικών βασίζεται στη δυσπιστία απέναντι στους ανθρώπους μιας και “πάντα πιστεύουν ότι οι πρόσφυγες δεν λένε την αλήθεια”. Λένε:

Το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί εχθρικό περιβάλλον για τα άτομα αιτούντα άσυλο. Δεν είναι τυχαίο. Οι πολιτικές του Υπουργείου Εσωτερικών σκοπίμως στοχεύουν να τα φέρουν σε σύγχυση, προκειμένου να φύγουν από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η JRS πρόσθεσε ότι ένας αριθμός κοινωνικών λειτουργών του Υπουργείου Εσωτερικών δεν έχουν επαρκή εκπαίδευση, προκειμένου να χειρίζονται υποθέσεις ασύλου, και βγάζουν μεροληπτικές αποφάσεις αγνοώντας βασικές πληροφορίες: για παράδειγμα, ομοφυλόφιλος πρόσφυγας επρόκειτο να εκδοθεί στο Καμερούν, χώρα όπου η ομοφυλοφιλία δεν είναι ανεκτή.

Αν και όταν δουλεύουν, τα άτομα αιτούντα άσυλο μπορούν να τα βγάλουν πέρα και να βελτιώσουν την ψυχική τους υγεία, κάτι τέτοιο δεν τους επιτρέπεται και καταλήγουν να αποκλείονται από την οικονομική ζωή. Η πρόσβαση στα βασικά δικαιώματα είναι εξαιρετικά περιορισμένη — περιλαμβανομένης της ιατρικής περίθαλψης και της εκπαίδευσης — είτε επειδή αποκλείονται από το σύστημα ή επειδή δεν μπορούν να τα αντέξουν οικονομικά. Σαν να μην έφτανε αυτό, είναι πιθανό να μείνουν υπό κράτηση για μεγάλες περιόδους.

H JRS έχει προειδοποιήσει ότι όλα αυτά τα εμπόδια μπορούν να επηρεάσουν σοβαρά τη σωματική και ψυχική υγεία των προσφύγων, που θα διαρκέσουν ακόμη και μετά τη χορήγηση του καθεστώτος πρόσφυγα. Όσο περισσότερο διαρκεί η διαδικασία, τόσο πιο σημαντικό κόστος θα έχει.

Τα στατιστικά στοιχεία από την Βουλή των Κοινοτήτων από τον Ιούνιο 2021 έδειξαν ότι πάνω από 30% των αιτούντων άσυλο υπόκειντο σε μετακίνηση, ακόμα και μετά από καθυστέρηση πέντε ετών. Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει εκατοντάδες άτομα αιτούντα άσυλο, που βρίσκονται σε κίνδυνο ζώντας στους δρόμους, εκτεθειμένα στη φτώχεια, θύματα trafficking και εκμετάλλευσης.

Ακόμα χειρότερα, από τον Απρίλιο αυτής της χρονιάς, το Υπουργείο Εσωτερικών επανέφερε την “άμεση” έκδοση αιτούντων άσυλο μετά από μια σύντομη παύση εξαιτίας του COVID-19. Αν και η κυβέρνηση δήλωσε την πρόθεσή της να μεταχειριστεί τους πρόσφυγες δίκαια, οι πολιτικές του δεν ανταποκρίνονται σε κάτι τέτοιο. Το Μάιο 2021, το Βρετανικό Υπουργείο Εσωτερικών αναθεώρησε τα συστήματα μετανάστευσης και εφάρμοσε το Νέο Σχέδιο για τη Μετανάστευση, που αναμένεται να χειροτερεύσει μια ήδη επισφαλή κατάσταση. Το νέο σχέδιο θα επιτρέπει στην κυβέρνηση να στέλνει άτομα αιτούντα άσυλο εκτός χώρας, ενώ οι υποθέσεις τους βρίσκονται σε φάση επεξαργασίας, να απαγορεύει σε πρόσφυγες να έχουν πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες και να καθιστούν ακόμα πιο δύσκολη την αίτηση για άσυλο στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Πολλές ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επικρίνει το σχέδιο αυτό και έχουν δηλώσει ότι παραβιάζει τη συνθήκη σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων του 1951. Η Rossella Pagliuchi-Lor του Συμβουλίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών (UNHRC) δήλωσε σε δελτίο Τύπου:

Ο νόμος αυτός θα υποβιβάσει, δεν θα προωθήσει, τον εκφρασμένο στόχο της κυβέρνησης για τη βελτίωση εκείνων που διατρέχουν κίνδυνο δίωξης. Φαίνεται να στοχεύει στην αποτροπή των προσφύγων, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία ότι κάτι τέτοιο θα είναι έρθει ως αποτέλεσμα.