- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Κατανόηση της κουλτούρας των μουσώνων στο Νεπάλ

Κατηγορίες: Νότια Ασία, Νεπάλ, Εθνότητα & φυλή, Ιστορία, Μέσα των πολιτών, Περιβάλλον, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Τέχνες - Πολιτισμός, Γέφυρα, Πράσινες Φωνές
The Newar ritual of feeding frogs is immediately followed by the festive procession of the cow, which was actually the expected day for the monsoonal birth of the calves. Photo: Nepali Time Archive. Used with permission. [1]

Το τελετουργικό Νεβάρ του ταΐσματος των βατράχων ακολουθεί αμέσως η εορταστική πομπή της αγελάδας, η οποία ήταν στην πραγματικότητα η αναμενόμενη ημέρα για τη γέννηση των μοσχαριών σε μουσώνες. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times [1], χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το άρθρο του Gautama Vajra Vajracharya [2] βασίζεται σε μια ομιλία [3] στην τελετή απονομής των βραβείων Madan Puraskar και Jagadamba Sri στο Κατμαντού και δημοσιεύτηκε στους Nepali Times [1]. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται από το Global Voices ως μέρος συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου. 

Ορισμένες βεδικές [4] έννοιες και τελετουργίες σχετικά με τους μουσώνες [5] και τις αγελάδες παραμένουν ευδιάκριτες στις ετήσιες θρησκευτικές εορτές της Νότιας Ασίας, ιδιαίτερα στις τελετές και τα φεστιβάλ [6] των Ιθαγενών [7] Νεβάρ στην κοιλάδα του Κατμαντού. Αυτό το άρθρο εξηγεί τις μελέτες μου για τους βεδικούς ύμνους περί βατράχων και το λατρευτικό όνομα του Βασουντέβα [8], πατέρα της ινδουιστικής θεότητας Κρίσνα [9].

Η έρευνά μου για τις αρχαίες τελετουργίες και τις εποχιακές γιορτές [10] των Νεβάρ, και ιδιαίτερα για το έθιμο της λατρείας των βατράχων, σχετίζεται με τη δική μου εμπειρία ζωής. Πριν φύγω από το Νεπάλ για τις Ηνωμένες Πολιτείες τον Δεκέμβριο του 1974, δεν είχα βρεθεί ποτέ εκτός της μουσωνικής γης [11] των περιοχών των Ιμαλαΐων της υποηπείρου. Ενώ δούλευα με τον διάσημο ιστορικό τέχνης Pratapaditya Pal [12] ως εκπαιδευόμενος στο Μουσείο Τέχνης της Κομητείας του Λος Άντζελες, εξοικειώθηκα με σημαντικά βιβλία ιστορίας της τέχνης των Zimmer [13], Coomaraswamy [14] και Kramrisch [15].

Επειδή αυτοί οι μελετητές αναφέρονται συχνά στη βεδική λογοτεχνία [4] για να εξηγήσουν την ινδική τέχνη, άρχισα να ενδιαφέρομαι για τις βεδικές σπουδές. Αφού τελείωσα τη δουλειά μου στο μουσείο, μπήκα στο διδακτορικό πρόγραμμα του Τμήματος Σπουδών Νότιας Ασίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν-Μάντισον. [16]

Σε σύγκριση με το Κατμαντού και το Λος Άντζελες, το Μάντισον είναι εξαιρετικά κρύο. Ο χειμώνας εδώ διαρκεί σχεδόν το μισό του έτους και τα δέντρα φαίνονται νεκρά. Πολλές ποικιλίες πουλιών μεταναστεύουν νότια και ερπετά, σκίουροι, κουνέλια και βάτραχοι πέφτουν σε χειμερία νάρκη κάτω από το παγωμένο έδαφος. Οι αγελάδες παραμένουν στους αχυρώνες τους για τουλάχιστον τέσσερις μήνες.

Μόνο μετά το λιώσιμο του χιονιού γύρω στις αρχές Μαΐου τελειώνει η χειμερία νάρκη. Ο εαρινός ήλιος ζωντανεύει τη γη. Ξαφνικά, οι θάμνοι και τα δέντρα γίνονται φρέσκα και πράσινα, τα βατράχια βγαίνουν και μέσα σε μια εβδομάδα αρχίζουν να κράζουν, που είναι στην πραγματικότητα το ζευγαρωτικό τους κάλεσμα.

Στα περισσότερα μέρη της Νότιας Ασίας, συμπεριλαμβανομένης της κοιλάδας του Κατμαντού, τα πλάσματα δεν πέφτουν σε χειμερία νάρκη, αλλά σε θερινή. Κατά τη διάρκεια της ζεστής καλοκαιρινής περιόδου, φίδια, χελώνες και βάτραχοι κρύβονται μέσα στο έδαφος.

Mist and mud in Nagarkot’s empt monsoon. Photo: Nepali Times Archive. Used with permission. [1]

Ομίχλη και λάσπη στον άδειο μουσώνα του Ναγκαρκότ. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times, χρησιμοποιείται με άδεια.

Νεροβούβαλοι και ελέφαντες σκεπάζονται με λάσπη και περνούν άφθονο χρόνο στο νερό. Βάτραχοι και άλλα πλάσματα σε θερινή νάρκη αναδύονται από το έδαφος αμέσως μετά τις πρώτες βροχές των μουσώνων. Σύμφωνα με την αρχαία τάση να αντιστρέφεται η αιτία και το αποτέλεσμα, πίστευαν ότι βρέχει, όταν οι βάτραχοι αρχίζουν να κράζουν.

Όχι μόνο οι αγρότες Νεβάρ, αλλά και οι Βεδικοί πίστευαν ότι οι βάτραχοι ήταν βροχοποιοί. (“Ύμνοι βατράχων και μωρά της βροχής:
Ο πολιτισμός των μουσώνων και η τέχνη της αρχαίας Νότιας Ασίας”, Gautama V. Vajracharya, Ίδρυμα Marg, 2013).

Μια προσεκτική μελέτη των ύμνων με δίδαξε επίσης την ύπαρξη δύο διαφορετικών αγροτικών τρόπων ζωής στον κόσμο. Στις περιοχές, στις οποίες οι βάτραχοι πέφτουν σε χειμερία νάρκη, η φύτευση ξεκινά, αφού ο εαρινός ήλιος λιώσει το χιόνι και τον πάγο. Αυτό εξηγεί την επικράτηση των ηλιακών θεοτήτων σε αυτές τις περιοχές.

Στις περιοχές, στις οποίες οι βάτραχοι πέφτουν σε θερινή νάρκη, η γεωργία ξεκινά [17] μετά τις μουσωνικές βροχές, γι’ αυτό στην υποήπειρο τον πιο σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ιστορία παίζουν οι θεοί της βροχής και όχι ο θεός ήλιος. [18]

Αυτή η παρατήρηση με βοήθησε να αναγνωρίσω μερικούς από τους μεγάλους θεούς των Βεδικών Αρίων, οι οποίοι αρχικά ανήκαν σε μια κουλτούρα χειμερίας νάρκης, αλλά σταδιακά έγιναν θεοί της μουσωνικής βροχής. Σύμφωνα με την Αθαρβαβέδα [19], για παράδειγμα, όταν ο μεγάλος θεός Βάρουνα [20] ρίχνει νερό από τον παράδεισο, οι βάτραχοι αρχίζουν να κράζουν.

Γρήγορα συνειδητοποίησα ότι η Σραβάνι, η ημέρα της πανσελήνου του μήνα Σραβάνα [21], είναι σημαντική για πολλούς λόγους. Σύμφωνα με τα ημερολόγια των Νεβάρ, αυτή είναι η μέρα που ο ποταμός Σιχλού των Ιμαλαΐων, όπως και ο ποταμός Σαρασβάτι, κατεβαίνει από τον ουρανό ως ποταμός βροχής.

Janai Purnima Frog-Feeding. Photo: Nepali Times Archives. Used with permission.

Τάισμα βατράχων. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times, χρήση με άδεια.

Αυτή είναι επίσης η ημέρα, που ξεκινά η βεδική ακαδημαϊκή συνεδρία της εποχής των βροχών [22] και οι σπουδαστές δέχονται το ιερό νήμα [23], την ουπαβίτα [24], και έτσι ευλογούνται με τη δεύτερη ή πνευματική τους γέννηση και έχουν τα προσόντα να αποστηθίσουν τις Βέδες.

Την ημέρα αυτή, σε όλη τη Νότια Ασία, οι Βραχμάνοι [25], ακόμη και τώρα, αλλάζουν τελετουργικά την ουπαβίτα τους. Την ίδια ακριβώς μέρα, οι Νεβάρ της κοιλάδας του Κατμαντού λατρεύουν τους βατράχους.

Επομένως, στη Ραμαγιάνα [26], το σανσκριτικό έπος από την αρχαία Ινδία, ο επόμενος μήνας, ο Προσθαπάντα ή Μπαδραπάντα θεωρείται [27] ο πρώτος μήνας της εποχής των βροχών.

Αν και ήμουν εξοικειωμένος με όλες αυτές τις παραδοσιακές έννοιες, όταν έγραφα για τους ύμνους των βατράχων, δεν ήμουν σίγουρος για την προέλευση αυτού του συστήματος υπολογισμού του χρόνου. Μόλις πριν από λίγα χρόνια εξοικειώθηκα με το βεδικό τελετουργικό ονοματι βρσοτσάργκα [28](απελευθέρωση ταύρων), ένα πρακτικό ετήσιο τελετουργικό που σχετίζεται με το φθινοπωρινό ζευγάρωμα των αγελάδων με την προσδοκία να γεννηθούν τα μοσχάρια στην αρχή των μουσώνων, όταν πολλή πράσινη βλάστηση γίνεται διαθέσιμη για τις μητέρες αγελάδες και τα μοσχάρια.

Mha Puja in Nepal. Photo: Nepali Times Archives. Used with permission. [1]

Mha Puja στο Νεπάλ. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times, χρήση με άδεια.

Αυτό το εύρημα μου κατέστησε πολύ σαφές [6] ότι η φθινοπωρινή αγελαδολατρία και το έθιμο των Νεβάρ του εορτασμού της Πρωτοχρονιάς ως ημέρα λατρείας του εμβρύου και η πομπή των μουσώνων των μοσχαριών σχετίζονται άμεσα με το βεδικό έθιμο της φθινοπωρινής σύλληψης και της γέννησης κατά τους μουσώνες.

Το τελετουργικό των Νεβάρ του ταΐσματος των βατράχων ακολουθεί αμέσως η εορταστική πομπή της αγελάδας, που ήταν στην πραγματικότητα η αναμενόμενη μέρα για τη γέννηση των μοσχαριών κατά τους μουσώνες. Παιδιά των Νεβάρ συμμετέχουν στην πομπή των αγελάδων έχοντας ντυθεί μοσχάρια [29], φορώντας καλύμματα κεφαλής διακοσμημένα με πρόσωπα αγελάδων.

Πρόσφατα, όμως, παρατήρησα ότι στην πομπή κάποια παιδιά ντύνονται σαν μωρά Κρίσνα, όπως διακρίνονται από τα φλάουτα που κρατούν και τις κομμώσεις στολισμένες με φτερά παγωνιού. Η πομπή των αγελάδων [30] έχει περάσει από πολλαπλές αλλαγές στο πέρασμα των αιώνων, αλλά έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι η συμμετοχή των μωρών Κρίσνα στην πομπή σχετίζεται με την αρχική ιδέα.

Gai Jatra in Nepal. Photo: Nepali Times Archive. Used with permission. [1]

Gai Jatra στο Νεπάλ. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times, χρήση με άδεια.

Η όγδοη ημέρα του Κρίσνα, ή Κρισναστάμι [31], που πιστεύεται ότι είναι τα γενέθλια του Κρίσνα [32], λαμβάνει χώρα ακριβώς οκτώ ημέρες μετά το Σραβάνι [33], επτά ημέρες μετά το φεστιβάλ των αγελάδων κατά τους μουσώνες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, στην αρχαία Νότια Ασία, η γέννηση ενός μωρού δεν γιορταζόταν την ακριβή ημέρα της γέννησης, αλλά μόνο όταν οι κύριοι κίνδυνοι για ένα παιδί και τη μητέρα είχαν παρέλθει.

Έτσι, στη βεδική λογοτεχνία άρχισε να εμφανίζεται και ο συμβολισμός του νέφους και της βροχής του τυμπάνου, παράλληλα με την ηλιακή λατρεία. Για παράδειγμα, το Τζαϊμινίγια Μπραχμάνα [34] αναφέρει ότι ο ήχος του ατμοσφαιρικού τυμπάνου προκαλεί την υπερχείλιση των εναέριων υδάτων. [35]

Το επίθετο του Βασουντέβα, Ανακαντουντούβι [36], μπορεί να υποδηλώνει ότι ο Βασουντέβα έλαβε αυτό το όνομα, επειδή αρχικά ήταν μια θεότητα του σύννεφου βροντής. Το πραγματικό του όνομα, Βασουντέβα, ο θεός βάσου [37], της “αγροτικής ευημερίας”, μοιάζει με τη Βασουντάρα [38], που λατρευόταν από τους Βουδιστές ως η θεά των ορυζώνων. Η βεδική εκδοχή της Βασουντάρα είναι vasor dhārā, που συμβολικά ταυτίζεται με μια αγελάδα. Το γάλα της είναι βροχή, που ρέει από τους μαστούς της σαν σύννεφα.

Krishna Janmastami in Nepal. Photo: Nepali Times Archives. Used with permission. [1]

Κρίσνα Τζανμαστάμι στο Νεπάλ. Φωτογραφία: Αρχείο Nepali Times, χρήση με άδεια.

Ο αγροτικός πλούτος συνδέεται επίσης με τους βατράχους. Σύμφωνα με τον ριγκβεδικό ύμνο για τους βάτραχους 7.103.10, οι πρασινοκίτρινοι βάτραχοι, που κράζουν στην αρχή του μουσώνα, είναι οι δότες του βάσου. Έτσι, ο εορτασμός των γενεθλίων του Κρίσνα (του γιου του κεραυνού στην αρχή των μουσωνικών βροχών) δείχνει ξεκάθαρα ότι το μωρό Κρίσνα ήταν παιδί της βροχής.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνά μου, η όγδοη ημέρα του σκοτεινού μισού του μήνα Μπάντρα, που θεωρείται η γενέθλια μέρα του Κρίσνα, ήταν στην πραγματικότητα η βεδική Εκαστάκα [39], η όγδοη ημέρα μετά την πανσέληνο.

Αυτός είναι ο λόγος που την ημέρα της πομπής των αγελάδων στην κοιλάδα του Κατμαντού, το μωρό Κρίσνα συμμετέχει στο φεστιβάλ μαζί με αληθινά μοσχάρια και παιδιά, που εκπροσωπούν τα μοσχάρια. Το μωρό Κρίσνα ήταν, πράγματι, ένα ευοίωνο παιδί της βροχής, που αντιπροσώπευε όλους τους νεογέννητους απογόνους της χρονιάς.