Το Στάδιο του Ειρηνικού, ένα από τα έργα που η Κίνα βοηθά στην κατασκευή τους στις Νήσους Σολομώντα. Στιγμιότυπο από βίντεο του Four Corners, ABC

Η Κίνα έχει αναπτύξει την Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος (BRI) στην περιοχή του Ειρηνικού, αφού εξασφάλισε την υποστήριξη τουλάχιστον δέκα εθνών.

Η επέκταση της Πρωτοβουλίας στον Ειρηνικό έχει πυροδοτήσει γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς και έχει προκαλέσει μικτές αντιδράσεις στις κοινότητες του Ειρηνικού.

Κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους, το Global Voices δημοσίευσε αρκετά άρθρα, που αντικατοπτρίζουν πλαίσια και αφηγήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο των έργων της Πρωτοβουλίας στον Ειρηνικό.

Μια βασική αφήγηση, που προωθείται από Κινέζους αξιωματούχους και τους υποστηρικτές τους, είναι να τονίσουν ότι η Κίνα είναι φίλη του Ειρηνικού. Σε δηλώσεις, ομιλίες και δελτία Τύπου που εκδόθηκαν από Κινέζους διπλωμάτες, απαρίθμησαν τα τρέχοντα και μελλοντικά έργα, που χρηματοδοτεί η Κίνα σε ολόκληρη την περιοχή. Τα έργα της Πρωτοβουλίας κυμαίνονται από δημοτικές αγορές και δρόμους μέχρι στάδια και αθλητικές εγκαταστάσεις. Υπήρξε επίσης μια αυξανόμενη αναφορά στην πράσινη ανάπτυξη, καθώς Κινέζοι αξιωματούχοι επισημαίνουν ότι η Πρωτοβουλία είναι μια “συνεργασία αμοιβαίων οφελών” τόσο για την Κίνα όσο και για τον Ειρηνικό για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η χρηματοδότηση των έργων γίνεται μέσω δανείων ή επιχορηγήσεων βοήθειας. Οι δηλώσεις αξιωματούχων δεν αναφέρουν επίσης πώς τα έργα της Πρωτοβουλίας στον Ειρηνικό μπορούν να ενισχύσουν την οικονομία και την επιρροή της Κίνας ως ανερχόμενης υπερδύναμης.

Μια ανεξάρτητη μελέτη χαρακτήρισε τον στρατηγικό ρόλο της Πρωτοβουλίας Μία Ζώνη Ένας Δρόμος στον Ειρηνικό ως “κρίσιμο αεροπορικό εμπορικό κόμβο”, που συνδέει την Κίνα με την Κεντρική και Νότια Αμερική.

Ένα άλλο κεντρικό αφήγημα, που προωθείται από Κινέζους αξιωματούχους, είναι ο ισχυρισμός ότι η Κίνα είναι διαφορετική από τις δυτικές υπερδυνάμεις. Συχνά υποστηρίζουν ότι η Κίνα δεν έχει απώτερα κίνητρα να επεκτείνει την οικονομική και διπλωματική της παρουσία στην περιοχή. Επιμένουν ότι η Κίνα είναι μια καλοπροαίρετη υπερδύναμη, σε αντίθεση με άλλα μεγάλα έθνη στον Ειρηνικό, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Αυστραλία. Ένα παράδειγμα αυτής της αφήγησης διατυπώνεται από τον Κινέζο διπλωμάτη Li Ming:

Η Κίνα δεν έχει εγωιστικά συμφέροντα και δεν επιδιώκει “σφαίρες επιρροής” ούτε χρησιμοποιεί εκφοβισμό και καταναγκασμό. Η Κίνα θα είναι πάντα μια εποικοδομητική δύναμη για την ειρήνη και την ανάπτυξη.

Όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Wang Yi περιόδευσε τον Ειρηνικό τον Μάιο, η κινεζική κυβέρνηση υπογράμμισε ότι θα αντιμετωπίζει τις χώρες του Ειρηνικού ως ισότιμους εταίρους στις προσπάθειές της για την Πρωτοβουλία:

Ο Wang Yi τόνισε ότι οι Νησιωτικές Χώρες του Ειρηνικού είναι κυρίαρχα και ανεξάρτητα κράτη και δεν είναι η “αυλή” κανενός. Και οι δύο χώρες έχουν το δικαίωμα να κάνουν τις δικές τους επιλογές, χωρίς να υποτάσσονται σε άλλους.

Το σύμφωνο ασφαλείας που διέρρευσε μεταξύ της Κίνας και των Νήσων Σολομώντα ανησύχησε τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Αυστραλία, καθώς προειδοποίησαν για πιθανή στρατιωτική συσσώρευση στην περιοχή. Η Κίνα αρνήθηκε ότι σχεδιάζει να δημιουργήσει στρατιωτική βάση στα Νησιά του Σολομώντα, καθώς απέρριψε την ανησυχία ως μέρος των “δυτικών απειλών και υστερικών επιθέσεων”, που στοχεύουν στην ενίσχυση του “θορύβου κατά της Κίνας”.

Σιγοβράζουν τοπικές και διεθνείς εντάσεις

Η περιοδεία του Wang τόνισε την ανησυχία, που σιγοβράζει για την αυξανόμενη παρουσία της Κίνας στον Ειρηνικό. Για παράδειγμα, οι ντόπιοι κάτοικοι και οι ενδιαφερόμενοι ήταν σε θέση να εκφράσουν τον φόβο τους ότι το κινεζικό μοντέλο λογοκρισίας των ΜΜΕ θα υιοθετηθεί στον Ειρηνικό.

Τοπικοί δημοσιογράφοι έθεσαν αυτό το ζήτημα, όταν δεν τους δόθηκε η δυνατότητα να ρωτήσουν απευθείας τον Wang κατά την επίσκεψή του το 2022 στις Νήσους Σολομώντα, το Κιριμπάτι, τη Σαμόα και τα Φίτζι. Δημοσιογράφοι στις Νήσους Σολομώντα ζήτησαν ακόμη και μποϊκοτάζ. Όμως, οι δημοσιογράφοι του Ανατολικού Τιμόρ απώθησαν και πίεσαν την κυβέρνησή τους να σεβαστεί το δικαίωμα των ΜΜΕ να συνεργάζονται με αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του Wang.

Δεν ήταν μόνο η άρνηση συνάντησης με τον Τύπο που πυροδότησε την ανησυχία για τον ρόλο της Κίνας στην υπονόμευση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, αλλά και η έλλειψη διαφάνειας και ενημέρωσης σχετικά με τα έργα της Πρωτοβουλίας. Οι ντόπιοι είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τις λεπτομέρειες των έργων, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης των επιδοτήσεων και των όρων που προσφέρει η κινεζική κυβέρνηση.

Η μυστικότητα γύρω από ορισμένες από αυτές τις συμφωνίες, ειδικά σε θέματα ασφάλειας, έχει προκαλέσει φόβο σε ορισμένους ντόπιους πολίτες ότι η Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος της Κίνας μπορεί να οδηγήσει άλλες υπερδυνάμεις να ενισχύσουν τη συνεργασία τους στον τομέα της ασφάλειας με τις κυβερνήσεις του Ειρηνικού. Με άλλα λόγια, η επέκταση της Κίνας στον Ειρηνικό θα μπορούσε να στρατιωτικοποιήσει την περιοχή.

Αυτό είναι εμφανές στις Νήσους Σολομώντα, όπου η Κίνα εκπαίδευσε ενεργά την τοπική αστυνομία και δώρισε αντίγραφα όπλων. Αυτό οδήγησε την Αυστραλία να προσφέρει όπλα και οχήματα ασφαλείας στην κυβέρνηση των Νήσων Σολομώντα. Η Κίνα παρείχε οχήματα με κανόνια νερού, ενώ διοργάνωσε επίδειξη πολεμικών τεχνών κατά τη διάρκεια των τελετών ανακαίνισης. Τοπικοί αναλυτές και αντιπολίτευση επέκριναν τις δωρεές και προειδοποίησαν να μην μετατραπεί η χώρα σε “κράτος όπλων“.

Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανανέωσαν τη συνεργασία τους με τις χώρες του Ειρηνικού, για την οποία παρατηρητές υπέδειξαν ότι έχει σκοπό να εκτρέψει την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή.

Παρά τη διαβεβαίωση της Κίνας ότι δεν θα παρέμβει στις υποθέσεις των χωρών του Ειρηνικού, έχει κατηγορηθεί για διατάραξη της περιφερειακής ενότητας. Η απόφαση του Κιριμπάτι να εγκαταλείψει το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού (PIF) τον Ιούλιο του 2022 υποτίθεται ότι σχετίζεται με μια διαμάχη για την ηγεσία. Αλλά ένας ηγέτης της αντιπολίτευσης πιστεύει ότι η Κίνα έχει έναν ρόλο σε αυτή την απόφαση: “Η Κίνα θέλει να μας απομονώσει”.

Εκτός από τις Νήσους Σολομώντα, το Κιριμπάτι είναι μεταξύ των χωρών του Ειρηνικού, που διέκοψαν τους δεσμούς με την Ταϊβάν και αναγνώρισαν την κυβέρνηση του Πεκίνου. Το Κιριμπάτι είναι επίσης αποδέκτης κινεζικών επενδύσεων και έργων της Πρωτοβουλίας. Η Κίνα απέρριψε την κατηγορία ότι προκάλεσε την αποχώρηση του Κιριμπάτι από το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού, αλλά αντικατοπτρίζει πώς η Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος και άλλες νέες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν εύκολα να πυροδοτήσουν υποψίες για τα πραγματικά κίνητρα της κινεζικής κυβέρνησης.

Η ώθηση της Κίνας στον Ειρηνικό αναμένεται να συνεχιστεί μέχρι το 2023, με την Πρωτοβουλία Μία Ζώνη Ένας Δρόμος ως το κύριο οικονομικό και διπλωματικό εργαλείο της. Αυτό σίγουρα θα συνεχίσει να προκαλεί ισχυρή ανταπόκριση από άλλες υπερδυνάμεις στην περιοχή. Όμως, με βάση όσα κάλυψε το Global Voices τον περασμένο χρόνο, η πραγματική πρόκληση για την Κίνα θα είναι η αντιμετώπιση της τοπικής αντίστασης και η πεποίθηση των κοινοτήτων του Ειρηνικού ότι η παρουσία της θα βελτιώσει την παρούσα και τη μελλοντική ανάπτυξη της περιοχής.