Δείγμα εφημερίδων που εκδίδονται στη Μοζαμβίκη | Λήφθηκε από τον Dércio Tsandzana και χρησιμοποιήθηκε με την άδεια του συγγραφέα – 23 Αυγούστου 2018

Στη νέα έκθεσή του με τίτλο «Η παγκόσμια επιρροή των ΜΜΕ του Πεκίνου 2022», η μη κερδοσκοπική οργάνωση Freedom House με έδρα τις ΗΠΑ ρίχνει νέο φως στην επιρροή της Κίνας στον τομέα των επικοινωνιών σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Μοζαμβίκης.

Το Beijing's Global Media Influence (BGMI) είναι η πρώτη παγκόσμια αξιολόγηση της Freedom House για την επιρροή των ΜΜΕ του Κινεζικού Κομουνιστικού Κόμματος (CCP) και τη δημοκρατική αντίσταση σε αυτήν την επιρροή. Συνολικά, το εγχείρημα BGMI στοχεύει να αποκαλύψει τις πολλές μορφές που μπορεί να λάβει η επιρροή των ΜΜΕ του Πεκίνου: από αποδεκτές μορφές δημόσιας διπλωματίας έως κρυφές, καταναγκαστικές ή διεφθαρμένες τακτικές, που κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τις δημοκρατικές ελευθερίες.

Όπως δείχνει η έκθεση, το γλωσσικό εμπόδιο στη Μοζαμβίκη έχει αναδειχθεί ως στοιχείο, που εμποδίζει την Κίνα να έχει μεγαλύτερη επιρροή στη χώρα, καθώς η Κίνα έχει επενδύσει πολλά σε μεγάλες ξένες γλώσσες: αγγλικά, ισπανικά και ρωσικά. Παρά τα πολλά θετικά σημάδια για τη συνολική ανθεκτικότητα των ΜΜΕ της Μοζαμβίκης στην κινεζική επιρροή, η έκθεση καταγράφει επίσης ορισμένους τομείς ευπάθειας.

Η έκθεση

Η έκθεση εξέτασε τις άμεσες απαντήσεις στην επιρροή των ΜΜΕ του ΚΚΚ σε 30 χώρες και την υποκείμενη ανθεκτικότητα ή την ευαλωτότητά τους σε προβληματική επιρροή ή προσπάθειες χειραγώγησης από το Πεκίνο. Επικεντρώθηκε στην περίοδο από τον Ιανουάριο του 2019 έως τον Δεκέμβριο του 2021.

Οι σχετικοί παράγοντες περιελάμβαναν νόμους και πρακτικές, που προστατεύουν την ελευθερία του Τύπου, την έκταση της κρίσιμης και ποικιλόμορφης κάλυψης ειδήσεων που σχετίζεται με την Κίνα και τις κινεζικές επενδύσεις στην τοπική οικονομία και τόσο γενικές όσο και ειδικές για την Κίνα πρωτοβουλίες από τις κυβερνήσεις και την κοινωνία των πολιτών για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, την παρακολούθηση επενδύσεων στα μέσα ενημέρωσης , αύξηση της διαφάνειας και προστασία της ελευθερίας του Τύπου και της ελευθερίας της έκφρασης.

Οι χώρες που περιλαμβάνονται σε αυτήν την έκθεση επιλέχθηκαν με βάση διάφορα κριτήρια. Διάφορες χώρες επιλέχθηκαν ως μελέτη όχι μόνο για τις προσπάθειες επιρροής του Πεκίνου αλλά και για την ανταπόκριση και τον αντίκτυπο σε δημοκρατικά περιβάλλοντα. Για να επιτύχει μια συνολική ανάλυση, η Freedom House επέλεξε ένα ποικίλο δείγμα όσον αφορά τη γεωγραφία, τη γλώσσα και τη φύση των διμερών σχέσεων με την Κίνα.

Τρίτον, η Freedom House αναζήτησε χώρες, όπου υπήρχαν ξεκάθαρα στοιχεία για την επιρροή των ΜΜΕ της Κίνας και αναζήτησε παραδείγματα αντίστασης στα ΜΜΕ ή πολιτικής επιρροής του ΚΚΚ. Τέταρτον, έλαβε υπόψη τη στρατηγική σημασία και το μέγεθος του πληθυσμού μιας χώρας, με προτίμηση σε χώρες με σχετικά μεγάλο πληθυσμό ή στρατηγική συνάφεια.

Γενική επισκόπηση της Κίνας στον τομέα της επικοινωνίας

Συνολικά, η έκθεση αποκάλυψε ότι η κινεζική κυβέρνηση έχει επεκτείνει την παγκόσμια επιρροή της στα μέσα ενημέρωσης: η ένταση των προσπαθειών επιρροής των μέσων ενημέρωσης του Πεκίνου χαρακτηρίστηκε ως Υψηλή ή Πολύ υψηλή σε 16 από τις 30 χώρες που εξετάστηκαν σε αυτή τη μελέτη. Σε 18 από τις χώρες, οι προσπάθειες του κινεζικού καθεστώτος αυξήθηκαν τα τρία χρόνια που η έκθεση επικεντρώθηκε στη μελέτη.

Η έκθεση εξηγεί ότι το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) και οι πληρεξούσιοί του χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένες και καταναγκαστικές τακτικές για να διαμορφώσουν αφηγήσεις στα ΜΜΕ και να καταστείλουν τα επικριτικά ρεπορτάζ. Αυτά περιλαμβάνουν τη μαζική διανομή περιεχομένου υποστηριζόμενου από το Πεκίνο μέσω των κυρίαρχων ΜΜΕ, την παρενόχληση και τον εκφοβισμό μέσων, που δημοσιεύουν ειδήσεις ή απόψεις που δεν ευνοούνται από την κινεζική κυβέρνηση. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός, τα ψευδή ρεπορτάζ ΜΜΕ και οι στοχευμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης θεωρήθηκαν βασικές τακτικές.

Επιπλέον, αποκαλύφθηκε ότι σε 23 χώρες, πολιτικοί ηγέτες εξαπέλυσαν επιθέσεις στα εθνικά ΜΜΕ ή εκμεταλλεύτηκαν τις νόμιμες ανησυχίες σχετικά με την επιρροή του ΚΚΚ για να επιβάλουν αυθαίρετους περιορισμούς, να στοχεύσουν επικριτικά μέσα ή να τροφοδοτήσουν ξενοφοβικά συναισθήματα.

Η επιρροή της Κίνας στη Μοζαμβίκη: Το γλωσσικό εμπόδιο

Η παρουσία των κινεζικών κρατικών ΜΜΕ στη Μοζαμβίκη είναι ελάχιστη και η ανάπτυξή της παρεμποδίζεται από το γεγονός ότι δεν παράγει περιεχόμενο σε τοπικές γλώσσες εκτός από την πορτογαλική, την οποία ομιλεί λίγο λιγότερος από τον μισό πληθυσμό.

Διαπιστώθηκε ότι η επιρροή των ΜΜΕ του Πεκίνου στη Μοζαμβίκη ξεκίνησε μέσω μιας σειράς συμφωνιών ανταλλαγής περιεχομένου και συνεργασίας με κρατικά και ιδιωτικά ΜΜΕ πριν από την περίοδο κάλυψης 2019-2021 της μελέτης. Το μεγαλύτερο μέρος του κινεζικού κρατικού περιεχομένου ΜΜΕ, που προσεγγίζει το κοινό της Μοζαμβίκης, διανέμεται έμμεσα μέσω τοπικών ΜΜΕ. Ωστόσο, οι στρατηγικές άμεσης επιρροής των ΜΜΕ ενδέχεται να αυξηθούν, καθώς αυξάνεται η ψηφιακή μετάβαση στη χώρα.

Συγκεκριμένα, τα κινεζικά ΜΜΕ, των οποίων το περιεχόμενο στοχεύει να προσεγγίσει το κοινό της Μοζαμβίκης, δημιουργούν μόνο περιεχόμενο στα πορτογαλικά, γεγονός που περιορίζει το δυνητικό κοινό. Τα πορτογαλικά, παρόλο που είναι η επίσημη γλώσσα, ομιλούνται από λιγότερο από το ήμισυ του πληθυσμού, με ευχέρεια συγκεντρωμένη στην πολιτική και οικονομική ελίτ. Έμμεσα γίνεται αντιληπτό ότι η αντίσταση στην επιρροή της Κίνας δεν είναι σκόπιμη στη Μοζαμβίκη, αλλά οφείλεται σε γλωσσικά εμπόδια.

Ομοίως, ορισμένες συνεντεύξεις κοινής γνώμης αποκαλύπτουν ότι η υποστήριξη προς την Κίνα ως μοντέλο κρατικής ανάπτυξης έχει μειωθεί από το 2015 και ότι η γενική γνώση για τις κινεζικές επενδύσεις ή την αναπτυξιακή βοήθεια στη Μοζαμβίκη παραμένει χαμηλή.

Καμουφλαρισμένη και ελάχιστη αντίσταση

Συνολικά, η έκθεση αποκαλύπτει ότι, παρά τις μακροχρόνιες ιστορικές σχέσεις μεταξύ των χωρών, η Μοζαμβίκη συνεχίζει να αντιστέκεται στην πιθανή επιρροή της Κίνας στον τομέα των επικοινωνιών. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με το Freedom House, δεν υπήρχαν στοιχεία για εκστρατείες παραπληροφόρησης, που υποστηρίζονται από το κινεζικό κράτος, που στόχευαν ή προσέγγιζαν καταναλωτές ειδήσεων στη Μοζαμβίκη κατά την περίοδο κάλυψης.

Η έκθεση αναφέρει ορισμένες σημαντικές απειλές που θέτει η Κίνα στον τομέα των ΜΜΕ. Αυτά συνδέονται με το γεγονός ότι υπογεγραμμένα άρθρα του Κινέζου πρεσβευτή εμφανίζονται τακτικά στην Jornal Notícias, η οποία είναι η μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα της χώρας, και τα σχόλιά του δημοσιεύονται πιο συχνά από εκείνα των διπλωματών άλλων εθνών.

Αν και φαίνεται ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις θετικής αντίστασης, η έκθεση κατηγοριοποιεί τη χώρα ως ευάλωτη. Αυτή η βαθμολογία αντικατοπτρίζει πόσο καλά εξοπλισμένη είναι μια χώρα για να ανταποκριθεί στις προσπάθειες επιρροής που αντιμετωπίζει. Για τη Μοζαμβίκη, υπάρχουν ορισμένες ανησυχητικές τάσεις, όπως ο ισχυρός ιστορικός δεσμός μεταξύ του PCC και του κυβερνώντος κόμματος Frelimo, που μπορεί να θεωρηθεί ως στοιχείο επιρροής και χειραγώγησης του τομέα των επικοινωνιών, δεδομένου ότι και τα δύο κόμματα έχουν μια αυταρχική τάση που βασίζεται στον κομουνισμό.