Φωτογραφία: Arzu Geybullayeva.
Σε μια πολυσύχναστη γειτονιά της συνοικίας Καντίκιοϊ της Κωνσταντινούπολης, το Grao Cafeteria βρίσκεται ανάμεσα σε τοπικά καταστήματα και εστιατόρια. Ο ιδιοκτήτης του Grao είναι ο 32χρονος Igor, με καταγωγή από την Αγία Πετρούπολη. Έφτασε στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 2022 μετά από ένα χρόνο ταξίδι στο εξωτερικό, όπου επισκέφθηκε την Ινδία, το Νεπάλ και την Ταϊλάνδη. Μετά από λίγους μήνες στην πόλη, μαζί με έναν φίλο, ο Igor άνοιξε το Grao τον Αύγουστο. “Μου αρέσει εδώ”, είπε ο Igor σε συνέντευξη στο Global Voices, “οι άνθρωποι είναι φιλικοί”.
Το Grao, όμως, είναι κάτι περισσότερο από μια απλή καφετέρια. Υπάρχει μια αίσθηση κοινότητας, ίσως ένας σκοπός. Γρήγορα έγινε δημοφιλές στέκι για νεοαφιχθέντα άτομα από τη Ρωσία και όσα ήδη ζούνε εδώ [1] για μερικούς μήνες. Η καφετέρια έχει επίσης δεύτερο όροφο, όπου ο ιδιοκτήτης, μαζί με άλλα μέλη της κοινότητας, πραγματοποιούν μαθήματα τουρκικής γλώσσας μία φορά την εβδομάδα, συζητήσεις για νεοφερμένους σχετικά με το πώς να αποκτήσουν άδεια διαμονής, αίτηση για ΑΦΜ και για να κατανοήσουν τις τοπικές πολιτιστικές αποχρώσεις. Η επόμενη εκδήλωση [2] είχε προγραμματιστεί για τις 12 Νοεμβρίου και διοργανώνεται από την ομάδα станция смена [3] (Αλλαγή σταθμού), που περιλαμβάνει μια διαφορετική ομάδα ομιλητών για τους νεοφερμένους αλλά και αυτούς που έχουν ζήσει στην πόλη και είναι πρόθυμοι να γνωρίσουν νέους ανθρώπους. Σύμφωνα με την ανάρτηση στο Instagram [2]:
Η πολυαναμενόμενη εκδήλωση στην Κωνσταντινούπολη για όσους έχουν μετακομίσει πρόσφατα ή έχουν ζήσει εδώ και καιρό στην Τουρκία και αναζητούν νέους φίλους 🙌 Αυτό το μήνα θα μαζευτούμε στην Κωνσταντινούπολη και θα μοιραστούμε όχι μόνο τα σημαντικά σημεία της μετακόμισης σε μια νέα χώρα, αλλά και απλά ανθρώπινη ζεστασιά, έμπνευση και κίνητρο για αλλαγή 💛 Στο πρόγραμμα: 🐾Ο συνιδρυτής του έργου Nikita Kuimov @nikitakuimov [4] θα μιλήσει για την κοινότητα και πώς τα ταξίδια και η κοινότητα τον βοηθούν να ζήσει τη ζωή των ονείρων του. 🐾 Η Alena Medvedeva @ale_medvedeva [5] Η shiftmaker, blogger και παραγωγός YouTube θα μοιραστεί μια λίστα ελέγχου για τη μετάβαση σε μια νέα χώρα (έγγραφα), χρήσιμους συνδέσμους και lifehacks, πώς να ρυθμίσετε την καθημερινότητά σας. 🐾 Η Shifter Masha @promokash [6] και οικοδεσπότις του tg-channel για την Κωνσταντινούπολη θα σας ενημερώσει για τα χαρακτηριστικά της πόλης και τις διάφορες περιοχές της.
Αυτή δεν είναι η πρώτη επίσκεψη του Igor στην Τουρκία. Έχει ξαναβρεθεί εδώ τρεις φορές στο παρελθόν. Ωστόσο, αυτό το ταξίδι ήταν διαφορετικό. “Έφτασα εδώ για να συγκεντρώσω πληροφορίες και μετά αποφάσισα να ανοίξω ένα καφέ”. Ο Igor διαχειριζόταν μερικά μπαρ στην Αγία Πετρούπολη, έτσι είχε άφθονη εμπειρία στη διαχείριση χώρων. Στην διαμονή του εδώ, τα πράγματα γενικά πήγαιναν καλά. “Όλα πήγαν καλά”, εξηγεί ο Igor. Μέσω φίλων και γνωστών βρήκαν τον χώρο για το καφέ και το διαμέρισμα, όπου μένει αυτή τη στιγμή, όχι μακριά από το κατάστημα. “Η Τουρκία δεν είναι τόσο διαφορετική από τη Ρωσία με αυτή την έννοια”, είπε ο Igor στο Global Voices.
Διαφέρουν όμως οι άνθρωποι. “Μου αρέσει εδώ. Η απλή ανθρώπινη αλληλεπίδραση: οι γείτονες με καλωσορίζουν κάθε μέρα στο δρόμο για τη δουλειά. Υπάρχει αίσθηση γειτονιάς. Υπάρχει πολλή ενέργεια και αυτό μου αρέσει. Ακόμη και ο κτηματομεσίτης μας, που δεν μιλάει αγγλικά ή ρωσικά, είναι χρήσιμος”.
Και παρόλο που μέχρι στιγμής έχει πάει καλά για τον Igor, το ταξίδι δεν ήταν εύκολο. “Μερικές φορές είναι περίεργο. Όλες οι προηγούμενες εμπειρίες σου, το υπόβαθρό σου, που έχεις συγκεντρώσει μέχρι τώρα, δεν είναι πλέον σχετικό. Πρέπει λοιπόν να ξεκινήσεις από το μηδέν. Αλλά είναι ενδιαφέρουσα εμπειρία. Στα 32 σου χτίζεις εκ νέου τη δική σου προσωπικότητα”.
Δεν είναι απολύτως σαφές πόσοι Ρώσοι έχουν φτάσει μέχρι στιγμής στην Τουρκία μετά την απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον κυβερνήτη της επαρχίας Αττάλειας, δημοφιλούς θαλάσσιου θέρετρου για τους Ρώσους, μετά την ανακοίνωση του Πούτιν για μερική επιστράτευση, ο ημερήσιος αριθμός των Ρώσων που φτάνουν στην Αττάλεια έφτασε [7] τις 19.000. Το Υπουργείο Τουρισμού αναφέρει [8] ότι περίπου 800.000 Ρώσοι πολίτες έφτασαν στην Τουρκία τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εσωτερικών, από τα στοιχεία της 3ης Νοεμβρίου 2022, οι Ρώσοι πολίτες είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος αριθμός [9] αλλοδαπών κατοίκων, που διαμένουν στην Τουρκία, με άδειες μακροχρόνιας (115.365) και βραχυπρόθεσμης (95.431) παραμονής, μετά τους Ιρακινούς υπηκόους. Σύμφωνα με [10] ρεπορτάζ της Daily Sabah, οι επενδύσεις των Ρώσων στην αγορά κατοικίας στην Τουρκία αυξήθηκαν κατά 199% τα δύο πρώτα τρίμηνα του 2022.
Ο υψηλός αριθμός αφίξεων έναντι του μικρότερου αριθμού όσων υποβάλλουν αίτηση για διαμονή δεν προκαλεί έκπληξη. “Πολλοί άνθρωποι έχουν φτάσει στην Τουρκία από την εισβολή και μετά την επιστράτευση. Αλλά πολλοί το βλέπουν ως μια προσωρινή τοποθεσία. Όπως και πολλοί που δεν έχουν ιδέα τι να κάνουν στη συνέχεια”, εξήγησε ο Igor.
Ανάμεσα σε όσα άτομα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία είναι και καλλιτέχνες. Μερικοί απλά είναι περαστικοί, [11] όπως ο ράπερ Oxxxymiron και η Zemfira [12]. Άλλοι, όπως ο Evgeny Grinko [13], ο οποίος συνεχίζει να περιοδεύει στην Τουρκία καθώς και σε γειτονικές χώρες, και ο Petr Rodionov [14] επιλέγουν να μείνουν. Ο Rodionov εμφανίστηκε πρόσφατα στο Piano House [15]. Τη συναυλία συνόδευσε ο Ivan Chepura [16] του Maly Drama Theatre διαβάζοντας ποίηση διάσημων Ρώσων συγγραφέων. Καθένας από αυτούς τους καλλιτέχνες έχει εκφράσει την κριτική του για τον πόλεμο. Τον Μάρτιο, o Oxxxymiron σε ένα βίντεο [17] μέσω του Instagram, είπε: “[Ο πόλεμος στην Ουκρανία] είναι μια καταστροφή. Είναι έγκλημα. Γι’ αυτό αναβάλλω και τις έξι συναυλίες για αόριστο χρόνο. Δεν μπορώ να σας διασκεδάσω όσο η Ουκρανία βομβαρδίζεται από τη Ρωσία. Ενώ οι κάτοικοι στο Κίεβο αναγκάζονται να κρύβονται σε καταφύγια, ενώ άνθρωποι πεθαίνουν”. Τον Οκτώβριο του 2022, το όνομα του ράπερ προστέθηκε [18] στη διαβόητη λίστα των “ξένων πρακτόρων” στη Ρωσία. Κατά τη διάρκεια της συναυλίας του, ο Rodionov έπαιξε μουσική από Ουκρανούς συνθέτες, συγκροτήματα και μουσικούς.
Πίσω στο Grao, οι πελάτες συνεχίζουν να έρχονται με τους φορητούς υπολογιστές και τα tablet τους, παραγγέλνοντας φαγητό (κυρίως πρωινό προς το παρόν, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τα κλασικά βασικά προϊόντα όπως κρέπες, oladushki — ρωσικές τηγανίτες, sirniki — τηγανίτες τυριών) και καφέ, και συναντιούνται με φίλους, οικογένεια και συναδέλφους. “Ακόμα δεν έχω ιδέα πώς μαθαίνει ο κόσμος για τον Grao. Έχουμε μια σελίδα στο Instagram [19] και έχουμε αναφερθεί σε διάφορα κανάλια Telegram”, εξηγεί ο Igor, καθώς το καφέ γεμίζει περισσότερο.
Δύο γυναίκες περπατούν μιλώντας περσικά και χαιρετούν τον Igor. Αν και η πελατεία του καφέ είναι 70% Ρώσοι, τα υπόλοιπα είναι ένα μείγμα, λέει ο Igor. Υπάρχουν επίσης προσφορές για επέκταση του Grao, που σημαίνει σιτηρά στα πορτογαλικά. Ένας γείτονας της διπλανής πόρτας προσφέρει τον χώρο του. Υπάρχουν προσφορές για τη φιλοξενία καλλιτεχνικών έργων και προβολών ταινιών. Αλλά ο Igor είναι προσεκτικός, εξηγώντας ότι το σχέδιο είναι να πάμε τα πράγματα αργά προς το παρόν.