Η εικόνα είναι ευγενική προσφορά της Giovana Fleck

Το Εκλογικό Δικαστήριο της Βραζιλίας (TSE, όπως είναι γνωστό στη Βραζιλία) παρακολουθεί την εκλογική παραπληροφόρηση από το 2017, όταν η έννοια των «ψευδών ειδήσεων» κέρδισε έλξη στις εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, δεν υπήρχε κάποια προνοητικότητα, που θα μπορούσε να προετοιμάσει το δικαστήριο για τον ρόλο, που έπαιξαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2018, που τελικά έφεραν τον ακροδεξιό υποψήφιο Ζαΐρ Μπολσονάρου στην προεδρία.

Οι εκλογικές Αρχές ανησύχησαν από μια πλημμύρα παραπληροφόρησης στο WhatsApp, που υπάρχει στο 99% των κινητών τηλεφώνων της Βραζιλίας , καθώς και στο Facebook. Υπήρχε επίσης χρήση εργαλείων μαζικής ανταλλαγής μηνυμάτων WhatsApp από την εκστρατεία του Μπολσονάρου, διαδίδοντας ψευδείς ειδήσεις εναντίον του ανταγωνιστή του, του Φερνάντο Χαντάντ του Εργατικού Κόμματος. Η πρακτική έχει πλέον κριθεί παράνομη από την Εκλογική Δικαιοσύνη.

Σήμερα, ενημερωμένο από την εμπειρία του 2018 καθώς και από διδάγματα από άλλες χώρες, το Ανώτατο Εκλογικό Δικαστήριο έφερε πιο κοντά τις πλατφόρμες για την καταπολέμηση της εκλογικής παραπληροφόρησης και των αντεπιθέσεων στους δημοκρατικούς θεσμούς, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τον ρόλο που θα παίξουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις Κοινοβουλευτικές Εκλογές το 2022.

Παρά τον ενθουσιασμό, οι συμφωνίες που καθιέρωσαν τη συνεργασία μεταξύ του TSE και των πλατφορμών είναι μη δεσμευτικές και κάπως αδιαφανείς αφήνοντας πολλά ανοιχτά ερωτήματα σχετικά με τις ενέργειες, που αναλαμβάνουν οι πλατφόρμες για την εξασφάλιση ενός ασφαλούς περιβάλλοντος ενημέρωσης μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τον πρώτο γύρο των εκλογών.

Ερευνητές του Εθνικού Ινστιτούτου Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Ψηφιακή Δημοκρατία (INCT.DD), που συνδέονται με το Ομοσπονδιακό Πανεπιστήμιο της Μπαχία (UFBA), οι οποίοι παρακολουθούν εάν τηρούνται οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν οι πλατφόρμες, έχουν εντοπίσει πολλά ελαττώματα, ιδίως σε σχέση με τον έλεγχο περιεχομένου, την ταχύτητα επεξεργασίας των αναφορών και τη διαφάνεια στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Οι συμφωνίες

Το 2019, υπό την πρόεδρο του δικαστηρίου Ρόζα Βέμπερ, το Ανώτατο Εκλογικό Δικαστήριο ξεκίνησε το «Πρόγραμμα για την Καταπολέμηση της Παραπληροφόρησης», ένα πείραμα με ελέγχους που κατευθύνονται προς τις δημοτικές εκλογές του 2020. Τον Αύγουστο του 2021, το πρόγραμμα μονιμοποιήθηκε υπό τον τότε πρόεδρο του TSE, τον δικαστή Λουίς Ρομπέρτο Μπαρόζο.

Τρεις από τους δικαστές του TSE είναι επίσης δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου, συμπεριλαμβανομένου του σημερινού προέδρου, δικαστή Αλεξάντερ ντε Μοράες. Και οι δύο θεσμοί έχουν δεχθεί επίθεση από φιλο-μπολσοναρικές και αντιδημοκρατικές ομάδες, οι οποίες πιστεύουν ψευδώς ότι τα δικαστήρια εμπλέκονται σε μια σταυροφορία κατά του Μπολσονάρου. Οι επιθέσεις στοχεύουν τον Μοράες περισσότερο από κάθε άλλο, καθώς είναι ο εισηγητής για πολλές αγωγές, που αφορούν τον Μπολσονάρου ή στενούς συμμάχους.

Τον Φεβρουάριο του 2022, οκτώ πλατφόρμες υπέγραψαν συμφωνίες με το TSE δεσμεύοντας να καταπολεμήσουν την παραπληροφόρηση στην εκλογική διαδικασία: Twitter, TikTok, Facebook, WhatsApp, Google, Instagram, YouTube και Kwai. Έκτοτε, άλλες εταιρείες, όπως το LinkedIn και το Spotify, έχουν προσχωρήσει στη συμφωνία, συμπεριλαμβανομένης μιας ασυνήθιστης: του Telegram.

Σε λίγους μόνο μήνες, το Telegram έγινε από εχθρός σύμμαχος στο Ανώτατο Δικαστήριο. Τον Ιανουάριο, ο πρόεδρος του TSE Μπαρόζο είχε πει ότι, εάν το Telegram δεν συνεργαστεί με το δικαστήριο για τον διορισμό νομίμου εκπροσώπου στη χώρα μεταξύ άλλων απαιτήσεων, το Κογκρέσο θα πρέπει να απαγορεύσει τη λειτουργία του στη χώρα. Τον Μάρτιο, ο δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Μοράες αποφάσισε να μπλοκάρει τη λειτουργία του Telegram στη Βραζιλία, εφόσον η εταιρεία δεν συμμορφωνόταν με αυτήν και άλλες δικαστικές αποφάσεις. Η απόφαση ελήφθη στο πλαίσιο της υπόθεσης του Allan dos Santos, ενός blogger υπέρ του Μπολσονάρου, που εμπλέκεται σε αντιδημοκρατικές δραστηριότητες. Η απόφαση του Μοράες ήταν η τελική επίδειξη μιας δυσαρέσκειας, που είχε δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια των μηνών. Ωστόσο, ο αποκλεισμός δεν τέθηκε σε ισχύ, επειδή τελικά το Telegram ενήργησε.

Οι συμφωνίες μεταξύ των εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης και του TSE βασίζονται σε μνημόνια συμφωνίας, στα οποία αναφέρονται οι ενέργειες και τα μέτρα, που πρέπει να ληφθούν από κοινού από το δικαστήριο και κάθε πλατφόρμα. Για το Telegram, για παράδειγμα, η συμφωνία περιλαμβάνει: παραχώρηση επαληθευμένου ελέγχου στο κανάλι TSE στην πλατφόρμα, πρόσβαση στο Telegram API, δημιουργία αποκλειστικού καναλιού για την TSE για αναφορά περιεχομένου παραβίασης, παραπληροφόρηση ετικετών και συμμετοχή σε τακτικές συναντήσεις με το TSE .

Συνολικά, οι συμφωνίες δεσμεύουν τις πλατφόρμες – ανεξαρτήτως φύσης και υποδομής – να δεσμευτούν να δώσουν προτεραιότητα στις επίσημες πληροφορίες ως μέσο για τον μετριασμό των επιβλαβών επιπτώσεων των ψεύτικων ειδήσεων στην εκλογική διαδικασία της Βραζιλίας.

Το WhatsApp, που εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο λόγω του ρόλου του στις εκλογές του 2018, έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει ή να βοηθήσει στην εφαρμογή μιας σειράς μέτρων για τη διάδοση «αξιόπιστων και ποιοτικών πληροφοριών σχετικά με την εκλογική διαδικασία, όπως η πρόσβαση στο API και η ανάπτυξη αυτοκόλλητου πακέτο για τις εκλογές που θα χρησιμοποιηθούν στην εφαρμογή», ​​σύμφωνα με ανακοίνωση που δημοσιεύτηκε από το TSE.

Ακόμα κι έτσι, το WhatsApp έχει δημιουργήσει αναταραχή λόγω της απόφασής του να αναστείλει την κυκλοφορία της λειτουργίας Communities, η οποία επιτρέπει μεγαλύτερες ομάδες και μεταδίδουν μηνύματα, μέχρι τις εκλογές. Η απόφαση εξόργισε τον Μπολσονάρου, ο οποίος πίστευε ότι το WhatsApp ακολουθούσε εντολές από το TSE, κάτι που δεν ισχύει. Όμως, εκτός από τα συμφέροντα του Μπολσονάρου, η θέση του WhatsApp έχει επίσης προκαλέσει ανησυχία στις Αρχές, οι οποίες κατανοούν ότι θα ήταν ασφαλέστερο να κυκλοφορήσει η λειτουργία αυτή μόνο το 2023, φοβούμενοι εμφύλιες αναταραχές μεταξύ του δεύτερου γύρου των εκλογών και των εγκαινίων. Επιπλέον, η Εισαγγελία στη Βραζιλία θεωρεί τη δημιουργία μεγαλύτερων ομάδων ως οπισθοδρόμηση στις προσπάθειες της εταιρείας να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση.

Ωστόσο, όλες οι συμφωνίες είναι μη δεσμευτικές, πράγμα που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει επιβολή σε περίπτωση που μια πλατφόρμα δεν πληροί τις ενέργειες που αναφέρονται στο Μνημόνιο. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη ανάπτυξη των συμφωνιών μεταξύ του δικαστηρίου και των πλατφορμών είναι ελάχιστα διαφανής, πράγμα που σημαίνει ότι η κοινωνία, γενικά, λαμβάνει ελάχιστες πληροφορίες για το πώς εξελίσσεται η συνεργασία.

Επισκεφθείτε τη σελίδα του εγχειρήματος για περισσότερα άρθρα από το Παρατηρητήριο Ανελευθερίας.