Γκρίμπα είναι μια εκδήλωση, που συγκεντρώνει διαφορετικές θρησκείες στο ήσυχο νησί της Τζέρμπα. Εικόνα του Imen Boudali, χρησιμοποιήθηκε με άδεια.

Αυτό το άρθρο του Imen Boudali δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από το Raseef22 και αναδημοσιεύεται ως μέρος μιας συνεργασίας κοινής χρήσης περιεχομένου με το Global Voices.

Τον Μάιο κάθε έτους, η Τυνησία φιλοξενεί μια μοναδική και εξαιρετική εκδήλωση. Η χώρα της βόρειας Αφρικής, η πατρίδα της παλαιότερης συναγωγής στην Αφρική, γιορτάζει και αναβιώνει τις εβραϊκές της ρίζες μέσα από το προσκύνημα Γκρίμπα, μια εκδήλωση που συγκεντρώνει διαφορετικές θρησκείες στο ήρεμο νησί της Τζέρμπα.

Μόλις το πλοίο πλησιάζει στην ακτή, η Τζέρμπα σε υποδέχεται με γαλήνη. Αυτό το νησί, η ιστορική πατρίδα των Τυνήσιων και των τριών μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών και ο τόπος ενός ετήσιου εβραϊκού προσκυνήματος, αποκαλείται συχνά το «νησί των ονείρων». Δίνει στους επισκέπτες την αίσθηση ότι ανήκουν και τους αγκαλιάζει όσο κανένα άλλο μέρος. Φοίνικες όσο φτάνει το μάτι, σε όλο το μήκος των περιστασιακά υποτυπωδών δρόμων. Αρχίζεις γρήγορα να βλέπεις τα περίφημα σπίτια της Τζέρμπα, τα μικρά πολύχρωμα μαγαζιά του νησιού, άντρες με γκρι τζέμπα, γυναίκες με μπεσκρίς, μαλχφάς (παραδοσιακά ρούχα που φορούν μόνο γυναίκες αυτού του νησιού) και νταλαλάδες (παραδοσιακά ψάθινα καπέλα) παντού.

Αυτό το σκηνικό συμπληρώνει η μυρωδιά της πανέμορφης γαλάζιας θάλασσας, οι ψαράδες και οι βάρκες τους σκορπισμένες εδώ κι εκεί, οι πωλητές ανθοδεσμών γιασεμιού, οι παρέες των ηλικιωμένων που παίζουν ντάμα και οι γυναίκες που οδηγούν μηχανάκια. Στην ουσία, όταν βρίσκεσαι εδώ, απορροφάς χρώματα, αποχρώσεις και σχήματα, μερικές φορές βασικά και μινιμαλιστικά, αλλά ποτέ βαρετά ή κουραστικά.

Δεν κάνουν αυτό το μέρος μοναδικό και όμορφο, όμως, μόνο οι παραδεισένιες ακτές ή τα ασύγκριτα ηλιοβασιλέματα. Το κάνουν κι οι άνθρωποι. Γι’ αυτό, η Τζέρμπα δεν λατρεύεται μόνο από Τυνήσιους, αλλά και από αμέτρητους επισκέπτες από όλο τον κόσμο.

Οι κάτοικοι της Τζέρμπα κατάφεραν κατά τη διάρκεια της ιστορίας του νησιού να διατηρήσουν μια ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των μουσουλμανικών, χριστιανικών και εβραϊκών κοινοτήτων, που έχει γίνει εξαιρετικά σπάνια, όχι μόνο στην αραβική περιοχή, αλλά και σε όλο τον κόσμο.

Εβραίοι της Τζέρμπα

Πριν από τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948, στην Τυνησία ζούσαν περισσότεροι από 100.000 Εβραίοι, αλλά, καθώς περνούσαν τα χρόνια, και με τον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967, πολλοί έφυγαν. Ωστόσο, η χώρα φιλοξενεί μία από τις μεγαλύτερες εβραϊκές κοινότητες της Βόρειας Αφρικής και Δυτικής Ασίας, με 2.000 Εβραίους, εκ των οποίων 1.200 ζουν στην Τζέρμπα.

Μέχρι σήμερα, και παρά τον όχι πολύ μεγάλο αριθμό τους, οι Εβραίοι Τυνήσιοι συνεχίζουν να κατέχουν σημαντική θέση στην κοινωνία της Τζέρμπα και δραστηριοποιούνται, όπως και οι μη Εβραίοι γείτονές τους, στην τουριστική βιομηχανία του νησιού.

Η Τζέρμπα φιλοξενεί ένα εβραϊκό σχολείο (yeshiva), το οποίο προσφέρει τόσο κοσμική όσο και θρησκευτική εκπαίδευση για παιδιά πέντε και έξι ετών, καθώς και για εφήβους ηλικίας 14 ετών. Περνώντας μέσα από τις τάξεις, ακούει κανείς τους μαθητές να συζητούν στίχους της Τορά, εναλλάσσοντας τυνησιακά αραβικά και βιβλικά εβραϊκά των κειμένων. Σε ένα άλλο από τα σχολεία του νησιού, το Δημοτικό Σχολείο Souani, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι μαθητές φοιτούν μαζί στις ίδιες τάξεις συμμετέχοντας σε κοσμικές ακαδημαϊκές αναζητήσεις και αγκυροβολώντας το μέλλον της κοινωνίας τους σε αρχές διαθρησκευτικής αρμονίας.

Η εβραϊκή κληρονομιά της Τζέρμπα, καθώς και η κληρονομιά της θρησκευτικής ποικιλομορφίας της Τυνησίας, εκτίθενται πλήρως κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια του προσκυνήματος της Γκρίμπα. Αυτό το ετήσιο ραντεβού πραγματοποιήθηκε φέτος από τις 14 έως τις 22 Μαΐου με διάφορες εκδηλώσεις, όπως επίσκεψη στη συναγωγή, παροχή ελεημοσύνης και φιλανθρωπία, προσευχές και άλλες τοπικές παραδόσεις.

Οι μη Εβραίοι Τυνήσιοι συμμετέχουν συχνά σε ορισμένες από τις παραδόσεις της συναγωγής. Για παράδειγμα, πολλές ντόπιες γυναίκες και επισκέπτες φέρνουν αυγά σημειωμένα με τα ονόματα νεαρών κοριτσιών της οικογένειάς τους και τα αφήνουν σε ένα συγκεκριμένο σημείο στη συναγωγή. Μόλις τελειώσει το προσκύνημα, τα αυγά επιστρέφουν στα νεαρά κορίτσια, που στη συνέχεια τα τρώνε με την ελπίδα να ενισχύσουν τις προοπτικές γάμου τους.

Ένα πολύχρωμο προσκύνημα

Καθώς περπατάς προς τη συναγωγή, η παρουσία ασφαλείας είναι σίγουρα αξιοσημείωτη. Εκατοντάδες αστυνομικοί, ειδικές δυνάμεις και τεθωρακισμένα οχήματα βρίσκονται κατά μήκος του δρόμου και γύρω από τον τόπο λατρείας για να εξασφαλίσουν την ομαλή διεξαγωγή των εορτασμών. Πριν εισέλθουν στις εγκαταστάσεις, οι επισκέπτες περνούν από έναν σαρωτή και τα υπάρχοντά τους ερευνώνται ενδελεχώς.

Όταν προσπερνάς τη συσκευή ασφαλείας, σε καλωσορίζουν εκατοντάδες τυνησιακές σημαίες και το χαρακτηριστικό μπλε και άσπρο των κτιρίων.

Μουσική παίζει στο παρασκήνιο. Όλοι νιώθουν την ατμόσφαιρα του εορτασμού. Μικρούς και μεγάλους, μπορείς να δεις τους πάντες ντυμένους με τα καλά τους. Κάτω από τον ήλιο ενός απογεύματος Απριλίου, παρέες επισκεπτών συρρέουν με γιορτινά ρούχα επιταχύνοντας τα βήματά τους για να βρουν μια θέση στο Oukala (ένα είδος πολύ παραδοσιακού και φθηνού ξενοδοχείου σε δημοφιλείς γειτονιές της Τυνησίας), όπου διοργανώνεται ένα μουσικό πάρτι.

«Η μαμά μου αγόρασε νέα ρούχα για να μπορώ να τα φορέσω σήμερα. Τώρα περιμένω να έρθουν οι φίλοι μου για να παίξουμε μαζί. Είμαι πολύ ενθουσιασμένος!», είπε ο οκτάχρονος Ishmail χαμογελώντας ολόψυχα δίπλα στους γονείς του και άλλα μέλη της οικογένειάς του.

Άλλοι παρευρισκόμενοι, περισσότερο εστιασμένοι στη θρησκευτική πτυχή της εκδήλωσης, επιλέγουν να πάνε απευθείας στη συναγωγή. Παρά το σχετικά μικρό του μέγεθος, το εσωτερικό του κτιρίου είναι εκπληκτικά όμορφο. Τα μπλε πήλινα πλακάκια, που αγκαλιάζουν τους τέσσερις τοίχους μέχρι το ταβάνι, είναι εντυπωσιακά. Το δωμάτιο είναι γεμάτο από κόσμο.

Κάτω από τις στοές και τις αιώνιες λάμπες, κάποιοι παρευρισκόμενοι κάθονται για να διαβάσουν την Τορά, άλλοι ανάβουν κεριά και ψιθυρίζουν, διακριτικά με κλειστά μάτια, τις μακροχρόνιες ευχές τους.

«Ήρθα να καταθέσω αυτό το αυγό στο όνομα της ανιψιάς μου», είπε η Eliana, μια Γαλλοτυνήσια περίπου 70 ετών. «Ξέρω ότι δεν πιστεύει πραγματικά σε αυτές τις ιστορίες, αλλά από μικρή, ερχόμουν σε αυτή τη συναγωγή και έβλεπα τη μητέρα μου και τις θείες μου να το κάνουν αυτό. Είναι μέρος της ιστορίας και της ταυτότητάς μας και κρατάω την κληρονομιά ζωντανή».

Τουριστική συνάφεια, ανησυχίες για την ασφάλεια

Αυτό το ετήσιο προσκύνημα δεν είναι μόνο σημαντικό για την τοπική κοινωνία, αλλά για ολόκληρη τη χώρα, από οικονομική άποψη, μέσω της αναζωογόνησης του τουριστικού τομέα του νησιού και πολιτικά, καθώς συμβάλλει στη διαμόρφωση της ειρηνικής και πολυπολιτισμικής ταυτότητας της Τυνησίας. Η εκδήλωση προετοιμάζεται μήνες νωρίτερα, με τη συμμετοχή διαφόρων ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένου του Υπουργείου Εσωτερικών. Όλα για να αποφευχθούν τυχόν άσχημες εκπλήξεις.

Στην πρόσφατη μνήμη, η Τυνησία γνώρισε δύο τραγικές επιθέσεις στην εβραϊκή κοινότητα της Τζέρμπα. Η πρώτη ήταν το 1985, όταν ένας στρατιώτης υπεύθυνος για την τήρηση της τάξης άνοιξε πυρ μέσα στη Συναγωγή της Γκρίμπα, σκοτώνοντας πέντε άτομα. Στη συνέχεια, το 2002, ένας 25χρονος Γαλλοτυνήσιος συνδεόμενος με την Αλ Κάιντα σκότωσε 21 άτομα.

Έχοντας κατά νου αυτά τα περιστατικά, οι Αρχές της Τυνησίας προσπάθησαν να κάνουν αυτή την ετήσια εκδήλωση πιο ασφαλή. Η επικεφαλής της κυβέρνησης Najla Bouden, ο υπουργός Τουρισμού Mohamed Moez Belhassine, ο Κυβερνήτης της Μεντενίν Said Ben Zayed, ο αρχιραβίνος της Τυνησίας Haïm Bittan, καθώς και αρκετοί πρεσβευτές και διπλωμάτες από χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ιταλία και οι ΗΠΑ παρευρέθηκαν στην έναρξη του φετινού προσκυνήματος.

«Η Τζέρμπα παραμένει ένα χωνευτήρι πολιτισμών και ένας τόπος ειρήνης και ανεκτικότητας για όλους, από την οποία πηγάζει ένα μήνυμα αγάπης και ειρήνης», είπε η Bouden.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Τουρισμού Belhassine είπε ότι το προσκύνημα της Γκρίμπα είναι ένα σημαντικό γεγονός, που ξεκινά την τουριστική και καλοκαιρινή σεζόν και στέλνει πολλαπλά μηνύματα στον κόσμο για ειρηνική συνύπαρξη και ανοχή για μια καλύτερη και πιο ανοιχτή κοινότητα.

Πρόσθεσε ότι αυτή η σημαντική εκδήλωση, η οποία, σύμφωνα με τον ίδιο, συγκέντρωσε περίπου 3.000 επισκέπτες, 50 δημοσιογράφους και προσωπικότητες από 14 εθνικότητες, είναι μια ευκαιρία όχι μόνο να ανακαλύψουμε την πολυπολιτισμική πτυχή του νησιού, αλλά να βυθιστούμε σε έναν πλούσιο προορισμό, που προσφέρει ατελείωτα πλεονεκτήματα.

Όσο για τους διοργανωτές του προσκυνήματος, με επικεφαλής τον Perez Trabelsi (πρόεδρο της εβραϊκής επιτροπής Γκρίμπα και αρχηγό της εβραϊκής κοινότητας στην Τζέρμπα), θεώρησαν ότι η φετινή επίσκεψη ήταν εξαιρετική και διακριτή σε πολλά επίπεδα. Για αυτούς, μετά από δύο χρόνια πανδημίας, η αποστολή ενός μηνύματος ειρήνης και συνύπαρξης από την Τυνησία για τον υπόλοιπο κόσμο ήταν κρίσιμη σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς.