Στιγμιότυπο ανάρτησης στο Telegram από τον Μολδαβό δημοσιογράφο Dumitru Ciorici που συμμετέχει στο flash mob #χωρίςεσένα

Μετά από ένα μπλακ άουτ που άφησε τη Μολδαβία, η οποία βασίζεται σε δικτυακές υποδομές, που βρίσκονται στην Ουκρανία, χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα για λίγες ώρες στις 23 Νοεμβρίου, η Πρόεδρος Μάγια Σάντου έγραψε στον λογαριασμό της στο Facebook ότι «η Ρωσία βύθισε τη Μολδαβία στο σκοτάδι».

Όπως αναφέρει το ανεξάρτητο μολδαβικό μέσο ενημέρωσης Newsmaker, η Σάντου έγραψε επίσης ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία σκοτώνει ανθρώπους, καταστρέφει σπίτια και ενεργειακές υποδομές. Τόνισε ότι η Μολδαβία «δεν μπορεί να εμπιστευτεί» το ρωσικό  καθεστώς, που σκόπιμα σκοτώνει ανθρώπους, τους υποβιβάζει και τους κρατά στη φτώχεια. Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ δύσκολο για τη Μολδαβία τώρα, συνέχισε στην άποψή της, ο μόνος δρόμος για το μέλλον της Μολδαβίας πρέπει να είναι προς την κατεύθυνση του ελεύθερου κόσμου.

Οι υποδομές ηλεκτρικού ρεύματος της Μολδαβίας εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Ουκρανία και η Ρωσία στοχεύει τις ουκρανικές υποδομές εδώ και εβδομάδες. Σε μια μαζική ρωσική επίθεση στην Ουκρανία στις 23 Νοεμβρίου, έξι άνθρωποι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων ένα νεογέννητο μωρό, και πάνω από το 70% του Κιέβου έμεινε χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Όπως αναφέρει το BBC, η μισή Μολδαβία έμεινε επίσης χωρίς ρεύμα, αλλά σε τέσσερις ώρες επανήλθε ξανά το ηλεκτρικό ρεύμα στο Κισινάου, πρωτεύουσα της Μολδαβίας. Σύμφωνα με το Newsmaker, οι αναγνώστες του ανέφεραν επίσης ότι δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα σε ορισμένες άλλες πόλεις εκτός της πρωτεύουσας, καθώς και σε ολόκληρη την μη αναγνωρισμένη περιοχή της Υπερδνειστερίας.

Το Global Voices ρώτησε εξέχοντες δημοσιογράφους στη Μολδαβία για την τρέχουσα διάθεση στη χώρα. Ο Iulian Ciocan, δημοσιογράφος με έδρα το Κισινάου στο Vocea Basarabiei και συγγραφέας, απάντησε μέσω email στα ρωσικά:

Все большее людей даже из тех кто считается пророссийским, начинают смотреть с недоумением на Россию. Есть ощущение что это может повторится. Но, конечно, есть и такие которые ждут приход русских войск. Они всегда здесь были. Европа помогает Молдове с деньгами и в энергетическом плане, но сможет ли она помочь если Россия начнет бомбить Молдову как Украину? Это непонятно. Пока еще все спокойно. Посмотрим что будет.

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι, ακόμη και αυτοί που θεωρούνται φιλορώσοι, αρχίζουν να βλέπουν τη Ρωσία με σύγχυση. Υπάρχει η αίσθηση ότι [η εισβολή] μπορεί να συμβεί ξανά. Αλλά, φυσικά, υπάρχουν κι οι άνθρωποι, που περιμένουν την άφιξη των ρωσικών στρατευμάτων. Ήταν πάντα εδώ. Η Ευρώπη βοηθά τη Μολδαβία με χρήματα και ενέργεια, αλλά μπορεί να βοηθήσει, εάν η Ρωσία αρχίσει να βομβαρδίζει τη Μολδαβία όπως η Ουκρανία; Αυτό είναι ασαφές. Μέχρι στιγμής όλα είναι ήρεμα. Ας δούμε τι θα γίνει στη συνέχεια.

Ο Vladimir Thorik, ερευνητής δημοσιογράφος στο RISE Moldova, απάντησε επίσης στο Global Voices μέσω email:

Почти каждый второй житель Молдовы, оставшийся на полдня без электричества, отреагировал на отключение оцепенением. Большинство в этой критической ситуации решили замереть, а не бежать. Это был шок. И растерянность. На следующий день, отойдя от шока, люди начали разбираться в причинах отключения. Когда стало ясно, что полстраны осталось без света не из-за того, что власти Молдовы не готовы целовать руки кремлевским безумцам. Люди погрузились во мрак из-за террора России против энергосистемы Украины. И тогда в соцсетях Молднета появился новый хаштег «в темноте, но #безвас».

Σχεδόν οι μισοί κάτοικοι της Μολδαβίας, που έμεινε χωρίς ρεύμα για το απόγευμα, αντέδρασαν σε αυτό μουδιασμένοι. Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι σε αυτή την κρίσιμη κατάσταση αποφάσισαν να μείνουν και να μην τραπούν σε φυγή. Ήταν ένα σοκ. Υπήρχε σύγχυση. Την επόμενη μέρα, έχοντας συνέλθει από το σοκ, ο κόσμος άρχισε να καταλαβαίνει τους λόγους του μπλακ άουτ. Κατέστη σαφές πως το ότι η Μολδαβία έμεινε χωρίς ρεύμα δεν οφείλεται στο ότι οι Αρχές της Μολδαβίας αρνήθηκαν να “φιλήσουν τα χέρια” του Κρεμλίνου. Οι άνθρωποι βυθίστηκαν στο σκοτάδι εξαιτίας του τρόμου, που ασκεί η Ρωσία στο ενεργειακό σύστημα της Ουκρανίας. Και τότε μια νέα ετικέτα, «στο σκοτάδι αλλά #χωρίςεσένα [εδώ αναφέρεται στη Μόσχα]» εμφανίστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης της Μολδαβίας.

Η ετικέτα χρησιμοποιείται πράγματι ευρέως από χρήστες του Twitter στη χώρα, όπως δείχνουν αυτά τα παραδείγματα:

#безвас #кишинев люди заряжают свои гаджеты стоя под дождем, после полного отключения электроэнергии. pic.twitter.com/3UvctVxiFd

— Alexei Scutari (@alexei_scutari) November 23, 2022

#χωρίς εσένα στο #κισινάου οι άνθρωποι φορτίζουν τα gadget τους ενώ στέκονται στη βροχή, μετά από πλήρη διακοπή ρεύματος.

Όπως εξηγεί ο Thorik:

Все кто мог, уехал из Молдовы в Евросоюз еще раньше. Предыдущие 20 лет из Молдовы уехала половина трудоспособного населения, около миллиона человек. Оставшиеся сегодня надеются на поддержку западных партнеров по развитию. И власти Молдовы заявили: для того, чтобы пережить зиму, этой беднейшей стране в Европе необходима помощь в 1 миллиард евро.

Όποιο άτομο μπορούσε, έφυγε από τη Μολδαβία για την Ευρώπη εδώ και πολύ καιρό. Τα προηγούμενα 20 χρόνια, ο μισός πληθυσμός σε ηλικία εργασίας, περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, εγκατέλειψε τη Μολδαβία. Το υπόλοιπο ελπίζει στη στήριξη των δυτικών χωρών. Και οι Αρχές της Μολδαβίας είπαν ότι χρειάζεται 1 δισεκατομμύριο ευρώ για να βγει ο χειμώνας σε αυτή τη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης.

Μια κύρια ατζέντα για την πολιτική της Μολδαβίας: Ενεργειακή ασφάλεια

Το Global Voices ρώτησε επίσης εάν το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας θα είναι το κύριο πολιτικό θέμα του έτους 2023 στη Μολδαβία. Σύμφωνα με τον Ciocan:

Я думаю да. С одной стороны, власти хотят освободится от Газпрома и русского шантажа, а с другой упрекают Газпром что не дают столько газа, сколько нужно и прописано в контракте, а с другой упрекают Газпром что не дают столько газа, сколько нужно и прописано в контракте. Эта зима будет решающей. Если власти смогут удержать ситуацию в нормальном русле, давая компенсации людям и делая запасы газа, находя других поставщиков, отсоединение от Газпрома не за горами.

Κατά τη γνώμη μου, ναι. Από τη μία πλευρά, οι Αρχές θέλουν να απαλλαγούν από την Gazprom [την ρωσική κρατική εταιρεία που παρέχει φυσικό αέριο] και τον ρωσικό εκβιασμό. Από την άλλη, κατηγορούν την Gazprom ότι δεν παρέχει τόσο αέριο όσο χρειάζεται, με βάση τα όσα περιέχονται στη σύμβαση. Ο φετινός χειμώνας θα είναι καθοριστικός. Εάν οι Αρχές μπορούν να διατηρήσουν την κατάσταση σε καλό δρόμο αποζημιώνοντας ανθρώπους και αποθηκεύοντας φυσικό αέριο βρίσκοντας άλλους προμηθευτές, ο τερματισμός των συμβάσεων με την Gazprom δεν ακούγεται παράξενος.

Ο Thorik απηχεί παρόμοιες απόψεις:

В 2023 году главной темой в Молдове станет проблема снижения энергетической зависимости от России и связанных с российскими компаниями посредниками. До сих пор страна зависит от электросетей, связанных распределительными станциями через Молдавскую ГРЭС, принадлежащую российскому государственному энергогиганту ИнтерРАО. Актуальным останется и проблема компенсации беднейшему населению тарифов на газ, электроэнергию и централизованное отопление. Ведь тарифы эти повысились за полгода после начала войны на 600-1000%. Для беднейшей страны в Европе такой галлопирующий рост цен, да еще и годовая инфляция в 35%, означает, что каждый молдаванин обеднел примерно наполовину. То есть доходы (зарплаты и пенсии) у местного населения – по 100-500 евро в месяц, то есть молдавские, а цены на товары и услуги – как на Западе. 

Более того, власти Молдовы не слишком коммуницируют с населением. И совсем невнятно объясняют причины такого галопирующего роста цен и обеднения граждан. Ситуацией пользуется пророссийская оппозиция, обвиняя во всем,  от аварийных отключениях до роста цен исключительно команду президентки Майи Санду. Если власть Молдовы продолжит отмалчиваться, уже в 2023 году ее могут снести в результате местных выборов и протестов пророссийской оппозиции. Ну и консультанты зарубежные, как показало наше расследование «Кураторы Молдовы из ФСБ», для таких протестов запросто найдутся. Причем опытные. Связанные с ФСБ. Уже натренированные работать с молдавским обществом.

Το 2023, το κύριο θέμα στη Μολδαβία θα είναι το πρόβλημα της μείωσης της ενεργειακής εξάρτησης από τη Ρωσία και τους μεσάζοντες, που συνδέονται με ρωσικές εταιρείες. Μέχρι στιγμής, η χώρα εξαρτάται από δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, που συνδέονται με σταθμούς διανομής μέσω της Moldavskaya GRES, που ανήκει στον ρωσικό κρατικό ενεργειακό γίγαντα InterRAO. Το πρόβλημα της αποζημίωσης του φτωχότερου πληθυσμού για τα τιμολόγια για το φυσικό αέριο, την ηλεκτρική ενέργεια και την κεντρική θέρμανση θα παραμείνει επίσης επίκαιρο. Εξάλλου, αυτοί οι δασμοί αυξήθηκαν κατά 600–1000% σε έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Για τη φτωχότερη χώρα της Ευρώπης, μια τέτοια καλπάζουσα άνοδος των τιμών, σε συνδυασμό με ετήσιο πληθωρισμό 35%, σημαίνει ότι κάθε Μολδαβός/ή έχει φτωχύνει κατά περίπου 50%. Δηλαδή το εισόδημα (μισθοί και συντάξεις) του τοπικού πληθυσμού είναι 100 –500 ευρώ το μήνα, αλλά οι τιμές για αγαθά και υπηρεσίες είναι όπως στη Δύση.

Επιπλέον, οι Αρχές της Μολδαβίας δεν επικοινωνούν πολύ με τον πληθυσμό και στην πραγματικότητα εξηγούν με αρκετά σύγχυση τους λόγους μιας τέτοιας καλπάζουσας αύξησης των τιμών και της φτωχοποίησης των πολιτών. Η φιλορωσική αντιπολίτευση εκμεταλλεύεται την κατάσταση, κατηγορώντας για τα πάντα, από έκτακτες διακοπές λειτουργίας έως αυξήσεις τιμών, αποκλειστικά την ομάδα της προέδρου Μάγια Σάντου. Εάν η κυβέρνηση της Μολδαβίας συνεχίσει να σιωπά, θα μπορούσε να καταρρεύσει ήδη από το 2023 ως αποτέλεσμα τοπικών εκλογών και διαμαρτυριών της φιλορωσικής αντιπολίτευσης. Ξένοι σύμβουλοι, όπως έδειξε η έρευνά μας «Επιμελητές της Μολδαβίας από το FSB » [FSB σημαίνει Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ασφαλείας της Ρωσίας] έδειξαν, είναι διαθέσιμοι να συντονίσουν τέτοιες επιδείξεις και έχουν μεγάλη εμπειρία στη συνεργασία με την κοινωνία της Μολδαβίας λόγω της εκπαίδευσής τους στο FSB.

Εκτός από τις διακοπές ρεύματος, η Ρωσία συνεχίζει να χρησιμοποιεί τον εκβιασμό της για φυσικό αέριο με τη Μολδαβία. Στις 23 Νοεμβρίου, η Gazprom ανακοίνωσε ότι υποπτεύεται πως η Ουκρανία εμπόδιζε την παροχή φυσικού αερίου στη Μολδαβία σε σημαντικές ποσότητες. Η εταιρεία είπε επίσης ότι εάν εντοπίσουν μια τέτοια «ασυμφωνία διαμετακόμισης», θα μειώσουν τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας από τις 28 Νοεμβρίου 2022.

Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της Μολδαβίας, υπουργός Υποδομών και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Αντρέι Σπίνου, αρνήθηκε τους ισχυρισμούς.

Gazprom, again, is threatening 🇲🇩 to further reduce the flow of gas. They accuse 🇲🇩&🇺🇦. To be clear, all allegations are false. Moldova is paying in full all volumes and Ukraine is transiting in full all volumes to Moldova. Gazprom should fulfill its contractual obligations.

— Andrei Spînu 🇲🇩🇪🇺 (@AndreiSpinu) November 23, 2022

Η Gazprom, πάλι, απειλεί την 🇲🇩 να μειώσει περαιτέρω τη ροή φυσικού αερίου. Κατηγορούν 🇲🇩& 🇺🇦. Για να είμαστε σαφείς, όλοι οι ισχυρισμοί είναι ψευδείς. Η Μολδαβία πληρώνει εξ ολοκλήρου και η Ουκρανία μεταφέρει πλήρως στη Μολδαβία. Η Gazprom θα πρέπει να εκπληρώσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις.

Μένει να δούμε αν η Gazprom θα ανταποκριθεί στις απειλές της. Ασχέτως, οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 2% στην ευρωπαϊκή αγορά υπό το φως αυτής της δήλωσης.

Καθώς η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μπαίνει στον ένατο μήνα της, η Μόσχα συνεχίζει να καταστρέφει καθημερινά τις υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας. Οι Ουκρανοί , ωστόσο, συμφωνούν με τους Μολδαβούς χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης λέγοντας ότι είναι καλύτερο να είσαι στο σκοτάδι αλλά #χωρίςεσένα.