Εικόνα: Arzu Geybullayeva

Όταν η τότε 17χρονη Sanay Yaghmur δημοσιοποίησε ότι βιάστηκε από άνδρα συγγενή της, η φεμινίστρια ακτιβίστρια το έκανε με την ελπίδα ότι οι τοπικές Αρχές θα ερευνούσαν δεόντως το έγκλημα και θα λογοδοτούσε ο δράστης.

Εκείνη την εποχή, η δημοσιοποίηση δημιουργούσε θόρυβο. Λίγο μετά την κοινοποίηση της προσωπικής της ιστορίας, το Εφετείο αποφάσισε να επανεξετάσει την έφεση, εν μέσω εκτεταμένου δημόσιου ελέγχου. Ο άνδρας που βίασε την Yaghmur, ο Asgar Agazade, συνελήφθη και οι ακροάσεις ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2022. Αλλά όσο περνούσαν οι μήνες, η έρευνα παρέμενε. Τώρα έξι μήνες μετά, η Yaghmur και η οικογένειά της θέλουν μια γρήγορη απόφαση, ωστόσο η ακτιβίστρια ανησυχεί ότι ο δράστης μπορεί να απελευθερωθεί μετά τις πρόσφατες δικαστικές εμπειρίες της εν μέσω συντονισμένης εκστρατείας εκβιασμού από την οικογένεια του δράστη. Επικαλείται τους οικογενειακούς δεσμούς του δράστη και την έλλειψη δέουσας επιμέλειας από τους δημόσιους ανακριτές ως τις κύριες πηγές ανησυχίας της.

Το Global Voices μίλησε με την Sanay Yaghmur στις 22 Ιουνίου, μετά την ακροαματική διαδικασία, όπου η Yaghmur κατέθεσε αυτοπροσώπως λόγω πολλαπλών δικαστικών απαιτήσεων. Αυτό από μόνο του ήταν περιττό, σύμφωνα με τη δικηγόρο της, την Zibeyde Sadigova, σε συνέντευξή της στο Global Voices. “Έχει ήδη δώσει αρκετές καταθέσεις από την έναρξη της έρευνας, και, παρόλο που επιμείναμε ότι δεν υπήρχε ανάγκη να ταξιδέψει στο Αζερμπαϊτζάν, το δικαστήριο αρνήθηκε να δεχτεί τα αιτήματά μας”. Η Yaghmur έφυγε από το Αζερμπαϊτζάν το περασμένο φθινόπωρο για να συνεχίσει τις σπουδές της στη Ρίγα.

Εν τω μεταξύ, η οικογένεια του δράστη είχε καταφύγει σε εκβιαστική εκστρατεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά της Sanay Yaghmur. Έχουν μοιραστεί προσωπικές πληροφορίες για την ακτιβίστρια, τις οποίες απέκτησαν παραβιάζοντας τον λογαριασμό του email της. Κατά τη διάρκεια της ακρόασης στις 22 Ιουνίου, ο Asgar Agazade είπε ότι χάκαρε τη διεύθυνση email της Yaghmur και έλαβε προσωπικές πληροφορίες σχετικά με το ταξίδι της, το οποίο χρησιμοποίησε η οικογένειά του για να στοχεύσει την ακτιβίστρια. Υποστήριξαν ότι η Yaghmur δεν ήταν φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο της Ρίγας και ότι, αντ’ αυτού, ταξίδευε προσποιούμενη ότι είναι εγγεγραμμένη στο πανεπιστήμιο.

Η δικηγόρος Sadigova είπε ότι η παράνομη απόκτηση προσωπικών πληροφοριών και η διάδοσή τους είναι από μόνη της εγκληματική πράξη. Η οικογένεια του δράστη έβαλε στο στόχαστρο και τη μητέρα της Yaghmur, τη συγγραφέα Zumrud Yaghmur. Στις 26 Ιουνίου, η Zumrud Yaghmur ενημερώθηκε ότι μια φωτογραφία, που είχε μοιραστεί σε μια ιδιωτική συνομιλία στο WhatsApp, ελήφθη από την οικογένεια του δράστη και διανεμήθηκε στο διαδίκτυο. Ήταν μια φωτογραφία της με σορτς. Όταν η Zumrud Yaghmur πήγε στην αστυνομία για να παραπονεθεί, ο ανακριτής την κακομεταχειρίστηκε: της φώναξε και της είπε ότι, την επόμενη φορά που θα επέστρεφε στο τμήμα, θα έπρεπε να έρθει με τον σύζυγό της.

Στις 29 Ιουνίου, το δικαστήριο συνέχισε την ακροαματική διαδικασία ανακρίνοντας άλλους μάρτυρες της υπόθεσης, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων μελών της οικογένειας του δράστη.

Δικαστήρια ανηλίκων

Το Αζερμπαϊτζάν δεν διαθέτει δικαστήρια ανηλίκων και δεν υπάρχει νομοθεσία, που να αφορά ειδικά ανήλικους παραβάτες. Ενώ η χώρα έχει επικυρώσει τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού (CRC) έχει παράσχει στη χώρα συστάσεις σχετικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων του παιδιού, συμπεριλαμβανομένης της δικαιοσύνης ανηλίκων, η χώρα μέχρι στιγμής απέτυχε να συστήσει χωριστά δικαστήρια.

Από το 2008, το Υπουργείο Δικαιοσύνης συνεργάζεται με τη UNICEF για τη δικαιοσύνη ανηλίκων. Έκτοτε, η χώρα έχει δημιουργήσει ειδικές αίθουσες και αίθουσες δικαστηρίων εξοπλισμένες με τεχνικό εξοπλισμό για την ανάκριση ανηλίκων θυμάτων, καθώς και μαρτύρων σε τέσσερα δικαστήρια σοβαρών εγκλημάτων. Ένα από αυτά τα δωμάτια χρησιμοποιήθηκε κατά την πιο πρόσφατη εμφάνιση της Sanay Yaghmur στο δικαστήριο. Υπάρχει επίσης ένα Σχέδιο Δράσης για την περίοδο 2021–2022, το οποίο υπογράφηκε μεταξύ του Υπουργείου Δικαιοσύνης, του Υπουργείου Εσωτερικών και της UNICEF το 2021. Το σχέδιο “καλύπτει τη βελτίωση της νομοθεσίας στον τομέα της δικαιοσύνης ανηλίκων, την οργάνωση πιλοτική κοινωνική εργασία για ανήλικους εγγεγραμμένους στις Υπηρεσίες Δοκίμων και Σωφρονιστικών Υπηρεσιών, την ανάπτυξη εκπαιδευτικού προγράμματος για φιλική προς το παιδί επικοινωνία, καθώς και υποστήριξη δικηγόρων στον τομέα των δικαιωμάτων του παιδιού”, σύμφωνα με την επίσημη απάντηση του Αζερμπαϊτζάν στο CRC με ημερομηνία 17 Μαΐου 2022.

Η πιο πρόσφατη αναγκαστική εμφάνιση της Sanay Yaghmur στο δικαστήριο, η οποία διήρκεσε δυόμισι ώρες, καθώς και η επιθετική και υβριστική γλώσσα, που χρησιμοποιείται στην αίθουσα του δικαστηρίου, δείχνει ότι υπάρχει πολύς δρόμος ακόμα.

Η Sanay Yaghmur κατέθεσε κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας στις 22 Ιουνίου από μια ξεχωριστή αίθουσα, που ήταν συνδεδεμένη με την αίθουσα του δικαστηρίου, όπου πραγματοποιήθηκε η ακρόαση. Ενώ δεν μπορούσε να δει την αίθουσα, οι συνοδοί στην αίθουσα του δικαστηρίου μπορούσαν να τη δουν. Καθ’ όλη τη διάρκεια της δίωρης ακροαματικής διαδικασίας, ο δικαστής και η οικογένεια του δράστη έκαναν άβολες ερωτήσεις σύμφωνα με τις προσωπικές εξιστορήσεις της Sanay Yaghmur. “Η δικηγόρος μου δέχτηκε επίσης βρισιές και απειλήθηκε με αποβολή”, είπε η Yaghmur σε μια συνέντευξη. Εν τω μεταξύ, η δικηγόρος της θυμήθηκε πως, κάθε φορά που έκλεινε το μικρόφωνο μετά από ερωτήσεις, ο δικαστής φώναζε ότι δεν είχε τέτοια δικαιώματα. Η Sadigova απειλήθηκε επίσης με αφαίρεση άδειας για τη συμπεριφορά της. Η δικηγόρος είπε:

Καθ’ όλη τη διάρκεια της δυόμισι ωρών ακροαματικής διαδικασίας, η Sanay συγκρατήθηκε και έδωσε σαφείς απαντήσεις στις ερωτήσεις που τέθηκαν, αλλά, όταν ο δικαστής υπαινίχθηκε ότι η παρθενία της μπορεί να είχε ληφθεί εκτός του πεδίου της διαπραχθείσας πράξης, η Sanay ένιωσε κλονισμένη. 

Σύμφωνα με την δικηγόρο, ο δικαστής έθεσε δύο ερωτήσεις στο τέλος: εάν η Sanay είχε σεξουαλική επαφή πριν από την πράξη και ότι, σύμφωνα με την ιατρική εξέταση, είναι πιθανό η Sanay να μην ήταν πλέον παρθένα, όταν διαπράχθηκε η πράξη του βιασμού. Ο ισχυρισμός ήταν αδικαιολόγητος, εξήγησε οηδικηγόρος. Η Sanay Yaghmur βιάστηκε στις 25. Η ιατρική εξέταση έγινε στις 27. Η εξέταση υποστήριξε ότι η Yaghmur έχασε την παρθενία της μεταξύ της 24ης και της 25ης (τη νύχτα της διαπραχθείσας πράξης), αλλά δεν μπορούσε να παράσχει σαφή ημερομηνία.

Η υπόθεση είναι πολιτική

“Στοχοποιήθηκε, γιατί ήταν φεμινίστρια. Οι ερευνητές ισχυρίστηκαν ότι ο τρόπος ζωής της ήταν ακατάλληλος. Χρησιμοποίησαν φωτογραφίες της κόρης μου από διαδηλώσεις, που οργανώθηκαν τα τελευταία χρόνια για την υποστήριξη της ισότητας των φύλων και των δικαιωμάτων των γυναικών εναντίον της.