Εικόνα: Jason Blackeye [1] . Δωρεάν χρήση με άδεια Unsplash [2] .
Μιλώντας στο τηλεοπτικό κανάλι Diyanet TV, ο Zeki Sayar, Προεδρικός Σύμβουλος Θρησκευτικών Υποθέσεων, δήλωσε [3] σε αμφιλεγόμενη παρατήρηση ότι “εκτός κι αν οι γυναίκες συνοδεύονται από τους γιους ή τους συζύγους τους, είναι ακατάλληλο να ταξιδεύουν μόνες για απόσταση μεγαλύτερη από 90 χιλιόμετρα”. Ο φετφάς [4] αυτός δεν είναι η πρώτη φορά που το κρατικό θρησκευτικό σώμα της Τουρκίας καταδιώκει ρητά τις γυναίκες και τις ελευθερίες τους. Στο παρελθόν, το σώμα επέκρινε [5] τις γυναίκες για την εμφάνισή τους, ενθάρρυνε [6] τις γυναίκες να αποδεχτούν την ενδοοικογενειακή βία και υποστήριξε [7] ακόμη ότι αγόρια και κορίτσια στην εφηβεία είναι κατάλληλα για γάμο. Ο διευθυντής του ιδρύματος, Ali Erbaş, έχει κατηγορήσει ομοφυλόφιλα άτομα και μοιχούς για την πανδημία του COVID-19 και έθιξε την αποτυχία λήψης μέτρων ασφαλείας [8] από την πολιτεία κατά την έναρξη της πανδημίας.
Η άνοδος του Diyanet
Η Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων [9] ή Diyanet είναι το κύριο θρησκευτικό όργανο της Τουρκίας, υπεύθυνο για τον συντονισμό του μεγαλύτερου μέρους της θρησκευτικής δραστηριότητας για τον μουσουλμανικό πληθυσμό της χώρας, συμπεριλαμβανομένης της επίβλεψης [10] των κρατικών τεμενών, του διορισμού ιμάμηδων, της κυκλοφορίας εβδομαδιαίων κηρυγμάτων πριν από τις μεσημεριανές προσευχές της Παρασκευής, της προσφοράς μαθημάτων Κορανίου και της οργάνωσης προσκυνηματικών εκδρομών στη Μέκκα, μεταξύ άλλων καθηκόντων.
Έχοντας ιδρυθεί το 1924, ο ρόλος του στη χώρα αυξήθηκε σημαντικά [11] με την πάροδο των ετών, ειδικά υπό την ηγεσία του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Εκτός από έναν μεγάλο προϋπολογισμό [12], το Diyanet κατάφερε με επιτυχία να θολώσει τα όρια [13] μεταξύ κράτους και θρησκείας. Τον Σεπτέμβριο του 2021, ο Erbaş εμφανίστηκε [14] στα εγκαίνια ενός νέου δικαστικού συγκροτήματος και συνόδευσε τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν σε ταξίδι στη Νέα Υόρκη, όπου ευλόγησε [14] ένα νέο κτίριο, που θα στέγαζε Τούρκους διπλωμάτες. Το 2021 ο Erbaş πρότεινε [15] ότι η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των πολιτών θα πρέπει να ελέγχεται, ώστε να ευθυγραμμίζεται με τις ισλαμικές αξίες.
Το Ίδρυμα Diyanet επιβλέπει [16] το Diyanet TV, το δικό του τηλεοπτικό κανάλι, καθώς και ένα ισλαμικό πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα [17] του Ιδρύματος:
Το Ίδρυμα Τουρκίας Diyanet, που ιδρύθηκε με στόχο την υποστήριξη των δραστηριοτήτων της Προεδρίας Θρησκευτικών Υποθέσεων, τη διανομή θρησκευτικών λειτουργιών σε ευρύτερες μάζες και την ανατροφή της γενιάς που θα λάβει μέρος στις θρησκευτικές λειτουργίες, έχει 1.003 παραρτήματα στη χώρα μας και ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων από την εκπαίδευση στον πολιτισμό, από κοινωνικές και φιλανθρωπικές υπηρεσίες έως θρησκευτικές υπηρεσίες και δραστηριότητες διεθνούς βοήθειας σε 149 χώρες του κόσμου. Έχει γίνει ένα μεγάλο κίνημα της κοινωνίας των πολιτών, που εργάζεται σε έναν τομέα.
Επιθέσεις σε γυναίκες
Με τα χρόνια, εκπρόσωποι του Diyanet έχουν βάλει στο στόχαστρο τις γυναίκες σχετικά με την εμφάνισή τους εκφράζοντας τα “πρέπει” και “δεν πρέπει” για τη θηλυκότητα, ενώ απαξιώνουν δημόσια τις γυναίκες.
Το 2008, σε άρθρο [18] που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο της Διεύθυνσης, μια σειρά από “συστάσεις” περιέγραφαν πώς πρέπει και πώς δεν πρέπει να συμπεριφέρονται οι γυναίκες. Οι γυναίκες “πρέπει να είναι πιο προσεκτικές, αφού διαθέτουν διεγερτικά. [Οι γυναίκες] πρέπει να καλύπτονται σωστά για να μην δείχνουν τα στολίδια και τις σιλουέτες τους σε αγνώστους. [Οι γυναίκες] πρέπει να μιλούν με τρόπο, που να μην προκαλεί υποψίες στην καρδιά και με τέτοια σοβαρότητα και αξιοπρέπεια, που να μην αφήνουν την άλλη πλευρά να τις παρεξηγήσει”. Το άρθρο με τίτλο “Σεξουαλική ζωή” ενθάρρυνε επίσης τα ανύπαντρα ζευγάρια να μην εμφανίζονται μαζί δημόσια, τις γυναίκες να αποφεύγουν να εργάζονται σε χώρους εργασίας με μεικτά φύλα και ισχυρίστηκε ότι ήταν “ανήθικο” για τις γυναίκες να φορούν άρωμα έξω από το σπίτι τους.
Με τα χρόνια, η κριτική των γυναικών έφτασε σε νέα υψηλά επίπεδα. Πέρυσι, ένα μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου της Διεύθυνσης είπε [5] ότι ήταν απαράδεκτο οι γυναίκες να φορούν στενά παντελόνια δημοσίως. Σε ένα άλλο παράδειγμα, ένας ιμάμης από την Άγκυρα παραπονέθηκε [19] ότι οι γυναίκες έμοιαζαν με “κρέας στα κρεοπωλεία”, ενώ περπατούσαν στους δρόμους. Ένας άλλος αξιωματούχος του Diyanet κάλεσε τους πατέρες, τους αδελφούς και τους συζύγους να συμβουλεύουν και να καθοδηγούν τις γυναίκες τους στο πώς να καλύπτονται. “Χρειάζεται μουσουλμανική στάση. Έχουν αρχίσει να ανοίγουν όλα τους τα καλύμματα, να παραβιάζουν τα όρια και να διαπράττουν χαράμ. Μια μουσουλμάνα δεν θα το έκανε αυτό”, φέρεται να είπε [20] ο αξιωματούχος .
Το 2020, σε μια σειρά από φετφάδες [21], το γραφείο του μουφτή του Diyanet συμβούλεψε τις γυναίκες που φοβούνταν τη βία στο σπίτι να συμβουλεύονται τους πρεσβύτερους και να καλοπιάνουν τους συζύγους τους την ώρα του τσαγιού. Το 2019, ο İhsan Şenocak, ιδρυτής του Κέντρου Επιστημονικής και Διανοητικής Έρευνας (IFAM), θρησκευτικής ένωσης στην Τουρκία, έκανε κήρυγμα, στο οποίο φέρεται να είπε [22]: “Κόρες, γυναίκες, φορούν παντελόνια, πηγαίνουν σε πανεπιστήμια και βγάζουν τα φρύδια τους , θα καταλήξουν στην κόλαση”. Ο Şenocak επέκρινε [23] επίσης την εθνική ομάδα βόλεϊ γυναικών της Τουρκίας για την εμφάνισή της στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο το 2021.
Αλλά δεν είναι μόνο το Diyanet που ασκεί έντονη κριτική στις γυναίκες. Ο ίδιος ο Ερντογάν έχει κάνει πολλές αμφιλεγόμενες δηλώσεις [24] τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της πρότασης ότι οι άνδρες και οι γυναίκες δεν είναι ίσοι, ότι οι γυναίκες πρέπει να είναι μητέρες και ότι οι οικογένειες πρέπει να έχουν τουλάχιστον τρία παιδιά, ενώ το κυβερνών κόμμα έχει προτείνει τον περιορισμό [25] των δικαιωμάτων αμβλώσεων, το χάπι της επόμενης ημέρας και την καισαρική τομή. Το 2012, ο τότε πρωθυπουργός Ερντογάν εξίσωσε [26] την άμβλωση με τον φόνο. Και παρόλο που οι τερματισμοί εγκυμοσύνης εξακολουθούν να είναι νόμιμες στην Τουρκία μέχρι την δέκατη εβδομάδα της εγκυμοσύνης και έως την εικοστή εβδομάδα σε περιπτώσεις ιατρικού κινδύνου, η εύρεση νοσοκομείων που θα πραγματοποιήσουν τη διαδικασία έχει καταστεί πρακτικά αδύνατη [27].
Το 2014, ο Ερντογάν κατηγόρησε τις φεμινίστριες ότι δεν καταλαβαίνουν τη μητρότητα. Μιλώντας σε σύνοδο κορυφής στην Κωνσταντινούπολη, φέρεται να είπε: [28] “Μερικοί άνθρωποι μπορούν να το καταλάβουν αυτό, ενώ άλλοι όχι. Δεν μπορείς να το εξηγήσεις αυτό στις φεμινίστριες, γιατί δεν αποδέχονται την έννοια της μητρότητας”. Είπε επίσης ότι η ισότητα των φύλων ήταν “κατά της ανθρώπινης φύσης [29]” και ότι οι εργαζόμενες γυναίκες ήταν “ανεπαρκείς [30]“.
Το 2021, η Τουρκία αποχώρησε επίσημα [31] από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης [32], μια νομικά δεσμευτική συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δεσμεύεται για την αποτροπή, δίωξη και εξάλειψη της ενδοοικογενειακής βίας και για την προώθηση της ισότητας των φύλων.