Από το ξέσπασμα της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι ρωσικές Αρχές συνεχίζουν να ισχυρίζονται ότι η πλειοψηφία των Ρώσων πολιτών υποστηρίζει την “ειδική στρατιωτική επιχείρηση”, όπως επιμένει να την αποκαλεί η Μόσχα, στην Ουκρανία. Προσπαθούν να πείσουν το παγκόσμιο κοινό και τους Ρώσους πολίτες για τις απόψεις τους διοργανώνοντας συναυλίες και εκδηλώσεις για την υποστήριξη του Πούτιν και των πολιτικών του, τόσο στη Ρωσία όσο και στο εξωτερικό. Ωστόσο, από την πρώτη μέρα του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου, πολλοί Ρώσοι σε όλο τον κόσμο διαδηλώνουν σε αντιπολεμικές διαδηλώσεις για να δείξουν τη διαφωνία τους με τις αποφάσεις και τις ενέργειες της Μόσχας και να εκφράσουν την αλληλεγγύη τους στον ουκρανικό λαό. Το Μόναχο στη νότια Γερμανία δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς φιλοξενεί μια σημαντική κοινότητα Ρώσων και Ουκρανών.
Η ρωσόφωνη κοινότητα στη Γερμανία δεν είναι ομοιογενής. Περιλαμβάνει άτομα, που έχουν ζήσει στη Γερμανία για μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά τα τελευταία 20 χρόνια παρακολουθούν ρωσική τηλεόραση και κατηγορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση για όλα τα προβλήματά τους. Κυρίως, πρόκειται για άτομα, που μετακόμισαν στη Γερμανία από τη Ρωσία τη δεκαετία του '90 στο πλαίσιο ενός προγράμματος επαναπατρισμού για εθνικά Γερμανούς, και έκτοτε δεν έχουν επιστρέψει στη Ρωσία.
Υπάρχουν όμως και άτομα, που έχουν δει τη ζωή στη Ρωσία με τα μάτια τους και έχουν βιώσει τους δυσλειτουργικούς κλάδους εξουσίας, την καταπίεση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και την καταστολή και τους περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου. Πράγματι, μεγάλος αριθμός Ρώσων στη Γερμανία υποστηρίζει τις δημοκρατικές αξίες και είναι κατηγορηματικά κατά του πολέμου και της ρωσικής κυβέρνησης.
Η πρώτη διαφορά μεταξύ των Ρώσων, που ζουν στο εξωτερικό, και όσων ζουν στη Ρωσία, είναι ότι έχουν πιο ελεύθερη πρόσβαση σε διαφορετικές πηγές πληροφοριών και δεν εξαρτώνται από τις αφηγήσεις του Κρεμλίνου, όσο εκείνοι που δεν εγκατέλειψαν ποτέ τη χώρα τους. Άλλωστε, τα διαμένοντα άτομα στο εξωτερικό μπορούν να βγουν ανοιχτά και να εκφράσουν τις απόψεις τους, χωρίς να φοβούνται ότι θα συλληφθούν.
Υπάρχει επίσης μια αρκετά μεγάλη λευκορωσική κοινότητα στη Βαυαρία, όπου βρίσκεται το Μόναχο, και το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται σε αντίθεση με την κυβέρνηση Λουκασένκο. Παρά το γεγονός ότι τα λευκορωσικά στρατεύματα δεν εμπλέκονται επίσημα στον πόλεμο στην Ουκρανία, ο Λουκασένκο παρείχε έδαφος στα ρωσικά στρατεύματα για να επιτεθούν σε ουκρανικές πόλεις και παρείχε υλικοτεχνική υποστήριξη για τον Ρωσικό Στρατό, καθιστώντας έτσι τη χώρα συνένοχο σε αυτήν την αιματοχυσία.
Προκειμένου να καταδικάσει δημόσια τις ενέργειες και των δύο κυβερνήσεων, αλλά και να καταδείξει τη φιλία και την ενότητα των λαών που κάποτε ανήκαν στο ίδιο κράτος, ένα μεγάλο μέρος Ρώσων και Λευκορώσων, που κατοικούσαν στο Μόναχο, στις αρχές Μαρτίου αποφάσισε να οργανώσει κοινές αντιπολεμικές διαδηλώσεις υπό το σύνθημα “Ρωσία και Λευκορωσία ενάντια στον πόλεμο”. Η στενή επαφή μεταξύ των δύο κοινοτήτων δημιουργήθηκε μέσω του Facebook πριν από περισσότερα από 5 χρόνια και έγινε ακόμα πιο ισχυρή από τα γεγονότα στη Λευκορωσία το 2020, όταν συγκεντρώσεις, που οργανώθηκαν από Λευκορώσους, υποστηρίχθηκαν ενεργά από Ρώσους στη Γερμανία.
Οι κοινές αντιπολεμικές διαδηλώσεις πραγματοποιούνται σχεδόν κάθε εβδομάδα και οι διοργανωτές έχουν δημιουργήσει μια ομάδα Telegram για να συντονίζουν και να ανακοινώνουν εκδηλώσεις, που είναι ιδιαίτερες, επειδή οι διαδηλωτές δεν χρησιμοποιούν τις επίσημες σημαίες των χωρών τους, αλλά εναλλακτικές και ανεπίσημα αποδεκτές νέες σημαίες, που συμβολίζουν τη σχέση του λαού στη χώρα και το έθνος τους, αλλά όχι στις κυβερνήσεις που υπάρχουν. Οι Λευκορώσοι έχουν μια λευκή-κόκκινη-λευκή σημαία, η οποία εμφανίστηκε και κέρδισε δημοτικότητα κατά τη διάρκεια των γεγονότων στη χώρα το 2020. Οι Ρώσοι αντιπολιτευόμενοι, με τη σειρά τους, άρχισαν πρόσφατα να χρησιμοποιούν μια λευκή-μπλε-λευκή σημαία, η οποία διαφέρει από την επίσημη λευκή-μπλε-κόκκινη ως σύμβολο αντιπολεμικής διαμαρτυρίας. Η νέα σημαία φάνηκε να είναι μια λύση για όσα άτομα δεν είναι έτοιμα να εγκαταλείψουν την καταγωγή και τη γλώσσα τους, αλλά δεν θέλουν να συνδεθούν με το φασιστικό καθεστώς του Πούτιν, για όσα αγαπούν την πατρίδα τους και αντιτίθενται ανοιχτά στο καθεστώς για λογαριασμό των συμπατριωτών τους στη Ρωσία.
Ένας από τους διαδηλωτές, ο Andrey Sobolev, περιέγραψε στο Global Voices τα κίνητρά του για τη συμμετοχή ως εξής: “Καταλαβαίνω πόσο σημαντικό είναι τώρα να διατηρηθεί η φιλία μεταξύ των λαών της Ουκρανίας, της Ρωσίας και της Λευκορωσίας δείχνοντας και παρέχοντας υποστήριξη από την πλευρά μας, έτσι ώστε τα παιδιά μας να μπορούν να ζήσουν ειρηνικά και αρμονικά στο μέλλον”.
Η Anna, που ζήτησε να μην αναφερθεί το επώνυμό της, είναι μία από τις διοργανώτριες των διαδηλώσεων και μοιράστηκε τις ανησυχίες της με το Global Voices:
Ως Ρωσίδα, αισθάνομαι υπεύθυνη για το πώς θα γίνει αντιληπτός ο λαός μας στο μέλλον. Προσπαθούμε λοιπόν να ενώσουμε τα χέρια μας ενάντια στον πόλεμο — βγαίνουμε σε συγκεντρώσεις, υποστηρίζουμε τους Ουκρανούς συλλέγοντας ανθρωπιστική βοήθεια, συναντώντας και επανεγκαθιστώντας πρόσφυγες και, φυσικά, υποστηρίζουμε τους διαδηλωτές στη Ρωσία. Αυτό το τελευταίο είναι ένας από τους πρωταρχικούς μας στόχους: να ενώσουμε και να εδραιώσουμε τη ρωσική κοινωνία στο Μόναχο και να οικοδομήσουμε μια γέφυρα με τις κοινότητες άλλων πόλεων και χωρών και με τη Ρωσία, ώστε να μπορούμε να σχεδιάσουμε περαιτέρω κοινές δράσεις από κοινού.
Το να κρατάς επαφή με την πατρίδα δεν είναι γενικά εύκολο. Μία από τις πιο οδυνηρές στιγμές για τους αντιπολεμικούς Ρώσους και Λευκορώσους, που ζουν στο εξωτερικό, είναι ακριβώς η επικοινωνία με συγγενείς και φίλους, που ζουν στις επιτιθέμενες χώρες. Πρέπει να περάσουν από τις αφηγήσεις της προπαγάνδας για το τι συμβαίνει στην Ουκρανία και την Ευρώπη, όπου οι Ρώσοι φέρονται να υφίστανται διακρίσεις.
“Σε αντίθεση με την προπαγάνδα του Πούτιν, μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι κανείς δεν μας παρενοχλεί εδώ. Στην πραγματικότητα, ακριβώς το αντίθετο: μας υποστηρίζει η κοινωνία, στη δουλειά και στα πανεπιστήμια”, δηλώνει η Anna. Η περιγραφή αυτής της πραγματικότητας δεν πάει πολύ μακριά και πολλοί άνθρωποι, δυστυχώς, πρέπει να περικόψουν ή να σταματήσουν να επικοινωνούν με άτομα, που κάποτε ήταν κοντά τους. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου, με τη βοήθεια γεγονότων και εύλογων λογικών εξηγήσεων, γίνεται δυνατό, αν όχι να πειστούν οι άνθρωποι, τουλάχιστον να τους κάνουμε να αναλύσουν και να αμφισβητήσουν όσα μεταδίδονται στη ρωσική τηλεόραση.
Εκτός από τον πληθυσμό στη Ρωσία, οι ακτιβιστές προσπαθούν επίσης να προσεγγίσουν ντόπιους Ρώσους, που δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί στη γερμανική κοινωνία και εξακολουθούν να λαμβάνουν πληροφορίες κυρίως από ρωσικές πηγές. Οι διαμαρτυρίες στοχεύουν να τραβήξουν την προσοχή τους και να αλλάξουν τις απόψεις τους, ώστε να μπορούν να διαδίδουν περαιτέρω ισορροπημένες πληροφορίες στους συγγενείς και τους γνωστούς τους στη Ρωσία στο μέλλον.
Είναι σημαντικό ότι στις δράσεις, που οργανώνονται από Λευκορώσους και Ρώσους, συμμετέχουν και Ουκρανοί φίλοι τους για να δείξουν την απουσία μίσους προς άτομα, που γνωρίζουν προσωπικά, και προς τα ρωσικά και τα λευκορωσικά έθνη. Ένας από τους Ουκρανούς συμμετέχοντες, ο Denis, όρισε τη θέση του στο Global Voices με αυτούς τους όρους:
Ναι, σήμερα η Ρωσία και η Λευκορωσία έχουν γίνει εχθρικά κράτη για εμάς, αλλά οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι δεν έχουν γίνει εχθρικοί άνθρωποι. Έχω πολλούς φίλους, που κατάγονται από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Βλέπω την υποστήριξή τους και τη βοήθειά τους στους πρόσφυγες από τη χώρα μου καθημερινά και απλά δεν μπορώ να αποκαλώ αυτούς τους ανθρώπους εχθρούς.
Ένας από τους Ρώσους ακτιβιστές, ο Alexander, ξεκινά την ομιλία του στις διαδηλώσεις ζητώντας από τους παρευρισκόμενους να χειροκροτήσουν τους εαυτούς τους για να βρουν τη δύναμη και την ευκαιρία να βγουν και να ακουστεί η φωνή τους. “Είμαστε Ρώσοι”, λέει, “είμαστε περήφανοι που γεννηθήκαμε στη Ρωσία και πρέπει να δείξουμε στον κόσμο ότι εδώ είμαστε αληθινοί Ρώσοι και κάνουμε καλά πράγματα: βοηθάμε τους πρόσφυγες, προσπαθούμε να αλλάξουμε αυτόν τον κόσμο για το καλύτερο και στεκόμαστε ενωμένοι!”.