Στιγμιότυπο οθόνης βίντεο του Right Livelihood στο YouTube

Σύμφωνα με μια λευκορωσική ΜΚΟ, αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 1.500 πολιτικοί/ές κρατούμενοι/ες στη Λευκορωσία.

Το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Viasna είναι μια διεθνώς γνωστή ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λευκορωσία. Όπως ανέφερε το Reuters, είχε ηγετικό ρόλο στην παροχή νομικής και οικονομικής βοήθειας σε Λευκορώσους, που διώχθηκαν μετά τις μαζικές διαδηλώσεις, που ξέσπασαν το 2020 . Πολλοί από τους ηγέτες της, συμπεριλαμβανομένου του νομπελίστα Ειρήνης Αλές Μπιαλιάτσκι, κρατούνται παράνομα και άδικα. Μαζί με τον Valiantsin Stefanovich, αναπληρωτή επικεφαλής της Viasna, και τον Uladzimir Labkovich, δικηγόρο της Viasna, ο Μπιαλιάτσκι αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης από 7 έως 12 χρόνια. Η δίκη τους ξεκίνησε στις 5 Ιανουαρίου 2023 στη Λευκορωσία.

Η Viasna εξέδωσε μια ετήσια έκθεση για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία στις 20 Ιανουαρίου 2023. Σε ένα email, η ομάδα της Viasna έγραψε στο Global Voices ότι για το επόμενο έτος:

Ελπίζουμε να δούμε αλλαγή. Κάλλιο αργά παρά ποτέ, γιατί πάρα πολλοί πολιτικοί κρατούμενοι μαραζώνουν στις φυλακές και κάθε μέρα γι’ αυτούς είναι ατελείωτα βασανιστήρια. Προτεραιότητά μας είναι να βοηθήσουμε να απελευθερωθούν αυτοί οι άνθρωποι, ιδιαίτερα οι φυλακισμένοι συνάδελφοί μας, οι ηγέτες και τα μέλη της Viasna.

Το Global Voices επανεκτυπώνει ένα επεξεργασμένο απόσπασμα από την έκθεση, με την άδεια του οργανισμού.

Οι κατασταλτικές πολιτικές των Αρχών της Λευκορωσίας

Η βαθιά κοινωνικοπολιτική κρίση, που προκλήθηκε από τον σφετερισμό της εξουσίας και τη συγκέντρωσή της στα χέρια του Αλεξάντρ Λουκασένκο, ο οποίος αρνήθηκε να δεχτεί την ντε φάκτο ήττα του στις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου 2020, μαζί με την έλλειψη αποτελεσματικών δημοκρατικών θεσμών στη Λευκορωσία , καθόρισε τη συνέχιση και τη συσσώρευση των κατασταλτικών πολιτικών των Aρχών της Λευκορωσίας το 2022.

Δεν υπάρχουν πραγματικοί νομικοί μηχανισμοί για συνταγματική αλλαγή εξουσίας στη Λευκορωσία. Ούτε υπάρχει προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων της ειρηνικής συνάθροισης, της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι, της ελευθερίας της έκφρασης, της ελευθερίας από βασανιστήρια και άλλα είδη σκληρής, απάνθρωπης, ταπεινωτικής μεταχείρισης.

Οι ενέργειες όλων των κλάδων εξουσίας στοχεύουν στην οικοδόμηση ενός νέου, ολοκληρωτικού συστήματος που επιδεικνύει μηδενική ανοχή σε τυχόν αποκλίσεις από την επίσημη πολιτική και ιδεολογία. Μια ατμόσφαιρα γενικού φόβου ενσταλάζεται στην κοινωνία. Οποιεσδήποτε εκδηλώσεις διαφωνίας εξαλείφονται.

Ο αντίκτυπος της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία

Σε αντάλλαγμα για πολιτική και οικονομική υποστήριξη της δικτατορίας της Λευκορωσίας υπό κυρώσεις από τις Aρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας, η χώρα πρόσφερε πολλά. Πρώτα απ’ όλα, οι Aρχές επέτρεψαν στη Ρωσία τη χρήση του εδάφους, του εναέριου χώρου και των υποδομών της Λευκορωσίας στην επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Δεύτερον, η Λευκορωσία έδωσε επίσης την άνευ όρων πολιτική και ενημερωτική υποστήριξή της για την επίθεση.

H Viasna καταδίκασε αμέσως και άνευ όρων την επιθετική ενέργεια [ήταν η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία] και την εμπλοκή του καθεστώτος του Λουκασένκο σε αυτήν. H Viasna πιστεύει ότι ένα από τα προαπαιτούμενα για την έναρξη του πολέμου ήταν η καταστολή της κοινωνίας των πολιτών της Λευκορωσίας, η οποία αρνήθηκε σταθερά και ασυμβίβαστα να υποστηρίξει την επιθυμία της ρωσικής και μέρους της λευκορωσικής ελίτ να δημιουργήσουν γεωπολιτικές και στρατιωτικές ενώσεις, που θα εμπλέκουν τη Λευκορωσία στην υλοποίηση των αυτοκρατορικών φιλοδοξιών των ρωσικών Αρχών.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είχε διφορούμενη επίδραση στην πολιτική των κρατών και των διεθνών οργανισμών έναντι της Λευκορωσίας. Αφενός, άλλαξε το διάνυσμα της γενικής προσοχής στη χώρα, αλλά, από την άλλη, προκάλεσε ευρύτερες συνέπειες και μεγαλύτερο αντίκτυπο της παγκόσμιας πολιτικής στις εσωτερικές πολιτικές διαδικασίες της Λευκορωσίας.

Η οικοδόμηση ενός ολοκληρωτικού συστήματος απαιτούσε μια αλλαγή στο σύνταγμα. Η τρέχουσα έκδοση, αν και δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει την άνευ όρων προτεραιότητα της εκτελεστικής εξουσίας με επικεφαλής τον Λουκασένκο, έχει πάψει να ικανοποιεί τις ανάγκες του δικτάτορα. Ταυτόχρονα, το νομοθετικό πλαίσιο χάνει τα νομικά του χαρακτηριστικά και συνεχίζει να γεμίζει με αντιδραστικές νόρμες, που αγνοούσαν τα δημοκρατικά συνταγματικά θεμέλια και τις διεθνείς υποχρεώσεις της Λευκορωσίας. Τα κύρια εργαλεία για την κατοχή της εξουσίας και την καταστολή αντιπάλων, επικριτών του καθεστώτος και αντιφρονούντων εξακολουθούν να είναι η ποινική και διοικητική δίωξη, οι αυθαίρετες συλλήψεις, οι απολύσεις από την εργασία και η ντε φάκτο απέλαση.

Δίωξη πολιτικών κρατουμένων

Από την 1η Ιανουαρίου, υπήρχαν 1.446 πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία, σύμφωνα με έναν εθνικό συνασπισμό οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο κατάλογος των πολιτικών κρατουμένων βασίζεται σε ένα σύνολο παγκοσμίως αναγνωρισμένων Αρχών, που προβλέπονται από τις θεματικές κατευθυντήριες γραμμές. Κατά το έτος 2022, ο κατάλογος αυξήθηκε κατά 477 άτομα. Ενώ περισσότεροι από 580 πρώην πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν το 2022, η Viasna μέτρησε συνολικά 889 άτομα, που ονομάστηκαν πολιτικοί κρατούμενοι κατά τη διάρκεια του έτους.

Η Viasna γνωρίζει τουλάχιστον 1.242 άτομα, που καταδικάστηκαν για ποινικές κατηγορίες με πολιτικά κίνητρα το 2022. Τουλάχιστον 2.627 άτομα καταδικάστηκαν για τα γεγονότα, που προκάλεσαν οι διαδηλώσεις του 2020, και σχεδόν 3.800 άτομα αντιμετώπισαν ποινική δίωξη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Η Viasna γνωρίζει τα ονόματα 6.381 συλληφθέντων ατόμων και τουλάχιστον 3.272 καταδικασμένων με διοικητικές διαδικασίες για την άσκηση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών τους. Μεταξύ αυτών, 2.274 καταδικάστηκαν σε μικρής διάρκειας διοικητική φυλάκιση και σε 938 επιβλήθηκαν πρόστιμα.

Δίωξη ΜΜΕ, δημοσιογράφων και δικηγόρων

Οι Αρχές συνεχίζουν να ασκούν ενεργά καταστολές εναντίον δημοσιογράφων σε σχέση με τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες: σύμφωνα με την BAJ (Λευκορωσική Ένωση Δημοσιογράφων), 33 δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα ΜΜΕ βρίσκονται επί του παρόντος στη φυλακή και 43 δημοσιογράφοι συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια του έτους.

Η νομοθεσία, που ρυθμίζει τις δραστηριότητες των ενώσεων της κοινωνίας των πολιτών, έχει επιδεινώσει σημαντικά τη θέση τους σε ορισμένους βασικούς τομείς. Σύμφωνα με το Lawtrend, από το 2021, περίπου 1.180 μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν κλείσει ή βρίσκονται σε διαδικασία διάλυσης. Αυτό υποδηλώνει τη συνεχιζόμενη τάση της κατεδάφισης των θεσμών της κοινωνίας των πολιτών.

Το δικαστικό σύστημα αγνοεί συστηματικά τα πρότυπα μιας δίκαιης δίκης. Το νομικό πεδίο, έχοντας χάσει τα κύρια χαρακτηριστικά ενός ανεξάρτητου αυτοδιοικούμενου θεσμού, έγινε το ίδιο όργανο καταστολής κατά των δικηγόρων. Γενικά, οι δικηγόροι ασκούν τις δραστηριότητές τους υπό συνεχείς πιέσεις, απειλές και παρενοχλήσεις. Οι πιο δραστήριοι από αυτούς υπόκεινται σε ποινική και διοικητική δίωξη, ενώ πολλοί χάνουν το δικαίωμά τους στην εργασία.

Θανατική ποινή και εκτέλεση: Μια βαθιά κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η Λευκορωσία συνεχίζει να εφαρμόζει τη θανατική ποινή. Κατά το έτος 2022, δεν υπήρχαν πληροφορίες για νέες θανατικές ποινές, αλλά είχε εκτελεστεί προηγούμενη θανατική ποινή εναντίον του Viktar Paulau. Δύο άτομα κρατούνται θανατοποινίτες εν αναμονή της εκτέλεσης. Η κυβέρνηση έχει διευρύνει περαιτέρω τους νομοθετικούς λόγους για τη χρήση της θανατικής ποινής.

Η καταστολή με πολιτικά κίνητρα συνέχισε να είναι ευρέως διαδεδομένη το 2022 μαρτυρώντας μια βαθιά κρίση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οδήγησε στη διεθνή απομόνωση της Λευκορωσίας και σε εκτεταμένες κυρώσεις από τις χώρες της ΕΕ, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η Viasna συνεχίζει την ενεργό δράση της για την προστασία και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στις 30 Σεπτεμβρίου 2022, ο οργανισμός έλαβε το βραβείο Albie από το Ίδρυμα Clooney για τη Δικαιοσύνη στην κατηγορία «Υπερασπιστές της Δημοκρατίας της Δικαιοσύνης». Στις 8 Δεκεμβρίου 2022, στη Χάγη, η Viasna τιμήθηκε με το βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Tulip, που ιδρύθηκε από την κυβέρνηση της Ολλανδίας.

Η πλήρης έκθεση είναι διαθέσιμη εδώ (στα αγγλικά).