- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Οι Ρώσοι κατά του πολέμου φεύγουν να γλιτώσουν από κρατικές καταστολές

Κατηγορίες: Ανατολική - Κεντρική Ευρώπη, Κεντρική Ασία και Καύκασος, Μέση Ανατολή & Βόρεια Αφρική, Αρμενία, Γεωργία, Ρωσία, Τουρκία, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διαδηλώσεις, Ελευθερία του Λόγου, Λογοκρισία, Μέσα & δημοσιογραφία, Μέσα των πολιτών, Μετανάστευση, Μουσική, Οικονομικά & επιχειρηματικότητα, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Πρόσφυγες, Τέχνες - Πολιτισμός, Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία

Φιλανθρωπική συναυλία Ρώσων κατά του πολέμου, Κωνσταντινούπολη. Φωτογραφία: ευγενική παραχώρηση της συντάκτριας.

Σε μια αίθουσα συνεδριάσεων στην Κωνσταντινούπολη, μια ομάδα Ρώσων δημοσιογράφων, με έδρα προηγουμένως στη Ρωσία, συγκεντρώθηκαν για να μιλήσουν για τα μελλοντικά σχέδιά τους. Είχαν οργάνωση, αλλά και ανησυχία. Η πλειονότητα εξ αυτών στην αίθουσα ήταν δημοσιογράφοι από ένα ανεξάρτητο διαδικτυακό τηλεοπτικό κανάλι, το TV Rain (Dojzd) [1] και οι λοιποί από μια διαδικτυακή πλατφόρμα ονόματι The Village [2] και Semnasem [3].

Ανησυχούσαν για το μέλλον [4] τους, τα κλειστά σύνορα και τον βιοπορισμό τους, αλλά κυρίως για τις παρέες και τις οικογένειες, που άφησαν πίσω τους. Ο φόβος της δίωξης εξακολουθεί να διαφαίνεται.

Στη Ρωσία, ένας νέος νόμος περί ψευδειδήσεων, [5] που εγκρίθηκε στις 4 Μαρτίου, επιβάλλει έως και 15 χρόνια φυλάκιση, καθώς και αυστηρότερα πρόστιμα, για τη διάδοση “ψευδειδήσεων” σχετικά με τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Το Κρεμλίνο έχει επίσης απαγορεύσει [6] σε οργανισμούς ΜΜΕ να χρησιμοποιούν τη λέξη “πόλεμος”, όταν περιγράφουν την τρέχουσα εισβολή στην Ουκρανία [7]. Στις 16 Μαρτίου, ο Πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, χαρακτήρισε [8] όσους εγκατέλειψαν τη χώρα ή σχεδιάζουν να φύγουν, και τους πολίτες, που μιλούν για τα αντιπολεμικά τους αισθήματα, “προδότες” και “αποβράσματα”.

“Αν αυτό είναι το τίμημα για την καταδίκη αυτού του πολέμου, τότε ας είναι”, είπε ανεξάρτητος δημοσιογράφος, που έφυγε από τη Ρωσία για την Τουρκία τις προηγούμενες εβδομάδες, σε μια συνέντευξη στο Global Voices.

Δεν φεύγουν από τη Ρωσία μόνο δημοσιογράφοι, αφήνοντας πίσω τις ζωές τους. Μαθητές και μαθήτριες, εκπαιδευτικοί [9], οικογένειες με μικρά παιδιά, ακτιβιστές και ακτιβίστριες, ακόμη και μια πρίμα μπαλαρίνα [10] ανήκουν σε όσα άτομα έχουν εγκαταλείψει μια χώρα όλο και πιο απομονωμένη κάθε μέρα υπό το φως οικονομικών και πολιτικών κυρώσεων. “Δεν μας έκλεψαν απλώς το μέλλον. Μας έκλεψαν το παρελθόν”, είπε [11] στους New York Times η Polina Borodina, θεατρική συγγραφέας από τη Μόσχα, που ήρθε στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές Μαρτίου. Η Τουρκία [12], η Γεωργία [13], η Αρμενία [14], το Καζακστάν και το Κιργιστάν [15] συγκαταλέγονται στους κορυφαίους προορισμούς, στους οποίους μπορούν να ταξιδέψουν οι Ρώσοι χωρίς βίζα. Ένας οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, ο Konstantin Sonin, είπε ότι περίπου 200.000 Ρώσοι διέφυγαν πριν από τις 10 Μαρτίου.

Δεν συγκρίνω τις αντιξοότητες των Ρώσων με αυτές των Ουκρανών, που βομβαρδίζονται από τον ρωσικό Στρατό, αλλά περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι εγκατέλειψαν τη Ρωσία τις τελευταίες 10 ημέρες. Μια τραγική Έξοδος, που δεν έχει συμβεί εδώ και έναν αιώνα.

Σύμφωνα με το Υπουργείο Τουρισμού της Γεωργίας [17], 20.876 Ρώσοι έφτασαν τον Φεβρουάριο του 2022. Αν και η Τουρκία δεν έχει [18] ενημερωμένα στατιστικά στοιχεία για Ρώσους πολίτες, που φτάνουν στη χώρα, τον Ιανουάριο του 2022, οι Ρώσοι αποτελούσαν το μεγαλύτερο μέρος των τουριστών, με 134.215 εισερχόμενους επισκέπτες . Η Αρμενία δεν έχει αναφέρει [14] πρόσφατα στατιστικά στοιχεία. Μα ο Sonin, σε ένα τουίτ που ακολούθησε για την ακρίβεια των εκτιμήσεών του, σημειώνει [19]: “Η αρμενική κυβέρνηση έδωσε έναν αριθμό περίπου 80 χιλιάδες. Ο δήμαρχος Τιφλίδας είπε περίπου 20-25 χιλιάδες. Υπήρχαν περισσότερες πτήσεις προς Κωνσταντινούπολη παρά προς Ερεβάν κάθε μέρα, και με μεγαλύτερα αεροπλάνα. Συν Τελ Αβίβ, Αλμάτι, Μπισκέκ, συν μικρό, αλλά σταθερό ρεύμα μέσω Εσθονίας, Λετονίας και Φινλανδίας. Έτσι, οι 200 χιλιάδες είναι το κατώτερο όριο”.

Περπατώντας στους δρόμους ορισμένων από τις γειτονιές της Κωνσταντινούπολης, υπάρχει η αίσθηση ότι υπάρχουν περισσότεροι ρωσόφωνοι επισκέπτες τις τελευταίες εβδομάδες. Μια Ρωσίδα, που μίλησε στο Global Voices, είπε ότι ήταν δασκάλα γιόγκα στη Μόσχα, η οποία ήρθε εδώ στις 5 Μαρτίου και τώρα σχεδιάζει να φύγει για το Μπαλί, όπου έχει φίλους, που ελπίζει ότι θα τη βοηθήσουν. Με μια αναλογική κάμερα κρεμασμένη στον ώμο της, χαμογελά ευγενικά, λέγοντας ότι προτιμά να βγάζει πορτρέτα. “Είναι παλιό, αλλά είναι υπέροχο”, λέει, ενώ στέκεται έξω από τοπικό φαρμακείο στην περιοχή Φατίχ της Κωνσταντινούπολης με μια μικρή ομάδα άλλων Ρώσων, που προσπαθούν να αγοράσουν ιατρικές προμήθειες και τρόφιμα για να τα στείλουν στην Ουκρανία. Ένα μέλος της ομάδας εξηγεί ότι υπάρχει κατάλογος, που κυκλοφορεί στο Telegram, με απαιτούμενες ιατρικές προμήθειες και τρόφιμα για την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ουκρανία.

Άλλοι βοηθούν μέσω της μουσικής τους. Για να διαμαρτυρηθεί για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και για να συγκεντρώσει χρήματα για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, ο Ρώσος καλλιτέχνης ραπ Oxxxymiron, γνωστός και ως Miron Fyodorov, ξεκίνησε μια σειρά συναυλιών με τίτλο “Ρώσοι ενάντια στον πόλεμο”. Ο πρώτος σταθμός ήταν μια πολυσύχναστη γειτονιά της συνοικίας Καντίκιοϊ της Κωνσταντινούπολης. Πλήθος, κυρίως Ρώσοι, που πρόσφατα έφυγαν από τη Ρωσία, συγκεντρώθηκαν αργά έξω από το χώρο της συναυλίας.

Ο Ρώσος ράπερ @norimyxxxo αντεπιτίθεται στον πόλεμο του Κρεμλίνου. Το όπλο της επιλογής του;
Μια σειρά από φιλανθρωπικές συναυλίες με τίτλο “Ρώσοι ενάντια στον πόλεμο”. Η @JomanaCNN μεταδίδει.

Έξω, το πλήθος, που περίμενε να μπει, αρχίζει αυθόρμητα να φωνάζει “Όχι στον πόλεμο”, κάτι που συνεχίζει να επαναλαμβάνει και σε όλη τη συναυλία.

Το πλήθος φωνάζει “όχι στον πόλεμο”

Ο Oxxxymiron ακύρωσε και τις έξι επερχόμενες συναυλίες του στη Ρωσία. Σε ένα βίντεο [26] που μοιράστηκε μέσω Instagram, ο ράπερ είπε: “[Ο πόλεμος στην Ουκρανία] είναι μια καταστροφή. Είναι έγκλημα. Γι’ αυτό αναβάλλω και τις έξι συναυλίες επ’ αόριστον. Δεν μπορώ να σας διασκεδάσω, όσο η Ουκρανία βομβαρδίζεται από τη Ρωσία. Ενώ οι κάτοικοι στο Κίεβο αναγκάζονται να κρύβονται σε καταφύγια, ενώ άνθρωποι πεθαίνουν”.

Στο επόμενο βίντεο [27], ο ράπερ λέει στους θαυμαστές του στη Ρωσία, που απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτόν τον πόλεμο, ότι διοργανώνει μια σειρά από φιλανθρωπικές συναυλίες με τίτλο “Ρώσοι ενάντια στον πόλεμο”. “Αυτή τη στιγμή, είναι αδύνατο να οργανωθεί μια αντιπολεμική συναυλία στη Ρωσία, γιατί, όσο τρελό κι αν ακούγεται, ό,τι είναι αντιπολεμικό είναι επί του παρόντος παράνομο. Υπάρχει απόλυτη λογοκρισία και όποιος μιλάει κατά του πολέμου με οποιονδήποτε τρόπο, γίνεται πιθανός στόχος ποινικής δίωξης”.

Όλα τα έσοδα από τις συναυλίες θα διατεθούν σε Ουκρανούς πρόσφυγες.

Για τη Nigina Beroeva, ανεξάρτητη δημοσιογράφο που ήρθε στην Κωνσταντινούπολη στις 3 Μαρτίου, αυτή η πιθανότητα δίωξης είναι πολύ κοντά στην πατρίδα. Με έδρα τη Μόσχα, η Nigina άφησε την οικογένειά της, τη ζωή και το σπίτι της με μια συναισθηματική απόφαση, όπως περιγράφει, την παραμονή της υιοθέτησης του νόμου για τις ψευδειδήσεις από το κοινοβούλιο. “Σύμφωνα με αυτόν τον νόμο, οι Ρώσοι πολίτες δεν μπορούν να αποκαλούν τον πόλεμο πόλεμο, δεν μπορούν να χρησιμοποιούν άλλες πηγές πληροφοριών εκτός από το Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας…Και το να δουλεύεις ως δημοσιογράφος υπό τέτοιες συνθήκες είναι αδύνατο. Εάν παραβιάσεις αυτόν τον νόμο, αντιμετωπίζεις 15 χρόνια φυλάκιση. Ήταν μια πολύ συναισθηματική απόφαση. Ναι, φοβόμαστε ότι πάνε να κλείσουν τη χώρα. Φοβηθήκαμε ότι οι δημοσιογράφοι θα μπουν φυλακή”, είπε η Nigina στο Global Voices.

Η Nigina αυτή τη στιγμή καταγράφει ιστορίες Ρώσων, που έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους κι έχουν καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. Για εκείνη, κάθε συνέντευξη είναι σαν να ακούει ξανά και ξανά τη δική της ιστορία. “Κινηματογραφώ ανθρώπους. Κινηματογραφώ τις ιστορίες τους. Και καταλαβαίνω ότι είναι και δική μου ιστορία. Και ότι δεν θα μπορέσω να επιστρέψω μετά από αυτήν την αποστολή. Δεν υπάρχει πουθενά να πάω”.

Πίσω στη συναυλία στο Καντίκιοϊ, ο Evgeniy, ο οποίος έφτασε στην Κωνσταντινούπολη πριν από μια εβδομάδα, στάθηκε έξω σε μια μονοπρόσωπη διαμαρτυρία αλληλεγγύης ενάντια στον πόλεμο, κρατώντας μια ταμπέλα, που έλεγε: “Εμείς επιτρέψαμε να γίνει αυτός ο πόλεμος. Είμαστε πολύ απασχολημένοι τώρα”. Σε μια συνέντευξη, ο Evgeniy εξήγησε ότι, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία [28] το 2014, οι Ρώσοι ήταν πολύ απασχολημένοι για να δώσουν προσοχή. “Κανείς δεν περίμενε ότι θα συνέβαινε ό,τι συνέβη τώρα. Και νομίζω ότι, αυτή τη στιγμή, εδώ στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπάρχουν πολλοί Ρώσοι, πάλι εξακολουθούν να είναι πολύ απασχολημένοι με τις δουλειές τους: άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών [29] και αίτηση για άδεια παραμονής. Μα εξακολουθεί να μαίνεται πόλεμος στην Ουκρανία και, ενώ καταλαβαίνω ότι οι άνθρωποι μπορεί να έχουν σημαντικά πράγματα να προσέξουν, δεν μπορεί να είναι πιο σημαντικό από ό,τι συμβαίνει στην Ουκρανία”.

Ο Evgeniy κρατάει την πινακίδα του έξω από τον χώρο της συναυλίας. Η φωτογραφία είναι ευγενική παραχώρηση της συντάκτριας.

Η Nigina συμφωνεί. Στο διαμέρισμα, όπου διαμένουν προσωρινά η Nigina και μερικοί άλλοι Ρώσοι δημοσιογράφοι, η Nigina λέει: “Τα ηθικά διλήμματα που αντιμετωπίζουν [οι Ρώσοι σε φυγή] είναι πολύ πιο σημαντικά από τις πιστωτικές κάρτες, που δεν λειτουργούν. Πώς μιλάμε στους Ουκρανούς; Πώς απαντάμε στις κατηγορίες;”.

Ως τις 10 Μαρτίου [30], όλες οι κάρτες visa και master, που εκδόθηκαν από ρωσικές τράπεζες, σταμάτησαν να λειτουργούν λόγω κυρώσεων. Όπως πολλοί άλλοι που σχεδιάζουν τη νέα τους ζωή εκτός Ρωσίας, η Nigina είναι ακόμα αβέβαιη πού θα καταλήξει και αν θα επιστρέψει ποτέ. “Δεν ξέρω πότε θα επιστρέψω σπίτι και αν μπορώ να επιστρέψω. Ίσως μπορώ”, είπε. Ξέρει ότι είναι ενάντια σε αυτόν τον πόλεμο, όπως και αμέτρητοι άλλοι εντός και εκτός Ρωσίας, των οποίων οι φωνές σβήνουν λόγω των ενεργειών ενός ανθρώπου, των βοηθών του και της μηχανής προπαγάνδας του.


Για περισσότερες πληροφορίες για το θέμα, δείτε το ειδικό αφιέρωμα “Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία”. [31]