Μνημείο στην Πρίστινα. Φωτογραφία από τον John Worth, CC BY 2.0 , επίσης διαθέσιμη μέσω Wikimedia Commons.
Αυτό το άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από το Faktoje.al, οργανισμό ελέγχου στοιχείων στην Αλβανία, στο πλαίσιο της περιφερειακής πρωτοβουλίας Κέντρο κατά της Παραπληροφόρησης Δυτικών Βαλκανίων. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται από το Global Voices με την άδειά τους.
Οι ηγέτες των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης συναντήθηκαν στις 23 Ιουνίου για να συζητήσουν τη διαδικασία διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Ωστόσο, μετά τη συνάντηση, δεν υπήρξε καμία κίνηση σχετικά με την απόφαση να χορηγηθεί ταξίδι χωρίς βίζα στις χώρες Σένγκεν για τους πολίτες του Κοσόβου.
Οι πολίτες της Αλβανίας, της Σερβίας, του Μαυροβουνίου, της Βόρειας Μακεδονίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στα Δυτικά Βαλκάνια απολαμβάνουν ταξίδια χωρίς βίζα στις χώρες Σένγκεν εδώ και χρόνια. Ακόμη και η Ουκρανία, η Μολδαβία και η Γεωργία δεν χρειάζονται βίζα για να ταξιδέψουν οι πολίτες τους.
Η διαδικασία απελευθέρωσης της βίζας για το Κόσοβο ξεκίνησε στις 19 Φεβρουαρίου 2012. Χρειάστηκαν έξι χρόνια, αλλά, το 2018, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συμφώνησαν ότι το Κόσοβο είχε εκπληρώσει τις δύο τελευταίες προϋποθέσεις απελευθέρωσης της βίζας. Στα τέσσερα χρόνια από τότε, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν ενέκρινε την απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης. Το κύριο εμπόδιο παραμένει η αντίθεση της Γαλλίας και της Ολλανδίας , μεταξύ άλλων, καθώς οι κυβερνήσεις και των δύο χωρών φοβούνται ότι μπορεί να υπάρξει εισροή μεταναστών από το Κόσοβο μόλις πραγματοποιηθεί η απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για τη Διεύρυνση Oliver Varhelyi δήλωσε στις 27 Ιουνίου, μετά τη σύνοδο κορυφής ΕΕ-Δυτικών Βαλκανίων, ότι χρειάζεται ένας νέος οδικός χάρτης για το “Κόσοβο χωρίς βίζα”:
Είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε το Κόσοβο, μαζί με τα κράτη μέλη, να καταρτίσουν έναν οδικό χάρτη για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ανησυχιών. Οι Αρχές των χωρών μελών, οι υπηρεσίες του νόμου και της τάξης, οι αστυνομικές δυνάμεις πρέπει να εμπλακούν στο πεδίο για να βοηθήσουν το Κόσοβο. Από την πλευρά μας, είμαστε έτοιμοι να προσφέρουμε στο Κόσοβο όλη την οικονομική, τεχνική και πολιτική βοήθεια για αυτή τη διαδικασία.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντέδρασε γρήγορα μέσω της εκπροσώπου της, Ana Pisonero, διασφαλίζοντας ότι δεν υπάρχουν νέες κατευθυντήριες γραμμές και ότι το Κόσοβο έχει εκπληρώσει τις προϋποθέσεις για την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας:
Η Επιτροπή συνεχίζει να στέκεται πίσω από την αξιολόγηση από τον Ιούλιο του 2018, ότι το Κόσοβο έχει εκπληρώσει όλα τα κριτήρια από τον οδικό χάρτη απελευθέρωσης των θεωρήσεων του 2012… Η απόφαση για άρση των θεωρήσεων για τους πολίτες του Κοσόβου είναι μια πολύ καθυστερημένη απόφαση, η οποία εκκρεμεί στο Συμβούλιο.
Η καθυστέρηση στην απελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων συνέβαλε στη διάδοση πολλών κερδοσκοπιών, οι οποίες, όταν ληφθούν ακέραιες, συχνά ισοδυναμούν με παραπληροφόρηση. Μερικές τέτοιες αβάσιμες εξηγήσεις εντάσσονται σε προϋπάρχουσες θεωρίες συνωμοσίας, που αποτελούν ήδη μέρος της πολιτικής λαογραφίας στα Βαλκάνια, ενισχύοντας αφηγήσεις που απεικονίζουν τη Δύση ως ανειλικρινή και με κρυφές ατζέντες.
Από αριστερά προς τα δεξιά: Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος του Κοσσυφοπεδίου Βιόσα Οσμανί, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν. Φωτογραφία: European Union Newsroom, για δημόσια χρήση.
Μόνο η βίζα είναι το θέμα;
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαίωσε μάλιστα ότι πρέπει επειγόντως να επιτευχθεί απτή πρόοδος όσον αφορά τα ανεπίλυτα ζητήματα και τις περιφερειακές διαφορές, ιδίως μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας, όπου, μέσω του διαλόγου, μπορεί να επιτευχθεί η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου.
Το Κόσοβο κήρυξε την ανεξαρτησία του από τη Σερβία στις 17 Φεβρουαρίου 2008. Η Σερβία δεν αναγνωρίζει το Κόσοβο ως ανεξάρτητο κράτος και συνεχίζει να το διεκδικεί ως Αυτόνομη Επαρχία Κοσόβου και Μετόχια. Στην αρχή δεν υπήρχε καμία επαφή μεταξύ των δύο. Ωστόσο, τα επόμενα χρόνια υπήρξε αυξημένος διάλογος και συνεργασία μεταξύ των δύο πλευρών.
Ο Gazmir Raci, αναλυτής από το Κόσοβο, λέει στο Faktoje ότι η ΕΕ έχει ήδη εξαρτήσει την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζα από τον διάλογο Κοσόβου-Σερβίας, επειδή μόνο ο διάλογος και η σημασία για την πρόοδο αναφέρθηκαν στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής.
Η μόνη προϋπόθεση είναι ο διάλογος, όπως είπε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς στο Βελιγράδι και την Πρίστινα, ότι η ΕΕ δεν θα δεχτεί κράτη, που δεν αναγνωρίζονται μεταξύ τους ή κράτη με προβλήματα μεταξύ τους. Πρέπει να λύσουμε τα μεταξύ μας προβλήματα, να πάρουμε την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας και μετά το καθεστώς του υποψηφίου. Αλλά αυτό δεν είναι σωστό, γιατί δεν είχαμε ποτέ διάλογο ως προϋπόθεση για την απελευθέρωση των θεωρήσεων βίζας.
Ένα άλλο επιχείρημα που διατυπώνεται κυρίως από σχολιαστές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά όχι μόνο από αυτούς, είναι ότι το Κόσοβο δεν λαμβάνει την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας, επειδή έχει στην πλειονότητά του μουσουλμανικό πληθυσμό. Αυτή η θεωρία απορρίπτεται από τον Raci, ο οποίος λέει:
Αν και έχει συζητηθεί και αυτό, δεν πιστεύω ότι δεν απελευθερώνονται οι βίζες για το Κόσοβο επειδή είναι μια χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία. Είναι ένα επιχείρημα που δεν ισχύει, γιατί η Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει επίσης μουσουλμανικό πληθυσμό, αλλά έχει ωφεληθεί από την απελευθέρωση του καθεστώτος βίζας.
