Κορυφώνονται ξανά οι εντάσεις μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ιράν

Εικόνα: Khashayar Kouchpeydeh. Ελεύθερη χρήση με άδεια Unsplash..

Αζερμπαϊτζάν και Ιράν ανταλλάσσουν εχθρική ρητορική εδώ και εβδομάδες εν μέσω αυξημένων εντάσεων στην περιοχή. Μόλις στις 2 Νοεμβρίου, οι Υπηρεσίες Κρατικής Ασφάλειας του Αζερμπαϊτζάν (SSS) συνέλαβαν μια ομάδα 19 ανδρών, που φέρεται να εκπαιδεύτηκαν να εκτελούν εκβιασμούς και άλλες βίαιες ενέργειες στο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν. Οι Υπηρεσίες Κρατικής Ασφάλειας ισχυρίστηκαν ότι η ομάδα ελεγχόταν από τις Ιρανικές Ειδικές Υπηρεσίες και ήταν οπλισμένη. Στις 7 Νοεμβρίου, οι Αρχές του Ιράν κατηγόρησαν άνδρα από το Αζερμπαϊτζάν για την ενορχήστρωση της επίθεσης στο ιερό Shah Cheragh, όπου 15 άτομα σκοτώθηκαν και 40 τραυματίστηκαν.

Τον περασμένο μήνα, το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Ιράν. Η κίνηση θεωρήθηκε ως αντίποινα στις στρατιωτικές ασκήσεις, που ξεκίνησε το Ιράν στις 17 Οκτωβρίου 2022 στα σύνορά του με το Αζερμπαϊτζάν.

Οι εντάσεις δεν είναι κάτι νέοΠέρυσι, οι δύο χώρες αντάλλαξαν έντονες δηλώσεις και έδειξαν τη στρατιωτική τους δύναμη σε μια ακόμη στρατιωτική άσκηση.

Το Ιράν και το Αζερμπαϊτζάν χωρίζονται από σύνορα 700 χιλιομέτρων. Τμήματα αυτού του εδάφους και οι δρόμοι εισόδου βρίσκονταν για πολύ καιρό υπό τον έλεγχο της Αρμενίας μετά τον Α’ Πόλεμο του Καραμπάχ, που έληξε με την εκεχειρία του 1994. Το 2020, μετά τον Β’ Πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, διάρκειας 44 ημερών, το Αζερμπαϊτζάν ανέκτησε τον έλεγχο σε μεγάλες εκτάσεις αυτής της επικράτειας, συμπεριλαμβανομένων των δρόμων εισόδου και της ξηράς στα ιρανικά σύνορα.

Στιγμιότυπο οθόνης Χαρτών Google

Το Αζερμπαϊτζάν αγανακτούσε επίσης με τις αντιλήψεις ότι η Τεχεράνη υποστήριξε την Αρμενία κατά τη διάρκεια της πρόσφατης σύγκρουσης καθώς και κατά τον Α’ Πόλεμο του Καραμπάχ.

Τον Σεπτέμβριο του 2021, το Αζερμπαϊτζάν αποφάσισε να επιβάλει τέλη κυκλοφορίας στα ιρανικά φορτηγά, που χρησιμοποιούν δρόμους, που ήταν πλέον υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν. Όταν η Αρμενία έλεγχε αυτούς τους δρόμους, τα οχήματα μπορούσαν να περάσουν ελεύθερα, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσουν φόρο.

Μετά τις δηλώσεις του προέδρου Ιλχάμ Αλίγιεφ, που επέκρινε τα ιρανικά ρυμουλκούμενα φορτηγά για χρήση αυτής της διαδρομής “παράνομα” πριν από τον Β’ Πόλεμο του Καραμπάχ, ο Κιουμάρς Χεϊνταρί, διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του Ιράν, ανακοίνωσε την έναρξη στρατιωτικών ασκήσεων στα σύνορά του με το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία, σύμφωνα με ρεπορτάζ του Τουρκικού Πρακτορείου Ειδήσεων Anadolu.

Σε απάντηση, ο Πρόεδρος Αλίγιεφ επέκρινε τις στρατιωτικές ασκήσεις του Ιράν, λέγοντας στο πρακτορείο Anadolu: “Κάθε χώρα μπορεί να πραγματοποιήσει οποιαδήποτε στρατιωτική άσκηση στο έδαφός της. Είναι κυριαρχικό τους δικαίωμα. Αλλά γιατί τώρα και γιατί στα σύνορά μας;”.

Γράφοντας για το Responsible Statecraft την εποχή των εντάσεων πέρυσι, ο πολιτικός αναλυτής Έλνταρ Μαμέντοφ σημείωσε πως η εχθρική ρητορική ήταν σημάδι “μεγαλύτερων αλλαγών στις σχέσεις” μεταξύ των δύο χωρών:

Ενώ τα πολεμικά παιχνίδια και οι προσβολές έχουν υποχωρήσει, οι αποκλίνουσες γεωπολιτικές επιλογές συνεχίζουν να έλκουν το Μπακού και την Τεχεράνη σε αντίθετες κατευθύνσεις, αυξάνοντας τους κινδύνους περιοδικών εκρήξεων στο μέλλον.

Η πιο πρόσφατη κλιμάκωση είναι μία από εκείνες τις εκρήξεις που προέβλεψε ο Μαμέντοφ. Δεδομένης της ιστορίας των προβληματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και της αδυναμίας τους να επιλύσουν τα προϋπάρχοντα ζητήματα, οι δύο χώρες θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν εντάσεις, δήλωσε σε συνέντευξή του στο Cilivnet τον Σεπτέμβριο του 2022.

Αυτό το καλοκαίρι, το ζήτημα των συνόρων επανήλθε στην ημερήσια διάταξη με τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, να γράφει στο Twitter:

Με ευχαρίστηση βλέπουμε το #Καραμπάχ να επιστρέφει στο Αζερμπαϊτζάν. Φυσικά, εάν υπάρχει μια πολιτική που αποσκοπεί να μπλοκάρει τα σύνορα Ιράν-Αρμενίας, η Ισλαμική Δημοκρατία θα αντιταχθεί, γιατί αυτά τα σύνορα είναι μια οδός σύνδεσης 1000 ετών.

Το τουίτ απηχούσε τη δήλωση του Αλί Χαμενεΐ στις 19 Ιουλίου στο περιθώριο τριμερούς συνάντησης κορυφής στην Τεχεράνη μεταξύ των ηγετών της Ρωσίας, της Τεχεράνης και της Τουρκίας. Η Τεχεράνη ανησυχεί ότι η νέα γραμμή μεταφοράς, που κατασκευάστηκε από το Αζερμπαϊτζάν κατά μήκος των ιρανικών συνόρων, θα παρακάμψει το Ιράν στο εμπόριο μεταξύ Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας, σύμφωνα με την Independent.

Το Ιράν κατηγόρησε επίσης τον γείτονά του “ότι προκαλεί δυσαρέσκεια στον τουρκόφωνο αζερικό πληθυσμό του Ιράν”.

Το βόρειο Ιράν κατοικείται από εθνοτικά Αζέρους, οι οποίοι αποτελούν τη μεγαλύτερη μη περσική μειονότητα στο Ιράν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου πριν από δύο χρόνια, οι Αζέροι οργάνωσαν διαδηλώσεις για την υποστήριξη του πολέμου σε πολλές πόλεις του Ιράν.

Από το καλοκαίρι του 2022, οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες στο Αζερμπαϊτζάν ήταν πιο έντονες για εκκλήσεις για διαδοχή και το Αζερμπαϊτζάν εντείνει την υποστήριξή του σε ένα “εθνικο-απελευθερωτικό κίνημα” στο Νότιο Αζερμπαϊτζάν (ή στο βόρειο Ιράν).

Η κρατική τηλεόραση του Αζερμπαϊτζάν προωθεί τον αυτοαποκαλούμενο “αρχηγό του Νοτίου Αζερμπαϊτζάν”, που είχε προηγουμένως απαγορευτεί από το Μπακού, υποσχόμενος το τέλος του “περσικού φασιστικού καθεστώτος των μουλάδων”. Αλόγιστη κλιμάκωση που δεν μπορεί να είναι προς το συμφέρον του Αζερμπαϊτζάν. https://t.co/ENAazVPgrn

Ομοίως, τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης είχαν επίσης κάτι να πουν:

Οι πόλεμοι προπαγάνδας Ιράν-Αζερμπαϊτζάν συνεχίζονται σε πλήρη ισχύ. Το Sahar TV δημοσιεύει μια συνέντευξη βίντεο με αζερόφωνους βουλευτές του Ιράν. Ένας από αυτούς λέει ότι το Ιράν έχει επίσης το δικαίωμα να μιλήσει για τις συνθήκες Γκιουλιστάν (1813) και Τουρκμεντσάι (1828). https://t.co/rLZP3caSWa

Η αναφορά στις συνθήκες Γκιουλιστάν και Τουρκμεντσάι είναι σημαντική. Και οι δύο υπογράφηκαν κατά τη διάρκεια των δύο πολέμων μεταξύ της Περσικής και της Ρωσικής αυτοκρατορίας (1804–1813 και 1826–1828). Μετά τις δύο συνθήκες, το Ιράν έχασε τον έλεγχο ​​από τη Ρωσία του γνωστού σήμερα ως Νοτίου Καυκάσου.

Το 2013, οι Ιρανοί νομοθέτες προσπάθησαν να “ενημερώσουν τους όρους και τις προϋποθέσεις” της συνθήκης Τουρκμεντσάι, με το σκεπτικό ότι η συνθήκη πέρασε την ημερομηνία λήξης των 100 ετών.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον Μαμέντοφ, δεν πρόκειται για σοβαρές εκκλήσεις και παραμένουν στο περιθώριο των συνολικών αντιλήψεων στο Ιράν.

Κοιτάζοντας μπροστά, η αποκλιμάκωση βρίσκεται στα χέρια της ηγεσίας κάθε έθνους. Πέρυσι, μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τον ομόλογό του Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν, τον υπουργό Εξωτερικών του Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ, οι δύο αξιωματούχοι ανακοίνωσαν μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης.

Αυτή τη φορά δεν υπάρχουν σημάδια ύφεσης της έντασης. Όχι ακόμα, πάντως.

Μιλώντας μετά από συνάντηση με τον πρωθυπουργό της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος επισκέφθηκε την Τεχεράνη την 1η Νοεμβρίου, ο Πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι είπε: “Η περιοχή του Καυκάσου είναι μέρος της ιστορίας, του πολιτισμού και του πολιτισμού του Ιράν και η ειρήνη και η ασφάλεια στην περιοχή είναι πολύ σημαντικές για το Ιράν”. Πριν από την άφιξη του Πασινιάν, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν μίλησε τηλεφωνικά με τον ομόλογό του από το Αζερμπαϊτζάν Τζεϊχούν Μπαϊράμοφ. Ενώ οι δυο τους συζήτησαν διμερή και περιφερειακά ζητήματα, ο Αμίρ-Αμπντολαχιάν εξέφρασε επίσης την αντίθεση του Ιράν στην “παρουσία αλλοδαπών” στην περιοχή, την οποία ορισμένοι χαρακτήρισαν ως συγκαλυμμένη αναφορά στο Ισραήλ.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.