Πολλοί Ουκρανοί πρόσφυγες διέφυγαν προς την Πολωνία, καθώς η Ρωσία εντείνει τις επιθέσεις της στην Ουκρανία. Φωτογραφία: από το ειδησεογραφικό κανάλι PBS του YouTube.

Στις 3 Μαρτίου, οκτώ ημέρες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Alla Soroka και ο Robert Gamble αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Οδησσό, την πόλη όπου εργάζονταν για την εξάλειψη των άστεγων παιδιών και τη διευκόλυνση της μη βίαιης επίλυσης συγκρούσεων για 20 χρόνια. Καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται, τρία εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν ήδη φύγει προς γειτονικές χώρες και το έθνος αντιμετωπίζει τώρα μια υπαρξιακή απειλή. Ο,τιδήποτε προκύψει από τα ερείπια, θα χρειαστούν δεκαετίες και γενιές για να ξαναχτιστεί.

Η Alla Soroka είναι νικήτρια του βραβείου Διεθνών Ειρηνοποιών 2017 και εργάζεται ως ψυχολόγος με νέους σε κίνδυνο σε φυλακές και ορφανοτροφεία από τα τέλη της δεκαετίας του '90. Ο Robert Gamble, Πρεσβυτεριανός πάστορας από τη Φλόριντα, ήρθε στην Ουκρανία το 2005 για να βοηθήσει με την “επιδημία” αστέγων παιδιών. Το 2010, οι δυο τους ίδρυσαν το This Child Here [Το παιδί εδώ], εκπαιδεύοντας ανάδοχες οικογένειες και οργανώνοντας προγράμματα Εναλλακτικών στη Βία για τα εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα λόγω του πολέμου στο Ντονμπάς.

Στις 4 Μαρτίου, συνάντησα την Alla και τον Robert κοντά στο αεροδρόμιο του Βουκουρεστίου, καθώς οι δυο τους σκέφτονταν ότι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το σπίτι τους. Η πόλη του έργου τους, η Οδησσός, βρίσκεται υπό συνεχή βομβαρδισμό από τις 26 Φεβρουαρίου, καθώς τα ρωσικά στρατεύματα προετοιμάζονται για πλήρη εισβολή στην πόλη. Καθώς ο εκτοπισμός των Ουκρανών αναμένεται να αποτελέσει τη χειρότερη προσφυγική κρίση της Ευρώπης αυτόν τον αιώνα, πολλές ανθρωπιστικές οργανώσεις στη χώρα προετοιμάζουν σχέδια για τον τρόπο επιστροφής και ανοικοδόμησης. Ακολουθεί μια συνέντευξη μεταξύ των Alla, Robert και Global Voices.

Ο πόλεμος

Robert: Βέβαια, όταν πέρυσι άρχισαν να κλιμακώνονται οι εντάσεις, όλοι νόμιζαν ότι ήταν μπλόφα. Δεν είχε κανένα νόημα. Όταν άρχισαν οι βομβαρδισμοί, με πήρε τηλέφωνο ο κουνιάδος μου. Ήταν συνταγματάρχης του Αμερικανικού Στρατού και είπε: “Πόλεμοι αυτού του είδους εξαπλώνονται και μάλιστα πολύ γρήγορα. Ίσως το παρακάνουν, αλλά θα φτάσουν και σε εσάς. Πρέπει να φύγετε όσο μπορείτε”.

Alla: Στις 2 Μαρτίου, υπήρξαν αναφορές ότι η γειτονική πόλη βομβαρδίστηκε από ρωσικά στρατεύματα από τη Μολδαβία. Τώρα, βομβαρδίζεται η Οδησσός. Όλα τα στρατεύματα, από κάθε πλευρά, κατευθύνονται προς το Κίεβο και στη συνέχεια περιβάλλουν τα πληθυσμιακά κέντρα. Προσπαθούν να φτάσουν στην πρωτεύουσα από κάθε κατεύθυνση, να χωρίσουν τον ουκρανικό στρατό στα τέσσερα και να κόψουν όλες τις διόδους προς τις πόλεις.

Οι Ουκρανοί στρατιώτες ήταν απίστευτοι μέχρι στιγμής. Ένας στρατιώτης είπε στο ρωσικό πλοίο να πάει να γαμηθεί. Τώρα όλοι τον αναφέρουν σε όλη τη χώρα, είναι σε κάθε πινακίδα, είναι το πρώτο πράγμα, που βγαίνει από το στόμα των ανθρώπων, όταν συναντούν ρωσικά στρατεύματα. Δεν είναι πλέον βρισιά, έχει γίνει η επίσημη πολιτική πλατφόρμα της χώρας.

Υπάρχει σίγουρα μαχητικό πνεύμα, μια παλικαροσύνη. Όλοι ήταν πολύ οργανωμένοι, χωρίς πανικό και με πολύ λίγο φόβο, όταν ξεκίνησαν όλα. Πολλοί άνθρωποι έχουν την αίσθηση ότι πολεμάμε οκτώ χρόνια και είμαστε μόνοι σε αυτόν τον αγώνα, κανείς δεν έρχεται να μας σώσει. Υπάρχει μια ορισμένη αψηφισιά που, κατά κάποιο τρόπο, είναι ζωτικής σημασίας αυτή τη στιγμή. Είναι αδύνατο να μείνεις ισορροπημένος.

Πολλοί άνθρωποι λένε ευχαριστώ στον Πούτιν που μας ένωσε. Ο κόσμος έχει αποκτήσει απεριόριστο σεβασμό για τον Ζελένσκι. Ακόμη και όσοι ήταν πολύ επικριτικοί μαζί του, λένε τώρα ότι θα τον υπερασπιστούν. Στην Οδησσό, όλα λειτουργούν ακόμα. Έχεις τζάμπα κλήσεις, βενζίνη, όλα τα κανάλια λειτουργούν, το διαδίκτυο είναι γρήγορο, όλα τα κανάλια έχουν ενωθεί ανεξάρτητα από την ιδεολογία τους. Κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα ενιαίο μέτωπο κατά μήκος της γραμμής πληροφόρησης.

Εθνικές διαιρέσεις

Μπορείς να νιώσεις το συναίσθημα στους δρόμους της Οδησσού. Υπάρχει πολύς θυμός. Είναι λογικό, οι άνθρωποι έχουν δει τι συμβαίνει στη χώρα τους. Βλέπεις τα τανκς να συνθλίβουν αυτοκίνητα αμάχων με κόσμο μέσα. Βομβαρδισμοί σε κατοικημένες γειτονιές. Ετοιμοθάνατα παιδιά. Πλιάτσικο από Ρώσους στρατιώτες. Μα δεν είναι καθολική οργή για τη Ρωσία.

Η τελευταία σύζυγός μου, Ρωσίδα, τσακωνόταν με τη μητέρα της για τρία χρόνια μετά [την προσάρτηση της Κριμαίας] το 2014. Πριν από τον πόλεμο, η μητέρα της ερχόταν στην Οδησσό κάθε καλοκαίρι. Όταν ξεκίνησε ο πόλεμος [το 2014], είπε ότι δεν θα επιστρέψει ποτέ, γιατί υπήρχαν Ναζί εκεί. Φυσικά, περνούν μερικά χρόνια, τελικά πείθεται να ξαναεπισκεφθεί το μέρος και έχει αυτή την έκλαμψη για το πόσο γελοία ήταν όλα, πώς δεν υπήρξαν ποτέ Ναζί εκεί, για αρχή. Έτσι, πούλησε το διαμέρισμά της στη Ρωσία και μετακόμισε μόνιμα στην Οδησσό.

Alla: Προσπαθούσα να πείσω τους γονείς μου να φύγουν από την Οδησσό. Είπαν όχι, “μας αρέσει το σπίτι μας. Περιμένουμε τους Ρώσους να μας ελευθερώσουν”. Παρακολουθούν αποκλειστικά ρωσικές ειδήσεις μέσω διαδικτύου. Αυτό είναι δικό μου λάθος. Τους αγόρασα έναν υπολογιστή και τους έμαθα πώς να χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για να μιλάνε με την αδερφή μου, που ζει στο εξωτερικό, και τώρα τους έχει μετατρέψει σε δύο προπαγανδιστές.

Ήταν πάντα υπέρ της Ρωσίας. Ο πατέρας μου απλώς παπαγαλίζει ρωσικές ειδήσεις: “Όλοι είναι Ναζί, σκοτώνουν τους δικούς τους, για όλα φταίει το ΝΑΤΟ”. Του λέω ότι έχω δουλέψει με τους στρατιώτες στο Ντονμπάς, έχω δουλέψει με αυτές τις οικογένειες, έχω περάσει μήνες μαζί τους και απλώς δεν με πιστεύει.

“Όταν καταλαγιάσει η σκόνη”

Robert: Σκεφτείτε μόνο πόσοι άνδρες, πόσοι άνθρωποι, θα πεθάνουν σε αυτόν τον πόλεμο. Πόσες οικογένειες θα διαλυθούν εντελώς; Και πόσες οικογένειες θα διαλυθούν κατά μήκος του ιδεολογικού χάσματος Ρωσίας-Ουκρανίας;

Σκεφτείτε τα παιδιά, που θα βλέπουν αυτά τα τρομακτικά βίντεο του πολέμου ξανά και ξανά και ξανά για την επόμενη δεκαετία. Απλά θα συνεχίσει να τροφοδοτείται το μίσος. Θα χωρίσει τη μισή ήπειρο. Υπάρχει πολύς δρόμος μέχρι να τελειώσει αυτός ο πόλεμος και κανείς δεν θα είναι ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα. Μα όλη η σκληρή δουλειά πρέπει να ξεκινήσει, όταν θα έχει καταλαγιάσει η σκόνη.

Δεν μπορούσαμε απλά να καθόμαστε εκεί και να ακούμε τις βόμβες και τις ειδήσεις. Ήξερα ότι ο μόνος τρόπος για να αξιοποιήσω την εμπειρία μας για την Ουκρανία ήταν να φύγω, να οργανώσω υποστήριξη και να επιστρέψω πίσω με δύναμη. Έτσι θα οδηγήσουμε τη χώρα, όχι μόνο εντός πολέμου αλλά και εκτός αυτού. Αυτή τη στιγμή, είναι ακόμα πολύ αβέβαιο.

Όταν οι Εβραίοι έφυγαν από την Αίγυπτο, έζησαν στην έρημο για 40 χρόνια. Για 40 χρόνια, μέχρι που μεγάλωσε μια γενιά, που ήξερε τι πάει να πει ζωή χωρίς σκλαβιά. Στη Ρωσία και στην Ουκρανία, το μέλλον μας έχει διαγραφεί. Από τη μια, τους ρίχνουν στη φυλακή, επειδή περπατούν έξω με πανό, από την άλλη φεύγουν από τα σπίτια τους από τους όλμους και κοιμούνται στα μετρό. Μπορείτε να αρχίσετε να φαντάζεστε τι είδους μέλλον μας έχει απομείνει;

Για περισσότερες πληροφορίες, δείτε το ειδικό μας αφιέρωμα “Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία”.