Κορίτσια και αγόρια αγροτικών περιοχών της Βολιβίας συμμετέχουν στο πρόγραμμα Radio Escuela. Φωτογραφία: Ευγενική προσφορά της CEPRA.

Το παρόν άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο συνεργαζόμενο μέσο ενημέρωσης Muy Waso και αναδημοσιεύθηκε από το Global Voices.

Στη Βολιβία, το χάσμα της πρόσβασης στην εκπαίδευση μεταξύ μαθητών αγροτικών και αστικών περιοχών διευρύνθηκε μετά την έναρξη της πανδημίας του Covid-19. Ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικού ραδιοφώνου στοχεύει να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα.

Το 2021 τα μαθήματα γίνονταν τόσο στην τάξη όσο και διαδικτυακά λόγω της πανδημίας. Ωστόσο, γύρω στο 30% των μαθητών φοιτούν σε σχολεία αγροτικών περιοχών, όπου η πρόσβαση στο διαδίκτυο και τους υπολογιστές είναι περιορισμένη. Το 2021, το ποσοστό των μαθητών, που διέκοψαν το σχολείο στη Βολιβία, ήταν περίπου 20%, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Σύμφωνα με τα δεδομένα του Εθνικού Ινστιτούτου Στατιστικής για το 2018, εννιά στις δέκα οικογένειες που ζουν σε αγροτικές περιοχές της χώρας δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Η κατάσταση δεν είναι και πολύ καλύτερη στις πόλεις, όπου μόνο έξι στις δέκα οικογένειες έχουν σύνδεση στο Διαδίκτυο. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η UNICEF, τέσσερις στους δέκα νέους και εφήβους δεν παρακολουθούσαν κανένα διαδικτυακό μάθημα.

Κορίτσια και αγόρια αγροτικών περιοχών της Βολιβίας συμμετέχουν στο πρόγραμμα Radio Escuela. Φωτογραφία: Ευγενική προσφορά της CEPRA.

Αναζητώντας λύσεις

Στο πλαίσιο αυτό, η ΜΚΟ Centro de Producción Radiofónica (CEPRA, Κέντρο Ραδιοφωνικής Παραγωγής) ανέπτυξε το 2021 ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικού ραδιοφώνου με στόχο την παροχή εκπαιδευτικού υλικού σε παιδιά δημοτικού σε 24 κοινότητες. Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε εξολοκλήρου από την CEPRA.

Το εκπαιδευτικό ραδιόφωνο της CEPRA αφορούσε περιοχές, που λάμβαναν ελάχιστους ή καθόλου πόρους από το κράτος. Η CEPRA παρήγαγε ραδιοφωνικά προγράμματα και έντυπο υλικό όπως φυλλάδια, ραδιοφωνικές ιστορίες ή σειρές, προκειμένου να ενισχύσει την εκπαίδευση των παιδιών.

“Στόχος μας για το 2021 είναι να καλύψουμε τα κενά, που άφησαν τις αγροτικές περιοχές χωρίς υποστήριξη και καθοδήγηση στο τέλος του σχολικού έτους 2020. (Σύμφωνα με τον εθνικό κανονισμό) προβλέπονται εκπαιδευτικά ραδιοφωνικά προγράμματα και φυλλάδια (βασισμένα στα μαθήματα), τα οποία προορίζονται αποκλειστικά για μαθητές”,εξηγεί ο Juan Luis Gutiérrez, συντονιστής της CEPRA. 

Το πρόγραμμα είχε επίσης ως στόχο να ανιχνεύσει τους διαφορετικούς τρόπους, με τους οποίους σκέφτεται και μαθαίνει κάθε παιδί, “χωρίς όμως να τα αξιολογεί ή να τα κατηγοριοποιεί”.

Από το πρόγραμμα επωφελήθηκαν παιδιά από τέσσερις αγροτικές περιφέρειες της Βολιβίας (Ποτοσί, Ορούρο, Κοτσαμπάμπα και Τσουκισάκα). Τα φυλλάδια και τα ραδιοφωνικά προγράμματα κάλυπταν θέματα, προσωπικότητες, την πανίδα και τη χλωρίδα κάθε περιφέρειας. Το πρόγραμμα περιλάμβανε ειδικά θέματα για κάθε περιφέρεια.

Οι δραστηριότητες του προγράμματος της CEPRA κάλυπταν κοινωνικά θέματα, καθώς επίσης και την πανίδα και χλωρίδα κάθε περιφέρειας που συμμετείχε. Φωτογραφία: Ευγενική προσφορά της CEPRA.

Συμμετοχικό πρόγραμμα

Στόχος του προγράμματος δεν ήταν μόνο η παροχή εκπαιδευτικού υλικού, αλλά και η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών και των ραδιοφωνικών φορέων της κοινότητας.

“Είκοσι τέσσερις ραδιοφωνικοί σταθμοί μετέδιδαν μια ώρα προγράμματος αφιερωμένου στα παιδιά, κάτι που δεν είχε συμβεί ποτέ μέχρι σήμερα”, τονίζει ο Gutiérrez, ο οποίος είναι επίσης ειδικός στη νευροεκπαίδευση. Ήταν περίπλοκο, καθώς ορισμένοι εκπαιδευτικοί διαμαρτύρονταν ότι το πρόγραμμα απαιτούσε “περισσότερη δουλειά” από αυτούς, ενώ άλλοι συμμετείχαν ενεργά.

Αξιολόγούσαν τα προβλήματα σύνδεσης και έλεγχαν αν οι μαθητές είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο ή αν λάμβαναν ραδιοφωνικό σήμα, γεγονός που, εκτός των άλλων, τους επέτρεψε να παρεμβαίνουν σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.

“Οι 15 ομάδες εκπαιδευτικών, υπεύθυνες για τα εκπαιδευτικά προγράμματα, αξιολόγησαν την κατάσταση στα σχολεία. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, γίναμε μάρτυρες πράξεων βίας από δασκάλους, γονείς…Γι’ αυτό, δημιουργήσαμε πυρήνες ψυχοπαιδαγωγικής υποστήριξης και οι εκπαιδευτικοί αύξησαν τον αριθμό των επισκέψεων στα σπίτια”, εξηγεί ο Gutiérrez.

Επιπλέον, το πρόγραμμα αποσκοπούσε να εμφυσήσει περιβαλλοντικές, κοινοτικές και πολιτιστικές αξίες, σύμφωνα με την παιδαγωγική μέθοδο Μοντεσόρι. “Η προσέγγισή μας ενθαρρύνει την πρόσβαση των μαθητών σε πληθώρα εκπαιδευτικών πόρων και δεν επικεντρώνεται μόνο στον εκπαιδευτικό. Λαμβάνουμε υπόψη την οπτική του μαθητή. Θέλαμε να δώσουμε σημασία σε όλα τα παιδιά, να τα ενθαρρύνουμε, ώστε να ακουστεί η φωνή τους, να πάρουν αποφάσεις, να αναπτύξουν μια καλή σχέση με τον κόσμο της εκπαίδευσης”, αναφέρει με ενθουσιασμό ο Gutiérrez.