Οι δημοσιογράφοι της Σρι Λάνκα ζητούν ελευθερία των ΜΜΕ και λογοδοσία για δολοφονίες και απαγωγές δημοσιογράφων στον χώρο διαμαρτυρίας Galle Face Green. Φωτογραφία που παρέχεται από την συντάκτρια, χρησιμοποιείται με άδεια.

Η 3η Μαΐου σηματοδοτεί την Παγκόσμια Ημέρα Ελευθερίας του Τύπου. Στη Σρι Λάνκα, ξημέρωσε η μέρα, καθώς η χώρα συνέχισε να παλεύει με μια οικονομική κρίση, που προκλήθηκε από χρόνια κακοδιαχείρισης και κακών πολιτικών και κλιμακούμενης πληρωμής χρέους. Αυτό έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει τα ΜΜΕ.

Τουλάχιστον ένας εκδότης — η Upali Newspapers Ltd — αναγκάστηκε να αναστείλει τις έντυπες εκδόσεις του Σαββάτου της αγγλόφωνης εφημερίδας The Islander και της σιναλέζικης Divaina λόγω έλλειψης δημοσιογραφικού χαρτιού. Ίσως χρειαστεί να ακολουθήσουν και άλλοι. Ο επικεφαλής επιχειρησιακός διευθυντής της Liberty Publishers είπε ότι το δημοσιογραφικό χαρτί είχε ήδη διπλασιαστεί σε κόστος, από περίπου 600–700 δολάρια ανά μετρικό τόνο το 2021 σε 1.200 δολάρια ανά μετρικό τόνο από τον Μάρτιο του 2022. Ενώ το Liberty δεν έχει ακόμη μειώσει τη συχνότητα των τριών του εκδόσεων (αγγλόφωνη Morning daily, σιναλέζικη Aruna και ταμίλ Thamilan) εξετάζει τον εξορθολογισμό.

Εκτός από την αύξηση του κόστους, οι δημοσιογράφοι, που καλύπτουν την οικονομική κρίση και τις αυξανόμενες δημόσιες διαμαρτυρίες γύρω από αυτήν, πρέπει να προετοιμαστούν για την πιθανότητα βίας. Στις 6 Μαΐου, δημοσιογράφοι χτυπήθηκαν από δακρυγόνα σε μια διαδήλωση έξω από το Κοινοβούλιο της Σρι Λάνκα. Τρεις μέρες αργότερα, στις 9 Μαΐου, υποστηρικτές του κόμματος της Σρι Λάνκα Podujana Peramuna επιτέθηκαν σε ειρηνικούς διαδηλωτές στο Galle Face Green, με την αστυνομία να στέκεται αρχικά δίπλα και τελικά να χρησιμοποιεί δακρυγόνα και κανόνια νερού.

Οι διαδηλωτές στέκονται μπροστά σε αφίσες δολοφονημένων, βασανισμένων και απαχθέντων δημοσιογράφων, που έχουν αναρτηθεί μπροστά από την Προεδρική Γραμματεία. Φωτογραφία που παρέχεται από την συντάκτρια, χρησιμοποιείται με άδεια.

Την ίδια μέρα, δημοσιογράφοι βρέθηκαν επίσης σε ένταση έξω από το Temple Trees, την επίσημη πρωθυπουργική κατοικία. Στις 31 Μαρτίου, τουλάχιστον εννέα δημοσιογράφοι τραυματίστηκαν και έξι κρατήθηκαν σύμφωνα με το Άρθρο 120 του ποινικού κώδικα, ενώ κάλυπταν μια διαδήλωση έξω από την κατοικία του Προέδρου Γκοταμπάγια Ραζαπάκσα στη Μιριχάνα. Ο ένας φέρεται να αρνήθηκε την ιατρική βοήθεια στο αστυνομικό τμήμα, ενώ υπέστησαν ζημιές και κάμερες.

Ο φωτογράφος της Daily Mirror Waruna Wanniarachchi, ο οποίος βρισκόταν στη Μιριχάνα εκείνη την ημέρα, είπε ότι το αστυνομικό προσωπικό της ειδικής ομάδας δράσης της Σρι Λάνκα τον χτύπησε στο κεφάλι με ρόπαλο, όταν βγήκαν από το σπίτι του προέδρου, μετά την πυρπόληση ενός λεωφορείου. Την επόμενη μέρα, τον επισκέφτηκαν αστυνομικοί του Τμήματος Εγκληματολογικών Ερευνών, οι οποίοι του ζήτησαν να παραδώσει την κάρτα μνήμης της φωτογραφικής του μηχανής για να τους βοηθήσει να εντοπίσουν τους διαδηλωτές. Ο Wanniarachchi τους ζήτησε να κάνουν ένα επίσημο αίτημα στον χώρο εργασίας του, αντ’ αυτού, καθώς είχε ήδη παραδώσει τον εξοπλισμό του στο γραφείο του. Ένας άλλος δημοσιογράφος, ο Tharindu Jayawardhana, ο ιδρυτής του ειδησεογραφικού ιστότοπου MediaLK στη σιναλέζικη γλώσσα, είπε ότι δέχθηκε λεκτικές απειλές από το προσωπικό του τμήματος ΜΜΕ του προέδρου, που στάθμευε έξω από το σπίτι του Ραζαπάκσα, ζητώντας του να σταματήσει το ρεπορτάζ. Ο Jayawardhana υπέβαλε αργότερα καταγγελία στο αστυνομικό τμήμα Μιριχάνα. Ο αρχηγός της αστυνομίας διέταξε έρευνα σε τουλάχιστον ένα ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι, το NewsFirst, την 1η Απριλίου, σε μια προσπάθεια να κατηγορήσει την αναταραχή στην κάλυψη του καναλιού.

Μέρες αφότου ένας διαδηλωτής σκοτώθηκε από πυρά αστυνομικών στη Ραμπουκγουέλα στις 19 Απριλίου, σε ένα μνημείο αφιερωμένο σε αυτόν εμφανίζεται ο αγνοούμενος δημοσιογράφος Prageeth Eknaligoda και οι νεκροί  δημοσιογράφοι Lasantha Wickrematunge και Dharmeratnam Sivaram. Φωτογραφία που παρέχεται από την συντάκτρια, χρησιμοποιείται με άδεια.

Πολλοί δημοσιογράφοι στη Σρι Λάνκα μαθαίνουν πρακτικές ασφάλειας εν κινήσει, καθώς συχνά υπάρχει έλλειψη πόρων για εκπαιδευτικά προγράμματα ασφάλειας. Αντίθετα, ανώτεροι δημοσιογράφοι δίνουν συμβουλές. Εξοπλισμός όπως μάσκες αερίου και κράνη για δημοσιογράφους, που βρίσκονται σε ασταθείς καταστάσεις, είναι ανεπαρκής, σύμφωνα με τον ιδρυτή της ιστοσελίδας ειδήσεων Colombo Gazette , Easwaran Rutnam.

Η ομαλοποίηση των αποκλεισμών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης

Εκτός από τις απειλές για την ασφάλεια, οι δημοσιογράφοι στη Σρι Λάνκα πρέπει επίσης να προσαρμοστούν γρήγορα στους τρόπους επικοινωνίας που διακόπτονται ή δεν μπορούν να κάνουν ρεπορτάζ επί τόπου.

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 3ης Απριλίου, η Ρυθμιστική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών διέταξε τους παρόχους υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας να αποκλείσουν πολλές πλατφόρμες κοινωνικών μέσων – συμπεριλαμβανομένων των Facebook, Twitter, WhatsApp, YouTube, TikTok, Telegram και Instagram – ενόψει μεγάλων διαδηλώσεων που είχαν προγραμματιστεί κατά της οικονομικής κρίσης. Το μπλοκάρισμα, το οποίο διήρκεσε 15 ώρες, ακολούθησε απαγόρευση κυκλοφορίας και κατάσταση έκτακτης ανάγκης, που επιβλήθηκε το Σαββατοκύριακο.

Ένας διαδηλωτής κρατά μια αφίσα, που καταδικάζει τη διεφθαρμένη πολιτική κουλτούρα της Σρι Λάνκα. Στην αφίσα δεν εμφανίζονται μόνο μέλη του κυβερνώντος κόμματος αλλά και μέλη της αντιπολίτευσης. Φωτογραφία που παρέχεται από τον συγγραφέα, χρησιμοποιείται με άδεια.

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα ζωτικό εργαλείο για τη διάδοση πληροφοριών και ειδήσεων στη Σρι Λάνκα. Οι πολίτες χρησιμοποίησαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μοιραστούν τις απόψεις τους για την οικονομική κρίση, χρησιμοποιώντας τα hashtags #EconomicCrisisLK και #GoHomeRajapaksas. Μοιράστηκαν επίσης λεπτομέρειες σχετικά με τις δωρεές και τις πρακτικές ασφαλείας, ενώ παρευρέθηκαν σε διαδηλώσεις. Οι δημοσιογράφοι, επίσης, βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να μοιραστούν τα άρθρα τους και να προσδιορίσουν τις ιδέες τους. Ο Rutnam είπε ότι οι επισκέψεις στον ιστότοπό του, Colombo Gazette, επηρεάστηκαν από το μπλοκάρισμα. Οι ειδησεογραφικοί ιστότοποι όπως το Colombo Gazette βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την επισκεψιμότητα στον ιστότοπό τους και με λιγότερες επισκέψεις κοινού κατά τη διάρκεια του αποκλεισμού, τα έσοδά τους επηρεάστηκαν, εξήγησε.

Κυβερνητικά μπλοκαρίσματα στις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια ασταθών καταστάσεων συνέβησαν τουλάχιστον από το 2018, όταν αρκετές πλατφόρμες όπως το Facebook, το Instagram και το WhatsApp αποκλείστηκαν κατά τη διάρκεια ταραχών στην περιοχή Κάντι με στόχο τη μειονοτική μουσουλμανική κοινότητα.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότεροι δημοσιογράφοι έχουν γίνει έμπειροι στη χρήση εργαλείων παράκαμψης όπως τα VPN, μια κίνηση που ενέκρινε ο πρώην υπουργός ψηφιακής τεχνολογίας Ναμάλ Ραζαπάκσα, γιος του πρώην προέδρου και νυν πρωθυπουργού Μαχίντα Ραζαπάκσα. Χαρακτήρισε την απαγόρευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης «εντελώς άχρηστη» λόγω της ευρείας χρήσης των VPN.

Οι αναρτήσεις των δημοσιογράφων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οδηγούν επίσης σε τιμωρητικές ενέργειες. Τουλάχιστον μία δημοσιογράφος από την κρατική Sri Lanka Rupavahini Corporation έχει ανασταλεί από την εργασία της για αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στο δικό της προφίλ, που ασκούσαν κριτική στον πρόεδρο.

Παρατεταμένες διακοπές ρεύματος

Φοιτητές πανεπιστημίου διαδήλωσαν κοντά στην Προεδρική Γραμματεία στις 9 Απριλίου. Φωτογραφία που παρέχεται από την συντάκτρια, χρησιμοποιείται με άδεια.

Από τις 21 Φεβρουαρίου περίπου, η Σρι Λάνκα έχει αντιμετωπίσει διακοπές ρεύματος, που οφείλονται στη μείωση των αποθεμάτων καυσίμων. Αυτό δυσκολεύει τους δημοσιογράφους να φέρουν εις πέρας την εργασία τους, ειδικά με συχνά ανεπαρκή συνδεσιμότητα στα κινητά τους τηλέφωνα. (Σε μια ειδοποίηση στον ιστότοπό τους , ο πάροχος υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας Dialog επιβεβαίωσε ότι ενδέχεται να υπάρξουν διακοπές στη συνδεσιμότητα κατά τη διάρκεια μεγάλων διακοπών ρεύματος λόγω περιορισμών στα εφεδρικά συστήματα τροφοδοσίας.)

Ωστόσο, οι δημοσιογράφοι της Σρι Λάνκα συνεχίζουν. Και όλο και περισσότερο, οι διαδηλωτές λένε επίσης τις δικές τους ιστορίες. Η τεκμηρίωση της απόπειρας κρατικής καταστολής μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνέβαλε τα μέγιστα στη μακροζωία των διαδηλώσεων, που συνδέονται με την οικονομική κρίση. Το αποτέλεσμα μέχρι στιγμής ήταν μια έκρηξη memes, τέχνης διαμαρτυρίας, συζητήσεων και κριτικής κάλυψης της κρίσης, παρά τους κανονισμούς έκτακτης ανάγκης που ψήφισε ο πρόεδρος στις 6 Μαΐου, οι οποίοι καθιστούν ποινικό αδίκημα την ανταλλαγή ψευδών πληροφοριών ή πληροφοριών που οδηγούν σε δημόσια αναταραχή ή βία (μια λεπτώς κεκαλυμμένη απόπειρα φίμωσης της κριτικής του προέδρου).

“Κοιτάξτε γύρω από τον Nandasena, η ιστορία επαναλαμβάνεται!” (Nandasena είναι το μεσαίο όνομα του Προέδρου Γκοταμπάγια Ραζαπάκσα). Φωτογραφία που παρέχεται από τον συγγραφέα, χρησιμοποιείται με άδεια.

Στις 9 Μαΐου, ο Μαχίντα Ραζαπάκσα παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία λόγω των διαδηλώσεων, αφού πυρπολήθηκαν οχήματα και σπίτια των υπουργών της Σρι Λάνκα Podujana Peramuna (SLPP) ή του Λαϊκού Μετώπου της Σρι Λάνκα από οργισμένους διαδηλωτές ως αντίποινα για τις επιθέσεις του SLPP στις 9 Μαΐου. Με τον βαθιά αντιδημοφιλή Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε να ορκίζεται τέσσερις ημέρες αργότερα εν μέσω απαγόρευσης κυκλοφορίας, οι διαδηλώσεις φαίνεται πιθανό να συνεχιστούν.