Η γεωργία συγκαταλέγεται μεταξύ των μεγαλύτερων παραγόντων, που συμβάλλουν στην κλιματική αλλαγή, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να γίνει και μια απ’ τις πλέον σημαντικές λύσεις. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Το άρθρο αυτό αρχικά συντάχθηκε απ’ τον Zachary Barton και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Nepali Times. Μια αναθεωρημένη εκδοχή του αναδημοσιεύεται στο Global Voices στο πλαίσιο μιας συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.  

Σαν αγρότης και παιδαγωγός που ζει στο Νεπάλ, δε συμμετείχα στη σύνοδο κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα, που ολοκληρώθηκε στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο του 2021. Κανείς από μας εδώ δεν συμμετείχε.

Και καθώς παγκόσμιοι ηγέτες, κλιματολόγοι και εταιρικοί λομπίστες επιστρέφουν στις αντίστοιχες χώρες τους απ’ τη Γλασκώβη, εγώ ο ίδιος εδώ στα όρη του ανατολικού Νεπάλ διερωτώμαι, αν μη τι άλλο, τι κατόρθωσαν όσον αφορά την πραγματική αλλαγή και ποιες θα είναι οι συνέπειες για ”τους υπόλοιπους από εμάς”.

Αναρωτιέμαι εάν άραγε αυτοί οι κυβερνητικοί γραφειοκράτες και οι εταιρικοί αντιπρόσωποι είναι τα κατάλληλα πρόσωπα για να βασιστεί κανείς για καθοδήγηση και ανανέωση, προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κλιματική καταστροφή. Ποιες απόψεις εκπροσωπούνται ξεκάθαρα στο τραπέζι; Και ποιες είναι εμφανώς απούσες;

Η αντιπροσωπεία του Νεπάλ έχει ήδη επιστρέψει στην έδρα της θέτοντας φιλόδοξους στόχους και χρονικές δεσμεύσεις για την επίτευξή τους. Οι κάτοικοι του Νεπάλ πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, κάτι για το οποίο δεν ευθύνονταν οι ντόπιοι χωρικοί. Παρ’ όλα αυτά, καλούμαστε να εφαρμόσουμε λύσεις που, παρομοίως, προέρχονται από μακριά.

Η γεωργία είναι κομμάτι του τοπίου των Ιμαλαΐων. Ο τρόπος που μεταχειριζόμαστε τη γη θα καθορίσει το πόσο προσαρμοστικοί μπορούμε να φανούμε στην κλιματική αλλαγή. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Αυτό δεν σημαίνει πως η αναδάσωση, οι μηδενικές εκπομπές άνθρακα και η παροχή κάποιου επιπέδου προστασίας και υποστήριξης στους ευάλωτους πληθυσμούς είναι άνευ σημασίας. Στην πραγματικότητα, είναι ακριβώς αυτά που το Νεπάλ (και όλες οι υπόλοιπες χώρες) θα έπρεπε να επιδιώκουν για να ελαχιστοποιήσουν τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής. Τα πραγματικά ερωτήματα είναι: Πώς; Ποιος θα έπρεπε να το φέρει εις πέρας; Και σε ποιο βαθμό;

Οι λύσεις σε συνέδρια όπως αυτό της Γλασκώβης τείνουν κατά κανόνα να προσανατολίζονται προς δυνατότητες υψηλής τεχνολογίας, διεθνής πολιτικές συμφωνίες και μετασχηματισμούς μεγάλης κλίμακας. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει και μια διαφορετική προσέγγιση: μικρής κλίμακας, τοπική, και παραδοσιακή γεωργία.

Μολονότι η τοπική αναγεννητική γεωργία σπάνια συζητιέται στις επίσημες συνόδους, μια τέτοια προσέγγιση ίσως αποδειχτεί πολύ περισσότερο εναρμονισμένη με την κουλτούρα και την οικονομία του Νεπάλ: μια λύση εθνικού χαρακτήρα, που επιστρέφει την πολιτική απόφαση και την καινοτομία στον εγχώριο πληθυσμό.

Το Almost Heaven Farms, κέντρο έρευνας και ανάπτυξης μόνιμης καλλιέργειας. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Ένα υγιές έδαφος υποστηρίζει υγιή φυτά και οδηγεί σε υγιείς ανθρώπους και κοινωνίες. Είναι η βάση ολόκληρου του πολιτισμού και της ζωής στον πλανήτη. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Η γεωργία έχει καταντήσει σαν ένα είδος απαγορευμένης λέξης για τους ακτιβιστές του κλίματος και όχι αδικαιολόγητα. Υπολογίζεται πως η γεωργία χοντρικά ευθύνεται για ένα ποσοστό της τάξης του 23%  για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως. Αυτό την καθιστά συγκρίσιμη με τη βαριά βιομηχανία, τις μεταφορές και την παραγωγή ηλεκτρισμού, το οποίο σημαίνει πως συμβάλει σημαντικά στην κλιματική αλλαγή.

Δεν είναι όμως όλες οι μορφές “γεωργίας” ίδιες. Η αναγεννητική γεωργία έχει την ικανότητα να απομονώνει το διοξείδιο απ’ την ατμόσφαιρα και να το αναδιανέμει στο έδαφος, όπου θα μπορούσε να έχει διάφορες ωφέλιμες ιδιότητες. Αντίθετα από πολλές άλλες βιομηχανίες, η γεωργία έχει τη δυνατότητα να μεταβληθεί από ένα σημαντικό πρόβλημα σε μια σημαντική λύση.

Το βαρύτερο ατόπημα στην κρίση μας σήμερα είναι ο τρόπος, που σχετιζόμαστε με τη γη. Είτε πρόκειται για αποψίλωση τροπικών δασών για ξυλεία, αποστράγγιση πολύτιμων υγροτόπων, υπεραλίευση ιερών νερών είτε για μετατροπή λιβαδιών σε μεγάλης κλίμακας γεωργία, με βάση της τα χημικά, μοιάζει σαν να έχουμε λησμονήσει το βασικότερο κανόνα της φύσης: την ανταπόδοση. Δεν είναι δυνατόν να εξάγουμε, τρυπάμε, θερίζουμε και κατασκάβουμε χωρίς την παραμικρή σκέψη ανταπόδοσης.

Ένα ολοκληρωμένο αγροτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει ζώα, δέντρα, πολυετείς καλλιέργειες, λαχανικά, δημητριακά και δάση. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Ευτυχώς, υπάρχει τρόπος να προσεγγίσουμε τη γεωργία, που διατηρεί μια σχέση αμοιβαιότητας με το τοπικό οικοσύστημα. Η αγροικολογία, για να το πούμε απλά, είναι η καλλιέργεια, που ενσωματώνει τις αρχές της οικολογίας, ώστε η γεωργία να μετατραπεί σε ένα μέσο ανταπόδοσης.

Μια γειτονική ζούγκλα είναι πηγή φυσικών τροφών, φαρμάκων, ινών και πηγών ενέργειας, αλλά, αντί να την ισοπεδώνουμε αυθαίρετα και να την υποβάλλουμε σε οργώσεις, πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε πως καθαρίζει και συντηρεί το νερό, το έδαφος, ρυθμίζει την θερμοκρασία και παρέχει ένα βιότοπο για άλλα ζωντανά πλάσματα. Και το σημαντικότερο, για να επιστρέψουμε στις κλιματικές ανησυχίες, η ζούγκλα δεσμεύει τον άνθρακα.

Η διαχείριση της γης, υπό την αιγίδα της αγροικολογίας, συνεπάγεται την αναβίωση ενός διαφορετικού είδους σχέσης με το έδαφος. Αρχίζει με την κατανόηση των αρχών της οικολογίας και του τρόπου, με τον οποίο η φύση λειτουργεί. Η ποικιλία, η ανακύκλωση, τα έξυπνα συστήματα, η διασύνδεση και το ότι ο ήλιος είναι η ανώτατη πηγή ενέργειας, είναι μόνο μερικά.

Το Almost Heaven Farms είναι ένα πλήρως ολοκληρωμένο κέντρο εκπαίδευσης και σχεδιασμού μόνιμης καλλιέργειας, που εστιάζει στην ανάπτυξη της αγροικολογίας σε ολόκληρο το Νεπάλ. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Πώς φαίνεται αυτό σ’ ένα αγρόκτημα; Μια ποικιλία φυτών που καλλιεργούνται μαζί σ’ αυτό που είναι γνωστό ως πολυκαλλιέργεια, ζώα που διασχίζουν το τοπίο όπως και στη φύση.

Ένα ολοκληρωμένο σύστημα καλλιέργειας που περιλαμβάνει τεϊόκηπους, παραγωγή λαχανικών και δάσος. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Ας ξεκινήσουμε απ’ το έδαφος. Στείλαμε έναν άνθρωπο στο φεγγάρι 62 χρόνια πριν, αλλά ακόμα δεν γνωρίζουμε τίποτα σχετικά με τον κόσμο κάτω απ’ τα πόδια μας, το έδαφος απ’ όπου προέρχεται κάθε μορφή ζωής. Εξαιτίας του εκτεταμένου οργώματος, της μονοκαλλιέργειας και της χρήσης χημικών λιπασμάτων, έχουμε εξολοθρεύσει ολοκληρωτικά όλη τη ζωή που υπάρχει στο έδαφος, από ωφέλιμους μικροοργανισμούς μέχρι σκουλήκια και κάθε άλλη μορφή ζωής που διαβιεί εκεί.

Δέντρα ενσωματωμένα σε μια φυτεία ρυζιού στην Jhapa. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Καταστρέφοντας το έδαφος, απελευθερώσαμε τεράστιες ποσότητες άνθρακα στην ατμόσφαιρα και αναχαιτίσαμε την ιδιότητά του να δεσμεύει τον άνθρακα. Και στο νεκρό αυτό έδαφος, καλλιεργούμε φυτά, που είναι χρόνια άρρωστα και δεν έχουν την ικανότητα να απωθούν παράσιτα και ασθένειες. Τα φυτά είναι εξ’ ολοκλήρου εξαρτημένα απ’ τα χημικά για την επιβίωσή τους. Εμείς στη συνέχεια καταναλώνουμε αυτά τα άρρωστα φυτά, τα οποία μας δίνουν ελάχιστα διατροφικά στοιχεία, και αρρωσταίνουμε στο τέλος και οι ίδιοι.

Μια εναέρια λήψη του κέντρου Almost Heaven Farm. Η φωτογραφία είναι του Zachary Barton στους Nepali Times και δημοσιεύεται με άδεια.

Έτσι, όσο κάποιοι ατενίζουν τον ουρανό για λύσεις, εμείς ας ρίξουμε μια ματιά κάτω, στο πλέον σημαντικό οικοσύστημα απ’ όλα, το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια μας. Εάν οι αγρότες στο Νεπάλ μπορούν να κάνουν το επόμενο βήμα και να ηγηθούν της αλλαγής, οι πολιτικοί θα ακολουθήσουν παραπατώντας.