Φωτογραφία του συντάκτη Juan Bautista Xol
Αυτό το κείμενο του Juan Bautista Xol δημοσιεύτηκε από την Prensa Communitaria (Κοινοτικός Τύπος). Το αναδημοσίευσε και επεπεξεργάστηκε το Global Voices στο πλαίσιο μιας συμφωνίας ΜΜΕ.
Το Mayejak (στη γλώσσα των Μάγια Κέτσι) είναι μια τελετή των Μάγια, που πραγματοποιείται κάθε πρώτο μήνα του έτους με σκοπό να ζητήσει σοφία, υγεία, δύναμη και ανθεκτικότητα για τους ανθρώπους, που ασχολούνται με αυτήν την πρακτική στην αρχή του έτους. Πραγματοποιείται σε πολλές κοινότητες ή στην αστική περιοχή του δήμου Ελ Εστόρ στη Γουατεμάλα.
Οι Μάγια αποτελούν το 41,7% του συνολικού πληθυσμού της Γουατεμάλας, σύμφωνα με την απογραφή του 2018. Υπάρχουν 22 γλώσσες των Μάγια στη χώρα, από τις οποίες οι γλώσσες μάγια κίτσε, κέτσι, κακτσικέλ και μαμ είναι οι πιο ευρέως ομιλούμενες. Το Ελ Εστόρ είναι ένας δήμος στο διαμέρισμα Ιζαμπάλ, στα βορειοανατολικά της χώρας, του οποίου ο πληθυσμός αποτελείται κυρίως από άτομα που μιλούν κέτσι.
Η οικογένεια του Juan Xol στο Ελ Εστόρ πραγματοποιούσε το τελετουργικό Mayejak κάθε χρόνο. Φέτος, στις 6 Ιανουαρίου 2023, υπό τις ενέργειες του Waqib’ Q'anil *, με γουδιά και τον ήχο της μαρίμπας, οι πνευματικοί οδηγοί είχαν την ευθύνη της τελετής.
Δύο-τρεις ώρες πριν ανάψουν τη φωτιά για την τελετή, οι μεγάλοι ετοιμάζουν όλα τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν. Κάνουν μια προσευχή για να καλέσουν τα πνεύματα των προγόνων, τους ζωντανούς λόφους και τον ίδιο τον δημιουργό του σύμπαντος. Μετά από αυτό, ανάβουν την τελετουργική φωτιά.
Για την οικογένεια του Xol, η φωτιά της τελετής κράτησε πάνω από τρεις ώρες. Στο τέλος, η κοινότητα απόλαυσε ένα ζωμό κοτόπουλου, που εκτρέφεται στη φάρμα που ετοίμασε η οικογένεια.
«Πραγματοποιούμε αυτό το Mayejak για να ζητήσουμε άδεια από τη Μητέρα Γη μας, τους λόφους και τις κοιλάδες που μας περιβάλλουν και τα 20 nahuales ** που αντιπροσωπεύουν τις ημέρες του μήνα των Μάγια. [Ελπίζουμε ότι] τα μέλη της οικογένειάς μας θα πάνε στη δουλειά, θα συνεχίσουν τις σπουδές τους ή θα σκεφτούν να λύσουν ένα έργο και ο Ajaw *** θα φροντίσει για εμάς», είπε ο Xol.
Φωτογραφία του συντάκτη Juan Bautista Xol
Η έννοια των υλικών που χρησιμοποιούνται στην τελετή
Για τον Mayejak, οι πνευματικοί οδηγοί χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον copal pom****, κεριά έξι χρωμάτων που συμβολίζουν τα κοσμικά σημεία, κηροπήγια, το ocote και το b'oj ( ένα ποτό που έχει υποστεί ζύμωση από φρέσκο κακάο και κλαδιά γαρύφαλλου).
Ο José Tot, ένας πνευματικός οδηγός, είπε ότι για να ανταποκριθεί κανείς σε μια νέα πρόκληση ή έργο είναι απαραίτητο να ζητήσει από τους προγόνους προστασία, ενώ επίσης προσεύχονται για τους αγαπημένους τους.
«Είναι σημαντικό οι οικογένειες να συνηθίσουν τα παιδιά τους να συμμετέχουν στην τελετή, καθώς αυτό τους κάνει να συνειδητοποιήσουν ότι όλοι πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στη Μητέρα Γη και να εκτιμούμε αυτό που μας δίνει ο δημιουργός και ο δάσκαλος», είπε ο Tot.
Η Dina Cho, μια νεαρή μαθήτρια από το El Estor, είπε ότι η τελετή είναι ένας τρόπος πνευματικής σύνδεσης με τις ενέργειες της φύσης. «Είναι μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή για όλους όσους εκτιμούν αυτή τη γιορτή», είπε.
Φωτογραφία του συντάκτη Juan Bautista Xol
** Nahual: Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το ναουάλ είναι ένα ζώδιο του κάθε ατόμου. Ένα άτομο μπορεί να γεννηθεί σε μια ημερομηνία από το Γρηγοριανό ημερολόγιο, αλλά οι παππούδες και οι γιαγιάδες προτιμούν την ημερομηνία του ημερολογίου των Μάγια για να γνωρίζουν τι είναι το ναουάλ του ατόμου . Σύμφωνα με αυτούς, το ναουάλ κάθε ατόμου αντιπροσωπεύει τις ενέργειες, τη δύναμη και τη σοφία, ανάλογα με το ποια ημερομηνία του ημερολογίου των Μάγια γεννήθηκε το άτομο.
*** Ajaw: Στη γλώσσα κέτσι σημαίνει Θεός ή Δημιουργός του Σύμπαντος. Εάν μια τελετή των Μάγια διεξάγεται στα κέτσι, αναφέρεται στο Ajaw. Αν διεξάγεται στα ισπανικά, αναφέρεται ο Δημιουργός του Σύμπαντος.
**** Copal pom: Κόμμι ή ρητίνη από το δέντρο κοπάλ. Οι μεγαλύτεροι το χρησιμοποιούν αφού, σύμφωνα με αυτούς, οι πρόγονοί μας το χρησιμοποιούσαν, ειδικά για τελετές των Μάγια.
