Γιατί το προνόμιο της βίζας είναι ζήτημα ελευθερίας του Τύπου

Εικονογράφηση από τον Moshtari Hilal, που χρησιμοποιείται με άδεια μέσω του Unbias the News

Αυτό το άρθρο της Tina Lee δημοσιεύτηκε αρχικά στο Unbias The News. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται από το Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.

Φανταστείτε δύο δημοσιογράφους, που θέλουν να κάνουν δημοσιογραφική έρευνα για τη διαφθορά στο εμπόριο ντομάτας μεταξύ Γκάμπια και Ιταλίας. Ένας δημοσιογράφος με βρετανικό διαβατήριο μπορεί να ταξιδέψει στην Ιταλία για να καλύψει την ιταλική πλευρά και στη συνέχεια να ταξιδέψει στην Γκάμπια χωρίς βίζα για να διερευνήσει περαιτέρω, δίνοντάς του μια πιο πολύχρωμη και ολοκληρωμένη τελική εκδοχή για να παρουσιάσει στην αρχισυνταξία. Για μια δημοσιογράφο από την Γκάμπια, η απόκτηση βίζας για την Ιταλία θα αποτελέσει ένα δύσκολο και δαπανηρό εμπόδιο, που μπορεί να την περιορίσει στο να γράψει μόνο για την πλευρά του ζητήματος από την Γκάμπια. Ποιος είναι πιο πιθανό να πάρει το τελικό “ναι” για δημοσίευση; Αν η έρευνα κερδίσει ένα βραβείο, ποιος θα το πάρει;

Το ζήτημα του ποιο άτομο μπορεί να πλαισιώσει μια είδηση και ποιο επικεντρώνεται σε ένα άρθρο ή έρευνα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιο άτομο επιτρέπεται να την καλύψει. Και σε πολλές περιπτώσεις, αυτό ορίζεται από άδικους, αυθαίρετους και μεροληπτικούς κανονισμούς για βίζες.

Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1949 κατοχύρωσε δύο δικαιώματα, που αποτελούν ουσιαστική προστασία για τους διασυνοριακούς δημοσιογράφους: το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης (άρθρο 19) και το δικαίωμα να εγκαταλείψουν τη χώρα τους (άρθρο 13).

Δυστυχώς, και τα δύο απειλούνται σε όλο τον κόσμο. Όμως, ενώ τείνουμε να γνωρίζουμε καλά καθεστώτα, που περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης με πολλούς τρόπους, όπως συλλήψεις δημοσιογράφων, λογοκρισία και απειλές και εξαναγκασμό από ισχυρές δυνάμεις μέσα σε μια χώρα, σπάνια σκεφτόμαστε το δεύτερο δικαίωμα και το πώς οι χώρες, σε Ευρώπη και αλλού, το περιορίζουν μέσω της μεροληπτικής νομοθεσίας τους για τις βίζες.

Ποιοι δημοσιογράφοι επιτρέπεται να ταξιδεύουν;

Είχα την ευκαιρία να βιώσω από πρώτο χέρι αυτόν τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου, ενώ προσπαθούσα να συγκεντρώσω διεθνείς δημοσιογράφους στη Βαρσοβία της Πολωνίας για ένα συνέδριο.

Οι χώρες, από τις οποίες προέρχονταν πολλοί από τους δημοσιογράφους που προσκαλέσαμε, βρίσκονται συχνά στο τέλος της λίστας με τους δείκτες ελευθερίας του Τύπου – χώρες όπως η Αίγυπτος, η Μιανμάρ και το Ιράν – όπου υπάρχουν σοβαρές απειλές για τη δημοσιογραφική έκφραση υπό την αιγίδα της κυβέρνησης. Ωστόσο, η χώρα, που περιόριζε το δικαίωμά τους να ταξιδεύουν και να μαθαίνουν για τη διασυνοριακή δημοσιογραφία, ήταν η Πολωνία, η οποία βρισκόταν στη μέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου ζουν επτά από τις δέκα καλύτερες χώρες για την ελευθερία του Τύπου, σύμφωνα με τους  Δημοσιογράφους χωρίς Σύνορα.

Παρά το γεγονός ότι ασπάζονται την πίστη στην ελευθερία της έκφρασης και επικρίνουν συχνά άλλες χώρες για την έλλειψη ελευθερίας του Τύπου, οι χώρες της ΕΕ συχνά παρουσιάζουν εντυπωσιακά εμπόδια στους δημοσιογράφους, που ταξιδεύουν εδώ για επαγγελματικούς λόγους.

Από τα μεγάλα μη επιστρεφόμενα τέλη, τις απαιτήσεις επιστολής πρόσκλησης, τις προκρατημένες πτήσεις και τις τυχαίες, ανεξήγητες απορρίψεις, η ΕΕ καθιστά δύσκολο — και μερικές φορές αδύνατο — για δημοσιογράφους από άλλες χώρες να ταξιδεύουν εδώ για συνέδρια, εργασία και έρευνα.

Προκειμένου να φέρουμε δημοσιογράφους στη Βαρσοβία για λιγότερο από μία εβδομάδα για το συνέδριό μας, χρειάστηκε να περιηγηθούμε σε ένα εκπληκτικά αυθαίρετο σύνολο προτύπων για κάθε χώρα, που φαινόταν κυρίως σχεδιασμένο για να κάνει τον αιτούντα να εγκαταλείψει την επιθυμία του να εγκαταλείψει τη χώρα του, έστω και για λίγο. Για παράδειγμα, σε ορισμένες χώρες, καμία τοπική ευρωπαϊκή πρεσβεία δεν θα εκδώσει βίζα Σένγκεν, επομένως οι δημοσιογράφοι πρέπει να ταξιδέψουν στη γειτονική χώρα για να υποβάλουν αίτηση, μερικές φορές πολλές φορές.

Σε πολλές περιπτώσεις, η πρεσβεία της Πολωνίας ή της ΕΕ απαιτούσε εκ των προτέρων κράτηση πτήσης, προκειμένου να θεωρηθεί ολοκληρωμένη η αίτηση. Αλλά η ταξιδιωτική ασφάλιση δεν καλύπτει απορριφθείσα βίζα. Στην πραγματικότητα, αυτό σημαίνει ότι τα άτομα πρέπει να αγοράσουν ένα ακριβό αεροπορικό εισιτήριο χωρίς να γνωρίζουν αν θα μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και δεν μπορούν να λάβουν επιστροφή χρημάτων, εάν απορριφθούν. Για τους οργανισμούς που θέλουν να πληρώσουν για να φέρουν δημοσιογράφους σε συνέδρια, αυτό αντιπροσωπεύει έναν τεράστιο χρηματικό κίνδυνο, που μπορεί να είναι αρκετός για να αποκλείσει μια πρόσκληση.

Επιπλέον, ακόμα κι αν κάποιος πάρει βίζα, μπορεί να αντιμετωπίσει εμπόδια. Για παράδειγμα, σε έναν από τους δημοσιογράφους μας χορηγήθηκε βίζα για τη ζώνη Σένγκεν, αλλά του απαγορεύτηκε να πετάξει πίσω στη χώρα του μέσω του αεροδρομίου Χίθροου του Λονδίνου.

Γνωρίζατε ότι χρειάζεστε μια ξεχωριστή βίζα απλώς για να περπατήσετε στις “ιερές” αίθουσες του Χίθροου κατά την αναμονή πτήσεων; Το μάθατε τώρα.

Εκτός από τα όρια στις έρευνες, εξετάστε τους περιορισμούς που τίθενται στη δικτύωση και την επαγγελματική εξέλιξη. Οι δημοσιογράφοι βασίζονται σε συνέδρια για να μάθουν νέες τεχνικές, να δικτυωθούν με άλλους στον τομέα τους και να διαδώσουν ειδήσεις και τη δουλειά τους. Όταν μόνο δημοσιογράφοι από ορισμένες χώρες μπορούν να παρευρεθούν, τότε αναπόφευκτα αποκτούν τα πλεονεκτήματα, που συνοδεύουν την επαγγελματική ανταλλαγή.

Επιπλέον, οι περιορισμένοι δημοσιογράφοι ενδέχεται να μην μπορούν να επωφεληθούν από υποτροφίες και επιχορηγήσεις, που αποτελούν εξαιρετικά σημαντικές πηγές χρηματοδότησης και επαγγελματικής πρόσβασης. Εάν απαγορεύεται σε δημοσιογράφους να φύγει από τη χώρα τους για να δεχτούν ένα βραβείο αυτοπροσώπως , θα το πάρουν το βραβείο; Και το κύρος και η αναγνώριση του ονόματος, που συνοδεύει το βραβείο αυτό;

Όταν ρωτάμε γιατί η δημοσιογραφία είναι ένας τομέας που κυριαρχείται από βραβευμένους Δυτικούς, λευκούς δημοσιογράφους, δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε πώς διαμορφώνουν αυτήν την πραγματικότητα οι κανονισμοί για τις βίζες.

Δύο από τους δημοσιογράφους που προσκαλέσαμε να συμμετάσχουν στην Πολωνία απορρίφθηκαν πλήρως, αφού είχαν κάνει κράτηση για το ταξίδι και τη διαμονή τους. Ενώ η πρεσβεία δεν είχε κανένα πρόβλημα με την κοινοποίηση των πολυάριθμων και συνεχώς μεταβαλλόμενων απαιτήσεων που είχαν για τις αιτήσεις βίζας, αρνήθηκαν να μας πουν υπό ποια βάση απορρίφθηκαν αυτοί οι επαγγελματίες και, ως εκ τούτου, τους απαγορεύτηκε να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία να συναντήσουν συναδέλφους τους, να μάθουν νέες τεχνικές και να συμβάλουν κάπως στην ελευθερία του Τύπου στις χώρες τους.
Την επόμενη φορά που θα ακούσετε Ευρωπαίους εκπροσώπους να επικρίνουν τα σκληρά καθεστώτα των μέσων ενημέρωσης άλλων χωρών, αναρωτηθείτε: τι κάνουν αυτοί οι εκπρόσωποι για να βοηθήσουν στη βελτίωση της κατάστασης και με ποιους τρόπους την επιδεινώνουν;

Οι περισσότερες από τις χώρες του κόσμου δεσμεύονται από συμφωνίες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που προστατεύουν το δικαίωμα ενός ατόμου να εγκαταλείψει τη χώρα του, αλλά αυτό το δικαίωμα δεν έχει νόημα χωρίς το αμοιβαίο δικαίωμα εισόδου σε άλλη χώρα. Σε μια περίοδο αυξανόμενων περιορισμών, η Ευρώπη πρέπει να δείξει ότι παίρνει στα σοβαρά την ελευθερία του Τύπου και να σταματήσει να εμποδίζει τους δημοσιογράφους να κάνουν τη δουλειά τους.

Δεν θα ξέρουμε πώς μοιάζει ένα πραγματικά αντιπροσωπευτικό και ποικιλόμορφο τοπίο μέσων μέχρι να το καταλάβουν.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.