Εικονογράφηση: Big Eye, χρησιμοποιείται με άδεια.

Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε αρχικά από το Sbunker ως μέρος της περιφερειακής πρωτοβουλίας Κόμβος Ενάντια στην Παραπληροφόρηση Δυτικών Βαλκανίων και γράφτηκε από τον Fitim Gashi, με συνεισφορές των Demira Krujezi, Petrit Zogaj και Bardhi Bakija. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται σε δύο μέρη από το Global Voices με άδεια.

Για περισσότερες από δύο δεκαετίες, το Κοσσυφοπέδιο ήταν ένα επίμαχο ζήτημα μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Κατά τη δεκαετία του '90, η Ρωσία υποστήριξε ανοιχτά τη Σερβία ενάντια στην ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου, παρά το γεγονός ότι το σερβικό κράτος είχε ξεκινήσει και διεξήγαγε έναν αριθμό πολέμων στα Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένου του τελευταίου πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο.

Η στρατιωτική ανθρωπιστική επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Σερβία και το Μαυροβούνιο το 1999 προκάλεσε τη μεγαλύτερη ρήξη μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας. Έκτοτε, η Ρωσία δεν σταμάτησε να αντιτίθεται στις εξελίξεις στο Κοσσυφοπέδιο, ειδικά από τότε που το Κοσσυφοπέδιο κήρυξε την ανεξαρτησία του. Ο αποκλεισμός κάθε πρωτοβουλίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας (όπου η Ρωσία είναι μόνιμο μέλος) για την τροποποίηση της απόφασης 1244 είναι η πιο ξεκάθαρη απόδειξη της αντίθεσης του ρωσικού κράτους στο Κοσσυφοπέδιο. Η θέση της Ρωσίας εδραιώθηκε περαιτέρω σε ό,τι αφορά τις πρωτοβουλίες για ένταξη του Κοσσυφοπεδίου σε διεθνείς οργανισμούς, όπως το Συμβούλιο της Ευρώπης, η Ιντερπόλ, η UNESCO κ.λπ.

Λίγες μέρες πριν από το στρατιωτικό χτύπημα της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά τη διάρκεια μιας κοινής διάσκεψης με τον γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στο Κρεμλίνο, υπενθύμισε την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία το 1999 επιδιώκοντας να δικαιολογήσει την επίθεση στην Ουκρανία.

Επιπλέον, Ρώσοι αξιωματούχοι από τον Πούτιν μέχρι τον υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσαν ότι μισθοφόροι από το Κοσσυφοπέδιο πολεμούσαν στην Ουκρανία. Αυτές οι δηλώσεις διαδόθηκαν ευρέως στα ελεγχόμενα από το ρωσικό κράτος μέσα ενημέρωσης, τα οποία έχουν απρόσκοπτη εμβέλεια και στο Κοσσυφοπέδιο. Οι θεσμοί του Κοσσυφοπεδίου αύξησαν την επαγρύπνηση για την ασφάλεια και επέβαλαν κυρώσεις στη Ρωσία, γεγονός που επηρέασε εν μέρει και τον τομέα της πληροφόρησης εμποδίζοντας έναν αριθμό ρωσικών καναλιών. Επιπλέον, σήμανε συναγερμός ότι η ρωσική κατοχή της Ουκρανίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια του Κοσσυφοπεδίου ειδικά στο βορρά, όπου λείπει η πλήρης εμβέλεια της κυριαρχίας.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αναζωπύρωσε τις διπλωματικές μάχες και τις αμοιβαίες κατηγορίες Κοσσυφοπεδίου-Σερβίας. Εκδηλώθηκαν κυρίως στα κοινωνικά δίκτυα, ενώ δεν έλειψαν και οι ψευδειδήσεις.

Παραπληροφόρηση και κατηγορίες

Το Κοσσυφοπέδιο δεν έμεινε απρόσβλητο στον υβριδικό πόλεμο της Ρωσίας, αφού η τελευταία ξεκίνησε τη μεγάλης κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία. Οι επαναλαμβανόμενες εντάσεις είχαν ως αποτέλεσμα το Κοσσυφοπέδιο να θεωρείται χώρα με δυνατότητα αποσταθεροποίησης μέσω κακών σχέσεων γειτονίας με τη Σερβία. Σε συνέντευξή του στο κανάλι Russia Today, ο Λαβρόφ είπε ότι υπάρχουν πληροφορίες ότι οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων “στρατολογούν μισθοφόρους για στρατιωτικές συγκρούσεις υποκινούμενες από τις ΗΠΑ”. Εν τω μεταξύ, το Ρωσικό Πρακτορείο Ειδήσεων (TASS) επικαλέστηκε τη δήλωση του Λαβρόφ: “Το Κοσσυφοπέδιο και ορισμένα άλλα μέρη των Δυτικών Βαλκανίων γίνονται γόνιμο έδαφος για εγκληματικότητα. Υπάρχουν τρομοκράτες και έμποροι ναρκωτικών εκεί”.

Ο Πούτιν ενίσχυσε τις δηλώσεις του υφισταμένου του μετά τις συνομιλίες με τον Σολτς, όταν είπε ότι ο αριθμός των “μισθοφόρων από το Κοσσυφοπέδιο” αυξάνεται στην Ουκρανία. “Η Ρωσία καταγράφει έναν αυξανόμενο αριθμό μισθοφόρων από τρίτες χώρες, ιδιαίτερα από την Αλβανία και την Κροατία, μαχητές από το Κοσσυφοπέδιο, ακόμη και τζιχαντιστές με πολεμική εμπειρία από τη Συρία”, ανέφερε το Κρεμλίνο σε ανακοίνωσή του.

Ωστόσο, αυτοί οι ισχυρισμοί απορρίφθηκαν από τα θεσμικά όργανα του Κοσσυφοπεδίου ως παραπληροφόρηση από Ρώσους αξιωματούχους. Το Υπουργείο Εξωτερικών σημείωσε ότι οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου απαγορεύεται από το νόμο να συμμετάσχουν σε ξένους πολέμους, με αυστηρές ποινές. Το Υπουργείο Εξωτερικών χαρακτήρισε τις ειδήσεις, που έρχονται από τη Ρωσία, ως μια σφοδρή εκστρατεία κατά του Κοσσυφοπεδίου και άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων με στόχο την κλιμάκωση της κατάστασης, μέσω της Σερβίας:

Οι δηλώσεις του ειδησεογραφικού πρακτορείου TASS και του Υπουργού Λαβρόφ αποτελούν μέρος μιας σκληρής εκστρατείας ρωσικής προπαγάνδας, στόχος της οποίας είναι να αποσπάσει την προσοχή ολόκληρου του δημοκρατικού κόσμου από την ανησυχία, που προκαλεί η ρωσική ηγεμονική πολιτική και επιταγή για τα δικαιώματα των λαών για μια ελεύθερη και κυρίαρχη ζωή. Αυτή η σκληρή ρωσική εκστρατεία κατά του Κοσσυφοπεδίου και άλλων χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στοχεύει, μεταξύ άλλων, να δημιουργήσει μια τεταμένη κατάσταση στο Κοσσυφοπέδιο και ευρύτερα στην περιοχή μέσω του ρωσικού δορυφόρου στα Βαλκάνια, της Σερβίας.

Σε μια προσπάθεια να κατηγορήσουν το ΝΑΤΟ, μέσα ενημέρωσης όπως το Russia Today, το Sputnik και το TASS μετέδωσαν τις δηλώσεις του Πούτιν και του Λαβρόφ, που κατηγορούσαν τη Βορειοατλαντική Συμμαχία ότι βομβάρδισε τη Σερβία το 1998-1999. Σύμφωνα με τον Λαβρόφ, η Ρωσία δυσκολεύεται να πιστέψει ότι το ΝΑΤΟ είναι απλώς μια αμυντική συμμαχία, “δεδομένης της εκστρατείας του βομβαρδισμού στην πρώην Γιουγκοσλαβία το 1999″. Είπε ότι ο βομβαρδισμός δεν έφερε ευημερία στο Κοσσυφοπέδιο. Τις δηλώσεις αυτές έκανε μιλώντας για τη συνάντηση Σολτς-Πούτιν στις 15 Φεβρουαρίου.

Εν τω μεταξύ, σε κοινή διάσκεψη με τον Πολωνό ομόλογό του Ζμπίγκνιου Ράου, ο Λαβρόφ είπε ότι ελπίζει ότι οι χώρες, που ήθελαν να αποχωρήσουν από τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), είχαν καλούς λόγους να το πράξουν, προκειμένου “η κακή εμπειρία του 1999 να μην επαναληφθεί”. Εδώ ο Λαβρόφ αναφερόταν στη σφαγή του Ρετσάκ, την  οποία, στο ίδιο πνεύμα με τους Σέρβους αξιωματούχους, χαρακτήρισε μύθευμα.

Τα ρωσικά κανάλια αποκλείστηκαν προσωρινά

Για να αποτρέψει τη διάδοση παραπληροφόρησης, η Ανεξάρτητη Επιτροπή Μέσων Ενημέρωσης αφαίρεσε προσωρινά τα κανάλια εκπομπής που προέρχονται από τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου του IMC, η απόφαση ελήφθη, προκειμένου να σταματήσει η ρωσική προπαγάνδα και να προστατευθεί η δημόσια ασφάλεια του Κοσσυφοπεδίου. Αν και το IMC δεν διευκρίνισε ποια κανάλια επηρεάστηκαν από την απόφαση, αναφέρθηκε ότι περιλαμβάνουν το Russia Today (RT), το Russia 24 και το Planeta RTR.

Τα ρωσικά κανάλια μεταδόθηκαν μέσω του παρόχου MTS, ο οποίος λειτουργεί σε δήμους με σερβική πλειοψηφία στο βορρά. Αυτή η εταιρεία ιδρύθηκε το 2015 βάσει συμφωνίας μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας. Τα ρωσικά κανάλια μεταδόθηκαν και από τοπικούς φορείς, όπως η Platforma TELKOSI με δύο ρωσικά κανάλια, τα οποία όμως είχε αφαιρέσει πριν από την απόφαση του IMC.

Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση αυτή δεν επεκτάθηκε σε διαδικτυακές πλατφόρμες και κοινωνικά δίκτυα. Οι ιστοσελίδες, που ανήκουν στο ρωσικό κράτος, όπως το Russia Today και το Sputnik, εξακολουθούν να είναι προσβάσιμες. Μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, διανεμήθηκαν πολυάριθμα άρθρα και ειδήσεις, που έκαναν αναλογίες μεταξύ του πολέμου στο Κοσσυφοπέδιο το 1999 και των εξελίξεων στην Ουκρανία. Σε ένα από αυτά, η κριτική στη Ρωσία για την εισβολή σε άλλη χώρα χαρακτηρίστηκε υποκριτική, καθώς, σύμφωνα με αυτούς, το ΝΑΤΟ είχε κάνει το ίδιο, όταν βομβάρδισε την πρώην Γιουγκοσλαβία.

Η επίβλεψη του διαδικτυακού χώρου στο Κοσσυφοπέδιο είναι υπό την αρμοδιότητα της Ρυθμιστικής Αρχής Ηλεκτρονικών και Ταχυδρομικών Επικοινωνιών (EPCRA). Μέσω των παρόχων Διαδικτύου (ISP), μπορεί τεχνικά να αποκλείσει την πρόσβαση των ρωσικών ιστοσελίδων εντός της επικράτειας του Κοσσυφοπεδίου. Αλλά, για να συμβεί αυτό, πρέπει να υποβληθεί επίσημο αίτημα από την κυβέρνηση να κλείσουν οι σελίδες, που προέρχονται από τη Ρωσία. Σύμφωνα με αξιωματούχους αυτής της αρχής, μέχρι στιγμής δεν έχει υποβληθεί κανένα αίτημα.

Το Συμβούλιο Τύπου του Κοσσυφοπεδίου έχει επίσης προειδοποιήσει τους αξιωματούχους των μέσων ενημέρωσης να είναι όσο το δυνατόν πιο προσεκτικοί όταν αναφέρουν τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Αυτό είναι το πρώτο μέρος της δημοσίευσης. Διαβάστε το δεύτερο μέρος εδώ. 

Εικόνα: Giovana Fleck.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα, δείτε το ειδικό μας αφιέρωμα Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία.