Ένα στιγμιότυπο οθόνης από το κανάλι του Binodva στο YouTube, που δείχνει τον Vakarchuk να παίζει μπροστά από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Λβιβ στην Ουκρανία.

Το Global Voices πήρε συνέντευξη από τον Svyatoslav Vakarchuk, τον τραγουδιστή του ουκρανικού μουσικού συγκροτήματος Okean Elzy, για να τον ρωτήσει για την εισβολή της Ρωσίας, τη σημασία της μουσικής ως πνευματικής δύναμης και τι είδους υποστήριξη χρειάζεται τώρα η χώρα του.

Ο Vakarchuk δεν είναι απλώς ένας από τους πιο δημοφιλείς τραγουδιστές της Ουκρανίας, είναι επίσης ένα δημόσιο πρόσωπο, που ασχολείται με την πολιτική, έχοντας υπηρετήσει ως μέλος του κοινοβουλίου δύο φορές και ως στρατιώτης από την αρχή του πολέμου στις 24 Φεβρουαρίου. Η συνέντευξη διεξήχθη στα αγγλικά μέσω του Zoom, καθώς διέσχιζε πολλά στρατιωτικά σημεία ελέγχου, ενώ ταξίδευε στην Ουκρανία.

Το Global Voices τον ρώτησε για τις αντιδράσεις των διασημοτήτων της ρωσικής μουσικής, πολλές από τις οποίες γνώριζε το συγκρότημα Okean Elzy, καθώς έπαιζε σε φεστιβάλ ή συναυλίες στη Ρωσία. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως οι Boris Grebenshchikov, Oxxxymiron και Zemfira, οι περισσότεροι απλώς αγνόησαν τον πόλεμο. Ο Vakarchuk πιστεύει ότι:

Οι κοινωνιολόγοι και οι ιστορικοί θα εξηγήσουν αυτή τη σιωπή, όταν τελειώσει ο πόλεμος, με τον ίδιο τρόπο που εξήγησαν τη συμπεριφορά των Γερμανών κατά τη διάρκεια του Ναζιστικού Ράιχ. Η [Εβραίο-Γερμανίδα φιλόσοφος] Χάνα Άρεντ προσπάθησε να εξηγήσει αυτή τη μαζική συμπεριφορά μέσα στο πολιτισμένο έθνος της Γερμανίας. Αλλά τώρα δεν είναι η ώρα να μιλήσουμε για το γιατί και πώς έγινε αυτός ο πόλεμος, τώρα πρέπει να πολεμήσουμε για την Ουκρανία. Μια μέρα μάλλον θα μάθουμε την απάντηση, αλλά τώρα δεν με νοιάζει. 

Όσον αφορά τους Ρώσους διασημότητες, εκτιμούμε εκείνους που εξήγησαν τις θέσεις τους και είπαν ότι ο πόλεμος είναι κακός. Αλλά η θέση τους δεν μπορεί να αλλάξει τίποτα τώρα. Γενικά δεν μιλούσαν με ειλικρίνεια, κυρίως το κρατούσαν ασαφές. Η ανάρτηση συνθημάτων «όχι πόλεμος» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν μας αρκεί: είναι πολύ αργά. Θα μπορούσαν να το είχαν κάνει το 2000, όταν ο Πούτιν βομβάρδιζε την Τσετσενία, θα μπορούσαν να το είχαν κάνει και να διαδηλώσουν στους δρόμους το 2008, όταν η Ρωσία εισέβαλε στη Γεωργία, και το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Όλη αυτή η σιωπή οδήγησε στην κατάσταση που έχουμε τώρα. Αλλά δεν κατηγορώ τη ρωσική διανόηση, αυτούς που δεν υποστηρίζουν τον Πούτιν, ότι ευθύνονται για τις σφαγές στην Ουκρανία. 

Αν και ο Vakarchuk παίζει με ένα ολόκληρο συγκρότημα σε περιόδους ειρήνης, πρόσφατα ξεκίνησε μια σειρά από σόλο αυτοσχέδιες παραστάσεις σε ασυνήθιστα μέρη, όπου τραγουδά και μερικές φορές παίζει κιθάρα ή πιάνο. Λέει:

Πράγματι δεν πρόκειται για συναυλίες, αλλά για αυτοσχέδιες παραστάσεις για διαφορετικό κοινό. Μερικές φορές μιλάω μόνο για μισή ώρα και δεν τραγουδάω ούτε ένα τραγούδι, ούτε τραγουδάω ένα έως τρία τραγούδια. Το μετρό του Χάρκοβο, η πρώτη γραμμή, οι σιδηροδρομικοί σταθμοί δεν είναι μέρη σχεδιασμένα για συναυλίες. Αλλά ο κόσμος είναι πολύ ενθουσιώδης και η εμφάνιση με αυτόν τον τρόπο ενισχύει την επιθυμία μου να κάνω περισσότερα. Μου επιτρέπει να κάνω τρία πράγματα: να δείξω ότι μοιράζομαι την ευθύνη τους και να παλεύω δίπλα τους, χωρίς να φοβάμαι, να παρέχει συναισθηματική και πνευματική υποστήριξη και, τέλος, να παραδίδει προμήθειες. 

Εξηγεί επίσης την τρέχουσα σχέση του με τη μουσική:

Πολλοί θέλουν να γράφω τραγούδια και βλέπω άλλους μουσικούς να το κάνουν. Αλλά ποτέ δεν γράφω για κάποιο σκοπό, γράφω μόνο όταν η καρδιά μου αρχίζει να μιλάει. Και αυτή τη στιγμή, η καρδιά μου είναι απασχολημένη με όσους χρειάζονται βοήθεια. Αλλά ξέρω σίγουρα ότι η τέχνη είναι μια εξάχνωση του άγχους και των συναισθημάτων και το νιώθω τόσο πολύ τώρα που περιμένω να γράψω κάτι σύντομα.

Ερωτηθείς για την ηρωική αντίσταση ολόκληρου του ουκρανικού έθνους, ο Vakarchuk προσφέρει την εξής εξήγηση:

Οι Ουκρανοί ενεργούσαν έτσι για αιώνες, τώρα είναι πιο εύκολο να ενημερώσουμε τους άλλους γιατί έχουμε το διαδίκτυο, αλλά τα πράγματα δεν είναι πιο εύκολα στο πεδίο της μάχης φυσικά. Η Ουκρανία δεν άλλαξε, είναι η αντίληψη αυτού του κόσμου που άλλαξε.

Ο Vakarchuk είναι επίσης διαβασμένος. Έχει διδακτορικό στη θεωρητική φυσική και είναι πολύ εξοικειωμένος με την ευρωπαϊκή ιστορία, γι’ αυτό κάνει επίσης αναφορές στον τσεχικό πολιτισμό, τον οποίο θεωρεί ως έμπνευση: είτε πρόκειται για το μυθιστόρημα του Μίλαν Κούντερα που μιλά για τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία το 1968 είτε για το πνεύμα της αντίστασης του Βάτσλαβ Χάβελ, όπως ενσωματώνεται στη Χάρτα 77.  

Όταν ρωτήθηκε για τον καλύτερο τρόπο να βοηθήσει την Ουκρανία, ο Vakarchuk έχει ένα πολύ σαφές όραμα:

Υπάρχουν τρία πράγματα που χρειαζόμαστε από τον ελεύθερο κόσμο: νούμερο ένα, δώστε μας σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας, ειδικά το σοβιετικό μοντέλο S-300, το οποίο έχουν όλες οι χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας. Το ίδιο και τα αεροπλάνα σοβιετικού τύπου. Νούμερο δύο: περισσότερες κυρώσεις. Πλήρης απαγόρευση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από τη Ρωσία, καθώς και αποκλεισμός των ρωσικών πλοίων σε όλα τα λιμάνια του ελεύθερου κόσμου. Και νούμερο τρία: απαγόρευση στους Ρώσους στο διεθνές τραπεζικό σύστημα SWIFT. Αυτό θα κάνει αυτόν τον πόλεμο πολύ σύντομο.

Δεν θα είναι εύκολο για τη Δύση, αλλά αυτή η θυσία δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με αυτό που αντιμετωπίζουν τώρα οι Ουκρανοί: χάνουν ανθρώπους, γυναίκες, παιδιά, πόλεις. Αγωνιζόμαστε για όλο τον κόσμο, οπότε περιμένουμε να θυσιαστείτε λίγο.

Για περισσότερα σχετικά με τη μουσική του Okean Elzy, ανατρέξτε στο άρθρο «Μουσική σε περιόδους πολέμου: Το τραγούδι ως μορφή ουκρανικής αντίστασης» και δείτε τη λίστα αναπαραγωγής Spotify του Global Voices εδώ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα, δείτε τo ειδικό μας αφιέρωμα «Η Ρωσία εισβάλλει στην Ουκρανία».