Εκτός από την ασφάλεια των δημοσιογράφων, άλλος ένας ταξικός αγώνας ήταν η πρόσφατη νομοθετική πρόταση για αναδιατύπωση του ισχύοντος νόμου για τον Τύπο. Εικόνα: Giovana Fleck/Global Voices

Με την ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ελευθερίας του Τύπου, που γιορτάστηκε στις 3 Μαΐου, οι δημοσιογράφοι επέστησαν την προσοχή στην ανάγκη σεβασμού του δικαιώματος στην ενημέρωση και στην ανεξάρτητη ενημέρωση, καταγγέλλοντας τη δημιουργία νόμων, που θα μπορούσαν να εμποδίσουν την ελευθερία του Τύπου, και την ανάγκη προστασίας  των δημοσιογράφων. Όπως είπε ο πρόεδρος της MISA Μοζαμβίκης, ενός περιφερειακού φορέα προστασίας των μέσων ενημέρωσης στην Αφρική:

Ο μόνος τρόπος για να τερματιστούν τα εγκλήματα κατά δημοσιογράφων είναι να διασφαλιστεί ότι τα άτομα, που διαπράττουν αυτά τα εγκλήματα, δεν θα ανταμείβονται με ατιμωρησία. Είναι αδιανόητο ότι, 19 μήνες μετά την εξαφάνισή του, οι εθνικές Αρχές δεν έχουν δείξει τα ήδη ληφθέντα βήματα για τη διαλεύκανση της υπόθεσης Mbaruco.

Σύμφωνα με τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα, η κατάταξη της Μοζαμβίκης είναι 116 στις 180 χώρες στην αξιολόγηση του 2022. Αυτό δείχνει πτώση οκτώ θέσεων σε σύγκριση με το έτος 2021. Η οργάνωση σημείωσε ότι η δημοσιογραφική ελευθερία και ανεξαρτησία υποτίθεται ότι κατοχυρώνονται από το σύνταγμα και το νόμο για τον Τύπο και το δικαίωμα στην ενημέρωση, αλλά η νομοθεσία εφαρμόζεται σπάνια σε ένα περιβάλλον χαρακτηριζόμενο από αυξανόμενο αυταρχισμό και όλο και πιο δύσκολη πρόσβαση σε πληροφορίες.

Ολοένα και πιο περιορισμένες ελευθερίες στη Μοζαμβίκη

Στις 11 Απριλίου 2022, η Μοζαμβίκη γιόρτασε την Ημέρα του Δημοσιογράφου, μια ημερομηνία που δημιουργήθηκε εσωτερικά για να τιμήσει τους επαγγελματίες των ΜΜΕ της χώρας. Μεταξύ των εορταστικών μηνυμάτων και της αναγνώρισης του έργου των δημοσιογράφων, η ημέρα χαρακτηρίστηκε από μια στιγμή ταραχής λόγω της ένοπλης σύγκρουσης στη βόρεια Μοζαμβίκη.

Από το ξέσπασμα της σύγκρουσης στο Κάμπο Ντελγάδο το 2017, αρκετές περιπτώσεις παραβίασης της ελευθερίας του Τύπου και της πρόσβασης σε πληροφορίες αναφέρονται συνεχώς στη χώρα, κυρίως εξαφάνιση δημοσιογράφων ή άρνηση παροχής πληροφοριών, που πιστεύεται ότι είναι δημόσιου συμφέροντος.

Εμβληματική υπόθεση παραμένει η άγνωστη κατάληξη του δημοσιογράφου Ibrahimo Mbaruco, ο οποίος εξαφανίστηκε το 2020, ενώ εργαζόταν κάπου κοντά στη ζώνη σύγκρουσης στη Βόρεια Μοζαμβίκη. Ο δημοσιογράφος εξαφανίστηκε στις 7 Απριλίου εκείνης της χρονιάς, αφού περικυκλώθηκε από στρατιωτικούς, όπως είπε στην οικογένειά του. Στο μεταξύ, δύο χρόνια μετά, οι Αρχές σιωπούν. Σύμφωνα με την MISA-Μοζαμβίκη:

Muito pouco se sabe sobre o que aconteceu e muito menos sobre as investigações. Apesar de todas as iniciativas que nós tivémos de contacto com as autoridades governamentais, com as autoridades da investigação criminal, com a Procuradoria da República, não obtivemos qualquer informação até este momento.

Πολύ λίγα είναι γνωστά για το τι συνέβη και ακόμη λιγότερα για τις έρευνες. Παρά τις πρωτοβουλίες που έχουμε λάβει για να επικοινωνήσουμε με τις κυβερνητικές Αρχές, τις Αρχές ποινικής έρευνας και την Εισαγγελία, δεν έχουμε λάβει καμία πληροφορία μέχρι σήμερα.

“Surrounded by soldiers…”

These are the last words heard from Mozambican journalist Ibraimo Abú Mbaruco before he went missing in Cabo Delgado, two years ago today.

We continue to ask: #WhereIsIbraimo?

#IbraimoMbarucohttps://t.co/gHY1Ow9ize pic.twitter.com/JlASAIHczL

— Committee to Protect Journalists (@pressfreedom) April 7, 2022

“Περικυκλωμένος από στρατιώτες…”

Αυτά είναι τα τελευταία λόγια που ακούστηκαν από τον Μοζαμβικανό δημοσιογράφο Ibraimo Abú Mbaruco, πριν καταλήξει αγνοούμενος στο Κάμπο Ντελγάδο σαν σήμερα πριν από δύο χρόνια.

Συνεχίζουμε να ρωτάμε: #ΠούΕίναιΟIbraimo;

Με την ευκαιρία, χωρίς να αναφερθεί στην περίπτωση του Ibraimo Abú Mbaruco, ο πρόεδρος της δημοκρατίας μίλησε για τον ρόλο του δημοσιογράφου στη συνεχιζόμενη σύγκρουση στη χώρα, λέγοντας:

Os nosso profissionais de Comunicação Social, com a devida responsabilidade e sentido patriótico têm feito conhecer à nação moçambicana e ao mundo e com elevado nível de objectividade as notícias sobre as acções das nossas briosas Forças de Defesa e Segurança (FDS), contra o terrorismo e extremismo violento em alguns distritos da província de Cabo Delgado.

Οι επαγγελματίες μας των ΜΜΕ, με τη δέουσα ευθύνη και πατριωτικό νόημα, έχουν γνωστοποιήσει στο έθνος της Μοζαμβίκης και στον κόσμο και με υψηλό επίπεδο αντικειμενικότητας τα νέα σχετικά με τις ενέργειες των γενναίων Δυνάμεων Άμυνας και Ασφαλείας μας (FDS) κατά της τρομοκρατίας και του βίαιου εξτρεμισμού σε ορισμένες περιοχές της επαρχίας Κάμπο Ντελγάδο.

Εκτός από την ασφάλεια των δημοσιογράφων, σημειώθηκε κι άλλος ταξικός αγώνας για την πρόσφατη νομοθετική πρόταση για αναδιατύπωση του ισχύοντος νόμου για τον Τύπο. Αυτό αποτελεί απειλή, στο βαθμό που ο νόμος θεωρείται ένας τρόπος περιορισμού των ελευθεριών του Τύπου, ειδικά σε ένα πλαίσιο σύγκρουσης στη Βόρεια Μοζαμβίκη. Μάλιστα, η πρόταση αυτή θεωρείται από τους δημοσιογράφους ως απειλή για το δικαίωμα στην ενημέρωση.

Αυτή είναι μια προσπάθεια της Κυβέρνησης να εμποδίσει το έργο των δημοσιογράφων. Εάν το Κοινοβούλιο εγκρίνει τους δύο νόμους χωρίς τις τροπολογίες, που προτείνει η κοινωνία των πολιτών, θα είναι μεγάλη προσβολή για την ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου στη Μοζαμβίκη.

Μια άλλη πρόκληση, που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες των ΜΜΕ στη Μοζαμβίκη, έχει να κάνει με τη σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας, όπου ορισμένοι δημοσιογράφοι είπαν ότι αυτή η πρακτική θέτει σε κίνδυνο το επάγγελμα των γυναικών. Για τη δημοσιογράφο Cléusia Chirindza, “(…) σε ορισμένες αίθουσες σύνταξης, οι δημοσιογράφοι δεν εκτιμώνται σωστά, ειδικά όσοι και όσες ξεκινούν τώρα την σταδιοδρομία τους”.