Undertones: Πώς τα ρωσικά ΜΜΕ λένε ψέματα στους Ρώσους για την Ουκρανία
Μεταφρασμένα άρθρα
Εικόνα από τη Giovana Fleck
Καλώς ήρθατε στο Undertones, το ενημερωτικό δελτίο του Παρατηρητηρίου Μέσων των Πολιτών! Σε κάθε έκδοση, θα αναλύουμε ένα γεγονός, μια αναδυόμενη τάση ή μια περίπλοκη ιστορία, εντοπίζοντας βασικές αφηγήσεις επείγοντος δημοσίου ενδιαφέροντος, εμβαθύνοντας στο πλαίσιο και το υποκείμενο των τοπικών, δημοτικών και πολυγλωσσικών μέσων. Το Undertones προσφέρει επίσης ένα σημείο εισόδου σε δημόσια δεδομένα, που στηρίζουν το έργο μας στο Παρατηρητήριο.
Αν βρίσκεστε στη Ρωσία χωρίς VPN, θα μείνετε στο σκοτάδι σχετικά με τις βίαιες ενέργειες του Πούτιν στην Ουκρανία. Το Tiktok, το Meta, το Twitter και τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης είναι εκτός ορίων: το ρωσικό κράτος τα μπλόκαρε όλα μετά τη βίαιη εισβολή του στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου.
Ο μόνος τρόπος για να ενημερωθούν οι Ρώσοι είναι μέσω των κρατικά ελεγχόμενων μέσων ενημέρωσης και των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης στις οποίες συχνάζουν οι Ρώσοι, όπως το Vkontakte και το Telegram, οι οποίες ιδρύθηκαν από τον δισεκατομμυριούχο Pavel Durov. Αυτές οι υπηρεσίες είναι γεμάτες με ρωσική κρατική προπαγάνδα και παραπληροφόρηση. Επίσης, τα περισσότερα μεγάλα ρωσικά μέσα ενημέρωσης έχουν απενεργοποιήσει την ενότητα σχολίων τους – ίσως για να αποφευχθούν πρόστιμα, εμποδίζοντας τους ανθρώπους να επικρίνουν τον πόλεμο.
Έχουν περάσει δύο μήνες από την πρώτη μας ανάλυση των αφηγήσεων των ρωσικών μέσων ενημέρωσης για την Ουκρανία, η οποία περιελάμβανε ισχυρισμούς ότι η ουκρανική κρίση ήταν φανταστική.
Τι λένε τα ρωσικά μέσα για τον πόλεμο τώρα;
Από τις 24 Φεβρουαρίου 2022, ο ρωσικός στρατός βομβαρδίζει ουκρανικές πόλεις και χωριά καταστρέφοντας όχι μόνο στρατιωτικές αλλά και πολιτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων νοσοκομείων και παιδικών σταθμών, στο όνομα της υποτιθέμενης αποναζιστικοποίησης της Ουκρανίας. Πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί, συμπεριλαμβανομένων περίπου 3,5 εκατομμυρίων που έγιναν πρόσφυγες. Για πολλούς Δυτικούς πολιτικούς αναλυτές, ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας διεξήχθη για την εμποδίσει να αναπτύξει πολιτικούς δεσμούς με την Ευρωπαϊκή Ένωση και το NATO. Για άλλους, πρόκειται για ζήτημα αυτοκρατορίας και εθνικισμού.
Αφηγήσεις του ρωσικού κράτους
Όλα τα μέσα ενημέρωσης, που επιτρέπεται να λειτουργούν στη χώρα, ακολουθούν τη γραμμή της κυβέρνησης και λένε ψέματα στο κοινό τους σχετικά με την κλίμακα, τους λόγους και τον τρόπο λειτουργίας της ρωσικής στρατιωτικής επίθεσης στην Ουκρανία. Όπως το έθεσαν οι ερευνητές μας, “πρόκειται για εξυγιασμένη στρατιωτική προπαγάνδα, που προορίζεται για εγχώρια κατανάλωση”.
1. Ο ρωσικός στρατός σώζει την Ουκρανία και τους Ουκρανούς από τον ναζισμό
Σε μια από τις πιο μακροχρόνιες αφηγήσεις τους, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι η Ρωσία ξεκίνησε τη λεγόμενη “ειδική στρατιωτική επιχείρηση” – ιδιαίτερα στις παραμεθόριες περιοχές του Ντονμπάς και του Λουχάνσκ – για να σώσει την Ουκρανία και τους Ουκρανούς από τους Ουκρανούς Ναζί και άλλες εθνικιστικές ομάδες. Ο ρωσικός Στρατός, ένας αυτοαποκαλούμενος σωτήρας, φέρεται να εκθέτει τα εγκλήματα της Ουκρανίας μετά την άφιξή του στη χώρα.
Αυτή η αφήγηση επικεντρώνεται γύρω από το ουκρανικό Τάγμα Αζόφ, μια πρώην ακροδεξιά και φασιστική ομάδα πολιτοφυλακής, που δημιουργήθηκε ως απάντηση στην προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. Έκτοτε έχει απορροφηθεί από τον ουκρανικό Στρατό και υπερασπίζεται την πολιορκημένη πόλη Μαριούπολη. Αν και τυπικά αποπολιτικοποιήθηκε, πολλοί εξακολουθούν να θεωρούν την ταξιαρχία εξτρεμιστική. Η ρωσική κυβέρνηση χρησιμοποιεί το Τάγμα Αζόφ ως δικαιολογία για εθνοκάθαρση.
Αυτός είναι ένας από τους κύριους προπαγανδιστικούς ισχυρισμούς, που δικαιολογούν τον πόλεμο και τη βία κατά της Ουκρανίας. Συνδέεται στενά με το αφήγημα “Οι Ουκρανοί είναι υπεύθυνοι για τις θηριωδίες εναντίον αθώων ανθρώπων”.
ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΜΕΣΑ
“Ηλικιωμένοι γονείς εγκαταλήφθηκαν κοντά στο Κίεβο από τα παιδιά τους και σώθηκαν από τις ρωσικές ειδικές δυνάμεις”
Η εξέχουσα ρωσική εφημερίδα Komsomolskaya Pravda (KP) μοιράστηκε δημοσίευμα σχετικά με την εισβολή του ρωσικού Στρατού σε ένα ουκρανικό χωριό και τον έλεγχό του για εχθρικά στρατεύματα. Περιγράφει επίσης το χωριό ως απίστευτα φτωχό και εγκαταλελειμμένο από τον ουκρανικό Στρατό, όπου ηλικιωμένοι είχαν μείνει χωρίς φυσικό αέριο και ηλεκτρικό ρεύμα. Οι Ρώσοι στρατιώτες φέρονται να βοηθούσαν αυτούς τους φτωχούς ηλικιωμένους μοιράζοντας το φαγητό τους και γεννήτριες ντίζελ. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Σε αυτό που ονομάστηκε ευρέως “σχέδιο της Ρωσίας για γενοκτονία” στα δυτικά ΜΜΕ, ο αυτοαποκαλούμενος Ρώσος φιλόσοφος Timofei Sergeitsev δημοσίευσε ένα δοκίμιο στο Ria Novosti καλώντας για την πλήρη καταστροφή της Ουκρανίας ως κράτος και της ουκρανικής εθνικής ταυτότητας υπό την προϋπόθεση της “αποναζιστικοποίησης” και της “ρωσικοποίησης”.
Η αντιναζιστική αφήγηση δεν είναι καινούργια στη Ρωσία. Η ΕΣΣΔ, ένας από τους νικητές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν υπερήφανη για την υπέρβαση του ναζισμού στην Ευρώπη. Αυτή η αφήγηση πήρε μια άλλη τροπή τα τελευταία 20 χρόνια, αποτελώντας δομικό στοιχείο για τον ρωσικό εθνικισμό.
Περισσότεροι τίτλοι και ανάλυση:
2. “Η Ουκρανία και η Δύση σκόπευαν πρώτοι να βλάψουν τη Ρωσία, επομένως αυτή αναγκάστηκε να ξεκινήσει τη στρατιωτική επιχείρηση”
Θυμίζοντας έναν λόγο παλαιότερο, πριν την εισβολή, το ρωσικό κράτος δικαιολόγησε τις ενέργειές του ισχυριζόμενο ότι υπερασπίζεται τον εαυτό του από την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ. Ρώσοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι η Ρωσία δεν είχε άλλη επιλογή από το να επιτεθεί προληπτικά στην Ουκρανία και να αποφύγει στρατιωτικές και βιολογικές επιθέσεις εναντίον της. Χρόνια κυβερνητικής προπαγάνδας με στόχο τη διάδοση της δυσπιστίας απέναντι στη Δύση έχουν προετοιμάσει τον ρωσικό πληθυσμό για αυτή την αφήγηση.
Τα φιλοκρατικά μέσα ενημέρωσης ενίσχυσαν αυτή την αφήγηση μετά τη διεθνή καταδίκη της Ρωσίας και την οργή της για τα αναφερόμενα εγκλήματα πολέμου από τα ρωσικά στρατεύματα στη Μπούχα, το Κραματόρσκ, τη Μαριούπολη και αλλού.
ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΜΕΣΑ
“Λαβρόφ: Η Ρωσία σκοπεύει να τερματίσει την πορεία των ΗΠΑ προς την πλήρη κυριαρχία”
Το φιλοκυβερνητικό μέσο ενημέρωσης Regnum κοινοποίησε δηλώσεις του Ρώσου υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Αναφέρεται ότι η Ρωσία ξεκίνησε την “ειδική επιχείρηση” (τον πόλεμο με την Ουκρανία), επειδή ήθελε να σταματήσει την παγκόσμια ηγεμονία των ΗΠΑ. Αυτό το επιχείρημα μπορεί να προσελκύσει εξωτερικούς παρατηρητές, που επίσης αντιπαθούν την αμερικανική κυριαρχία. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Περισσότεροι τίτλοι και ανάλυση:
3. “Τα εγκλήματα πολέμου για τα οποία κατηγορείται η Ρωσία είναι στην πραγματικότητα σκηνοθετημένα από την Ουκρανία και τη Δύση”
Καθώς ο ρωσικός Στρατός κατηγορείται πλέον για γενοκτονία και εγκλήματα πολέμου, τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης ενισχύουν τις αφηγήσεις που λένε ότι αυτές οι σφαγές έχουν σκηνοθετηθεί από την Ουκρανία και τη Δύση για να δυσφημίσουν τη Ρωσία.
Η περίπτωση της Μπούτσα είναι ένα πασίγνωστο παράδειγμα του πώς η ρωσική προπαγάνδα αντιμετώπισε αυτούς τους ισχυρισμούς. Η σφαγή της Μπούτσα είναι μια σειρά από φερόμενα ρωσικά εγκλήματα πολέμου σε μια πόλη της περιφέρειας του Κιέβου. Αναφέρθηκε από τις ουκρανικές Αρχές και επιβεβαιώθηκε από ρεπορτάζ των δυτικών ΜΜΕ και από οργανισμούς ανθρώπινων δικαιωμάτων, αφού ο ρωσικός Στρατός είχε αποχωρήσει από την πόλη στις αρχές Απριλίου 2022.
Σύμφωνα με τα ρωσικά κρατικά ΜΜΕ και τους φιλοκυβερνητικούς πολιτικούς επιστήμονες, τα ρωσικά στρατεύματα άφησαν ανέπαφη την Μπούτσα, ενώ οι ουκρανικές πολιτοφυλακές ήρθαν από το Κίεβο για να σκοτώσουν τους κατοίκους της πόλης, να οργανώσουν τη σφαγή και στη συνέχεια να κατηγορήσουν τη Ρωσία γι’ αυτό, παρά τα στοιχεία που αποδεικνύουν το αντίθετο.
ΠΩΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΤΑ ΜΕΣΑ
“Ο Πεσκόφ σχολίασε την τραγωδία στο Κραματόρσκ”
Ο εκπρόσωπος Τύπου του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, δηλώνει ότι οι Ουκρανοί εκτόξευσαν πύραυλο, που σκότωσε πολλούς ανθρώπους σε ουκρανική πλατφόρμα τρένου στο Κραματόρσκ στις 8 Απριλίου 2022. Όπως μεταδίδει η Meduza, σκοτώθηκαν 39 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων τέσσερα παιδιά, και δεκάδες τραυματίστηκαν. Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Περισσότεροι τίτλοι και ανάλυση:
