- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Καθώς αναπτύσσονται ειρήνη και ευημερία, η Κεντρική Ασία προετοιμάζεται για ένα κύμα καταναγκαστικής εργασίας και σεξουαλικής δουλείας

Κατηγορίες: Κεντρική Ασία και Καύκασος, Αφγανιστάν, Καζακστάν, Κίνα, Κιργιστάν, Ουζμπεκιστάν, Ουκρανία, Ρωσία, Τατζικιστάν, Τουρκμενιστάν, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διεθνείς Σχέσεις, Μέσα των πολιτών, Οικονομικά & επιχειρηματικότητα, Πόλεμος - Συγκρούσεις, Πολιτική, Πρόσφυγες, Φύλο & ισότητα, Φυσικές Καταστροφές, Αυτονομία σώματος ανά τον κόσμο, Η πτώση της Καμπούλ: Δύο χρόνια αργότερα

Ένας άντρας κουρεύει συμπατριώτη του μετανάστη από την Κεντρική Ασία σε διαμέρισμα της Μόσχας. Φωτογραφία από τον Fred S. [1] μέσω Flickr ( CC BY-NC 2.0 [2] )

Στις 2 Αυγούστου 2022, δικαστήριο στο Καζακστάν καταδίκασε τον Murat Meirbekov, έναν 56χρονο Καζάκο κάτοικο της Γεωργίας, σε 15 χρόνια φυλάκιση για βιασμό και εμπορία ανθρώπων [3]. Ο φερόμενος συνεργός του, ο Γεωργιανός Besik Tordua, που κατηγορήθηκε για βιασμό και προτροπή σε αυτοκτονία, πέθανε υπό κράτηση [4] στη Γεωργία στις 15 Ιουλίου. Το περιστατικό αποκάλυψε ένα μοτίβο διεθνούς εμπορίας ανθρώπων με σκοπό τη σεξουαλική δουλεία και τα εμπόδια στη νομική συνεργασία. Σύμφωνα με την έκθεση του δικαστηρίου, ο κατηγορούμενος φέρεται να κάλεσε στη Γεωργία μια μακρινή συγγένισσά του, την Assel Aitpayeva, μια 26χρονη από το Καζακστάν, υποσχόμενος εργασία, τη βίασε και “ολοκλήρωσε τη συναλλαγή” παραδίδοντάς την στον συνεργό του. Σύμφωνα με την εισαγγελία της Γεωργίας [5], αυτή πήδηξε από τον όγδοο όροφο πολυκατοικίας στην πρωτεύουσα της Γεωργίας, Τιφλίδα, στις 5 Μαΐου, αφού οι άνδρες τη βίασαν και την απείλησαν, οδηγώντας στη σύλληψη του Tordua, αλλά η έλλειψη συμφωνίας έκδοσης μεταξύ Γεωργίας και Καζακστάν θα οδηγούσε τελικά σε δύο ξεχωριστές δίκες σε δύο χώρες, καθώς ο Meirbekov επέστρεψε στο Καζακστάν μια μέρα πριν από τον τραγικό θάνατο της Aitpayeva.

Την επόμενη μέρα, 10 Ουζμπέκοι πολίτες απελευθερώθηκαν από εργασιακή δουλεία [6] στο Αλμάτι, τη μεγαλύτερη πόλη του Καζακστάν, μέσω συντονισμένης επιχείρησης της αστυνομίας του Καζακστάν και του γενικού προξενείου του Ουζμπεκιστάν, αποκαλύπτοντας το φρικτό πρόβλημα της εμπορίας ανθρώπων και των σύγχρονων μορφών δουλείας στην Περιφέρεια Κεντρικής Ασίας γενικά και Καζακστάν ειδικότερα. Σύμφωνα με την επίσημη έκθεση του Υπουργείου Εσωτερικών του Καζακστάν, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2022 υποβλήθηκαν 57 νομικές υποθέσεις, που αφορούσαν εμπορία ανθρώπων [7], σε σύγκριση με 103 υποθέσεις το 2021, ενώ οι άνθρωποι, που πιέστηκαν σε σεξουαλική δουλεία ή καταναγκαστική εργασία, πολλοί από τους οποίους είναι αλλοδαποί, παρασύρονται συχνά από την υπόσχεση ευκαιριών απασχόλησης.

Καθώς οι οικονομικές κρίσεις, οι περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και η επακόλουθη ανεργία θεωρούνται συνήθως ως οι παράγοντες, που επιδεινώνουν τους κινδύνους [8] για ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες πληθυσμού να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων, όπως νομικά αποκαλείται, η ύφεση που προκαλεί η πανδημία COVID-19 πιστεύεται ότι αυξάνει περαιτέρω τον αριθμό των ανθρώπων, που στοχοποιούνται από διακινητές [9]. Επιπλέον, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία [10] και ο αιματηρός πόλεμος, που διαρκεί για περισσότερους από πέντε μήνες, δημιούργησαν εκατομμύρια πρόσφυγες, καθώς πολλοί άλλοι είναι παγιδευμένοι σε οικισμούς, που δέχτηκαν εισβολή ή έχουν αποκλειστεί από ρωσικά στρατεύματα, αυξάνοντας τους κινδύνους εμπορίας ανθρώπων και σεξουαλικής εκμετάλλευσης [11]. Οι πρώτοι δυόμισι μήνες του πολέμου οδήγησαν ήδη στην απώλεια σχεδόν πέντε εκατομμυρίων θέσεων εργασίας [12] μόνο στην Ουκρανία.

Μια οικογένεια Ουκρανών προσφύγων στο συνοριακό σημείο διέλευσης Ρένι-Καχούλ μεταξύ Ουκρανίας-Μολδαβίας. Φωτογραφία: UN Women [13] μέσω Flickr (CC BY-NC-ND 2.0 [14]).

Όσον αφορά την περιοχή της Κεντρικής Ασίας, η ύφεση, η ανεργία και η διακοπή των εμπορικών και χρηματοοικονομικών ροών, που προκλήθηκαν από τον πόλεμο, έφεραν τον φόβο της εξόδου σε εκατομμύρια μετανάστες εργάτες της Κεντρικής Ασίας στη Ρωσία [15]. Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2020, από τα 11,6 εκατομμύρια διεθνείς μετανάστες που ζουν στη Ρωσική Ομοσπονδία, το 41% αποτελείται από άτομα από τις τέσσερις χώρες της Κεντρικής Ασίας [16], το Καζακστάν (22), το Ουζμπεκιστάν (10), το Κιργιστάν (5) και το Τατζικιστάν (4) και μεγάλος αριθμός εξ αυτών είναι μετανάστες εργάτες. Ανήσυχοι για την απώλεια της δουλειάς και του εισοδήματός τους, οι μετανάστες εργαζόμενοι, των οποίων τα εμβάσματα σε χώρες όπως το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν αποτελούν περίπου το ένα τρίτο του ΑΕΠ, αναζητούν επειγόντως εργασία σε νέες και άγνωστες χώρες [15], όπως η Ιαπωνία, η Κορέα, ακόμη και το Ηνωμένο Βασίλειο, γεγονός που φυσικά αυξάνει τους κινδύνους για την εμπορία ανθρώπων. Επιπλέον, δεδομένου ότι ο πόλεμος και οι κυρώσεις δεν φαίνεται να τελειώνουν στο άμεσο μέλλον, οι επακόλουθες απώλειες θέσεων εργασίας για τους μετανάστες εργαζομένους και η μελλοντική επιστροφή τους στις χώρες καταγωγής τους ενδέχεται να οδηγήσουν σε σημαντική οικονομική παρακμή στην περιοχή [16], καθώς και σε ανεργία και περαιτέρω πίεση στην αγορά εργασίας της Κεντρικής Ασίας.

Πολύ πριν από το τρέχον στάδιο της ρωσικής επιθετικότητας κατά της Ουκρανίας, η Ρωσία από μόνη της ήταν η χώρα προέλευσης, διέλευσης ή προορισμού για έως και 1,5 εκατομμύριο θύματα εμπορίας ανθρώπων [17], συμπεριλαμβανομένων υποκειμένων καταναγκαστικής εργασίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης, κυρίως από γειτονικές χώρες. Επιπλέον, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [18] αποκάλυψε ότι υπήρξε εκτεταμένη κακοποίηση και εκμετάλλευση μεταναστών εργαζομένων στη Ρωσία, η οποία περιελάμβανε παρακράτηση ή καθυστέρηση πληρωμών και παρακράτηση διαβατηρίων ή αδειών εργασίας. Η μοίρα των “παράνομων” εργαζομένων ήταν ακόμη πιο ζοφερή: το καθεστώς χωρίς βίζα με πολλά από τα κράτη της Κεντρικής Ασίας, σε συνδυασμό με τις γραφειοκρατικές δυσκολίες απόκτησης εγγραφής και αδειών εργασίας στη Ρωσία, ώθησαν πολλούς μετανάστες στην παρανομία [17]. Σύμφωνα με την Γενική Εισαγγελία της Ρωσίας, το 99% των ποινικών υποθέσεων εμπορίας ανθρώπων στη Ρωσία το 2020 αφορούσαν οργάνωση πορνείας [19] ή διανομή πορνογραφικού υλικού και οι “παράνομοι” μετανάστες, που τείνουν να αποφεύγουν την επαφή με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, πέφτουν συχνά θύματα αυτών των εγκληματιών.

Μετανάστες εργάτες που προσλαμβάνονται για τον κατασκευαστικό τομέα στα προάστια της Ρωσίας. Φωτογραφία από τον Marcel Crozet / ILO [20] μέσω Flickr ( CC BY-NC-ND 2.0 [14] )

Η τρέχουσα ετήσια έκθεση του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ [21] τοποθετεί παραδοσιακά τη Ρωσία στις χώρες της βαθμίδας 3 (το χειρότερο δυνατό επίπεδο), μαζί με το Αφγανιστάν, την Κίνα και το Τουρκμενιστάν, ενώ η υπόλοιπη Κεντρική Ασία, συμπεριλαμβανομένης της Μογγολίας, κατατάσσονται μεταξύ των χωρών της Βαθμίδας 2. Μαζί με ένα αναποτελεσματικό νομικό και διοικητικό σύστημα που συχνά οδήγησε στην κακοποίηση και εκμετάλλευση μεταναστών εργαζομένων, ανοίγοντας δρόμους στην εμπορία ανθρώπων, η έκθεση τεκμηριώνει τη συστηματική χρήση της βορειοκορεατικής καταναγκαστικής εργασίας και τη στρατολόγηση παιδιών στρατιωτών στην ελεγχόμενη από τη Ρωσία περιοχή Ντονμπάς στην Ανατολική Ουκρανία από το 2014. Από την αρχή του πολέμου τον Φεβρουάριο του 2022, η ήδη τρομακτική κατάσταση με την εμπορία ανθρώπων στη Ρωσία έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο, όπως αποκαλύπτεται από φρικτές αναφορές για συστηματική χρήση σεξουαλικής βίας από τα ρωσικά στρατεύματα [22] στην Ουκρανία, αναγκαστική μετεγκατάσταση χιλιάδων Ουκρανών αμάχων στη Ρωσία [23] και δημιουργία “στρατοπέδων φιλτραρίσματος”.

Η Κίνα, μια άλλη περιφερειακή υπερδύναμη, έχει συστηματικά εμπλακεί σε ενέργειες και πολιτικές κατά του μουσουλμανικού πληθυσμού της βορειοδυτικής της αυτόνομης περιοχής Σιντσιάνγκ των Ουιγούρων (XUAR), που χαρακτηρίζονται ως εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας [24], καθώς τα κρατούμενα άτομα στα λεγόμενα “στρατόπεδα επανεκπαίδευσης” υποβάλλονται σε βασανιστήρια, σεξουαλική βία και καταναγκαστική εργασία. Μαζί με τα στρατόπεδα κράτησης, όπως αποκαλύπτουν αναφορές, ο μουσουλμανικός πληθυσμός της Σιντσιάνγκ, κυρίως Ουιγούροι, μεταφέρεται βίαια σε βιομηχανικά εργοστάσια σε όλη την Κίνα [25], συμπεριλαμβανομένων εργοστασίων παγκόσμιων εμπορικών σημάτων όπως η Apple, η BMW, η Nike και η Samsung.

Μια 14χρονη Αφγανή εργάζεται σε καταυλισμό Αφγανών προσφύγων στο Ραφσαντζάν του Ιράν. Φωτογραφία από τη UNICEF Ιράν [26] μέσω Flickr ( CC BY-ND 2.0 [27] )

Όσον αφορά το Αφγανιστάν, μια άλλη χώρα στην περιοχή με απύθμενο ρεκόρ εμπορίας ανθρώπων, οι κίνδυνοι και η κλίμακα των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού αυξήθηκαν τρομερά μετά την κατάληψη των Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021, εκτοπίζοντας αμέσως άλλους 900.000 ανθρώπους [28] εντός και εκτός της χώρας. Έτσι, ο αριθμός των επίσημα εγγεγραμμένων Αφγανών προσφύγων στις γειτονικές χώρες ξεπέρασε τα δύο εκατομμύρια [29], με χώρες όπως η Τουρκία να φέρεται να φιλοξενούν 200.000-600.000 Αφγανούς [30] ακόμη και πριν από την κατάληψη των Ταλιμπάν. Παρά τη δραστική πτώση της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας μετά τον επανερχομό των Ταλιμπάν, η εμπορία ανθρώπων και η παραγωγή ηρωίνης [31]αναφέρθηκε ότι ήταν οι μόνοι δύο τομείς της οικονομίας, που ακμάζουν μετά την πτώση της αφγανικής κυβέρνησης. Ήδη τον Ιούλιο του 2021, οι Ταλιμπάν άρχισαν να συλλέγουν καταλόγους με κοπέλες άνω των 15 ετών για “γάμο” με μαχητές Ταλιμπάν [32]. Σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση Trafficking in Persons [21], τα περισσότερα από τα θύματα εμπορίας ανθρώπων στο Αφγανιστάν είναι παιδιά, καθώς περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά ηλικίας 5-17 ετών εμπλέκονται σε καταναγκαστική εργασία και σεξουαλική εμπορία και “τα αγόρια είναι πιο ευάλωτα από τα κορίτσια ως θύματα εμπορίας ανθρώπων”,  συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

Εν τω μεταξύ, η ελαφρά αλλά σταθερή μείωση του συνολικού αριθμού των κρουσμάτων και των θυμάτων εμπορίας ανθρώπων [33] στα μετασοβιετικά κράτη της Κεντρικής Ασίας τα τελευταία χρόνια και η αισιοδοξία που δημιούργησε μπορεί τώρα να στηρίζεται σε σαθρό έδαφος εν μέσω συγκρούσεων και κρίσεων εντός περιοχής και πέριξ αυτής.