- Global Voices στα Ελληνικά - https://el.globalvoices.org -

Αγωγή κατά της Meta στην Κένυα ανοίγει το δρόμο στις αφρικανικές χώρες να μηνύουν εταιρείες τεχνολογίας

Κατηγορίες: Υπο-Σαχάρια Αφρική, Αιθιοπία, Κένυα, Ανθρώπινα Δικαιώματα, Διακυβέρνηση, Ελευθερία του Λόγου, Εργασία, Μέσα των πολιτών, Νεολαία, Τεχνολογία, GV Advocacy
image credits: Book Catalog. Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)

Πηγή: Book Catalog [1]. Άδεια CC BY 2.0

Ένα δικαστήριο της Κένυας αποφάσισε πρόσφατα [2] ότι μια υπόθεση κατά της Meta, μητρικής εταιρείας του Facebook, που κατατέθηκε από τον πρώην συντονιστή του Facebook, Daniel Motaung, για φερόμενη εκμετάλλευση και τοξικό περιβάλλον εργασίας [3] στο γραφείο του στο Ναϊρόμπι, μπορεί να προχωρήσει, θέτοντας προηγούμενο για εταιρείες τεχνολογίας, που προσπάθησαν να αποφύγουν νομικές επιπτώσεις στα τοπικά δικαστήρια με τον ισχυρισμό της αναρμοδιότητας. Ο Motaung μήνυσε [4] επίσης την Meta Platforms Ireland Limited και τον τοπικό της εξωτερικό συνεργάτη, την Samasource Kenya EPZ Limited.

Στην αγωγή του που κατατέθηκε [5] στο Δικαστήριο Εργασίας και Εργασιακών Σχέσεων της Κένυας πέρυσι, ο Motaung και άλλοι 12 πρώην υπάλληλοι ισχυρίζονται ότι υπέστησαν ψυχολογικούς τραυματισμούς από την επανειλημμένη έκθεση σε εξαιρετικά ενοχλητικό και βίαιο περιεχόμενο, σε συνδυασμό με ένα τοξικό εργασιακό περιβάλλον.

Μέσω του δικηγόρου της, η Meta είχε υποστηρίξει [6] ότι η Meta Platforms, Inc. και το Facebook είναι ξένες εταιρείες και δεν είναι κάτοικοι ούτε διαπραγματεύονται στην Κένυα, επομένως δεν υπάγονταν στη δικαιοδοσία της χώρας. Ωστόσο, το Δικαστήριο Εργασιακών Σχέσεων και Εργασιακών Σχέσεων αποφάσισε στις 6 Φεβρουαρίου ότι η Meta μπορεί να μηνυθεί στην Κένυα. Θα είναι η πρώτη φορά που μια αγωγή εναντίον ενός παγκόσμιου τεχνολογικού γίγαντα θα προχωρήσει σε ακρόαση, όχι μόνο εκτός Δύσης, αλλά στην Αφρική, όπου συνέβη το αδίκημα.

Αυτή η δικαστική απόφαση πιθανόν να ανοίξει τις πύλες για μηνύσεις και προς άλλες εταιρείες τεχνολογίας στην Κένυα και σε άλλες χώρες. Θα μπορούσε να περιλαμβάνει το OpenAI, το οποίο, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση [7] του περιοδικού Times, πλήρωνε λιγότερα από 2 δολάρια σε Κενυάτες εργαζομένους για να εκπαιδεύσουν την τεχνητή νοημοσύνη, απαιτώντας συχνά από αυτούς να  επιμεληθούν τολμηρό και τραυματικό υλικό.

Οι βλάβες της εποπτείας περιεχομένου

Η εποπτεία περιεχομένου, η διαδικασία ελέγχου των αναρτήσεων, των φωτογραφιών και των βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να διαπιστωθεί εάν το περιεχόμενο παραβιάζει τις πολιτικές μιας πλατφόρμας, έχει τεθεί υπό αυξημένο έλεγχο τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία στους εργαζόμενους έχουν γίνει πιο σαφείς. 

Παρά το γεγονός ότι η εποπτεία περιεχομένου είναι η βασική λειτουργία οποιουδήποτε ιστότοπου μέσων κοινωνικής δικτύωσης, το Facebook επιλέγει να μην απασχολεί άμεσα τα 15.000 άτομα, που κάνουν την εποπτεία περιεχομένου του. Αντίθετα, επιλέγει να αναθέσει αυτήν την κρίσιμη λειτουργία ασφάλειας σε τρίτους εργολάβους, όπως η Genpet στην Ινδία, η Cognizant στις ΗΠΑ, η Covalen και η Accenture στην Ιρλανδία και —μέχρι πρόσφατα— η Sama Source στην Κένυα.

Οι ιστορίες των συντονιστών περιεχομένου, που προσλαμβάνονται από αυτούς τους εργολάβους του Facebook, είναι όλες ανησυχητικά παρόμοιες: υπόκεινται [8] σε παρατεταμένες ώρες έκθεσης σε αποκρουστικό περιεχόμενο, παρέχεται ελάχιστη έως καθόλου υποστήριξη [9] για την αντιμετώπιση ή εξουδετέρωση της ζημίας [10] από την έκθεση σε τέτοιο περιεχόμενο, πληρώνονται λίγο [8] και φιμώνονται με συμφωνίες μη αποκάλυψης. [11]Μετά την υπόθεση του Μαΐου 2020, στην οποία η Meta πλήρωσε 52 εκατομμύρια δολάρια ως διακανονισμό [12] σε περισσότερους από 11.000 συντονιστές περιεχομένου στις ΗΠΑ, για ζητήματα ψυχικής υγείας, που αναπτύχθηκαν ενώ βρίσκονταν σε χώρο εργασίας, η εταιρεία βελτίωσε τις συνθήκες εργασίας ορισμένων συντονιστών στις ΗΠΑ. Δεν το αναπαράγουν αυτό με άλλους στο εξωτερικό [9].

Σύμφωνα με την Nanjira Sambuli, Κενυάτισσα ερευνήτρια και αναλύτρια πολιτικής, η Αφρική έγινε ο καλύτερος προορισμός για την ανάθεση σε εξωτερικούς συνεργάτες [13] της εποπτείας περιεχομένου και, μαζί με αυτό, και των παρενεργειών της.

Ο Odanga Madung [14], ερευνητής της Mozilla, ανεξάρτητος δημοσιογράφος δεδομένων και συνιδρυτής του Odipo Dev, λέει ότι ο Motaung έχει ισχυρή θέση στην υπόθεσή του. Όπως είπε στο Global Voices, ακολουθώντας καθαρά τις προηγούμενες αγωγές εποπτείας περιεχομένου, η Meta είναι πιθανό να συμβιβαστεί εξωδικαστικά.

Εάν αυτή η υπόθεση προχωρήσει σε πλήρη ακρόαση, πιθανότατα θα αποκαλύψει τις περιπλοκές στο Facebook. Το κοινό θα έχει πρόσβαση στις πρακτικές ελέγχου του περιεχομένου του. Αυτό που τους κάνει να επιτρέπουν στο περιεχόμενο να παραμένει ανοιχτό ή να καταργείται και, με αυτόν τον τρόπο, να το ανοίξει σε άλλες μηνύσεις ή περισσότερο έλεγχο.

Ο Odanga αναφερόταν στον διακανονισμό του Μαΐου 2020. [12]

“Αποφύγαμε ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο”

Αν και η Meta είδε μια “ψηφιακή σαβάνα” στο Ναϊρόμπι, με νεαρό και έμπειρο τεχνολογικά εργατικό δυναμικό, που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί με απαράδεκτες εργασιακές πρακτικές, παραμέλησε ή αγνόησε το δικαστικό σύστημα της χώρας. Τον Οκτώβριο του 2021, το ανώτατο δικαστήριο της Κένυας εξέδωσε μια ακόμη απόφαση ορόσημο κατά της Uber [15] για παραβίαση συμβολαίων με οδηγούς στην Κένυα. Ακριβώς όπως η Meta, η Uber προσπάθησε και απέτυχε, χρησιμοποιώντας το ίδιο επιχείρημα ότι δεν εδρεύει στην Κένυα. Για χρόνια, οι οδηγοί τους πάλευαν να αποδείξουν ότι η Uber Kenya Limited και η Uber BV ήταν πράγματι μια και αυτή εταιρεία. Τελικά, νίκησαν.

Ο Odanga εξήγησε:

Αυτή η απόφαση είναι μεγάλη υπόθεση για εμάς που βρισκόμαστε στον χώρο λογοδοσίας της πλατφόρμας, ειδικά δεδομένης της πρόσφατης προσπάθειας του Facebook και της Meta να παρακάμψουν τη λογοδοσία λέγοντας ότι δεν εδρεύουν στη χώρα. Το γεγονός ότι θα μπορούσαν να αποφύγουν την ευθύνη για κάθε είδους βλάβη που θα προκαλούσαν στους πολίτες μιας άλλης χώρας είναι ανησυχητικό.

Ως μέλος της Mozilla, ο Odanga εκθέτει τη βιομηχανία παραπληροφόρησης [16], που ευδοκιμεί στην Κένυα, χρησιμοποιώντας αναφορές που βασίζονται στην έρευνα και πιέζει τις πλατφόρμες κοινωνικών μέσων να είναι πιο υπεύθυνες.

Μιλώντας για το γιατί η απόφαση ήταν τόσο σημαντική και τη σημασία της, είπε: “Νομίζω ότι αποφύγαμε ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο με την έκδοση μιας τέτοιας απόφασης στα δικαστήρια μας”.

Το “Φαινόμενο της Πεταλούδας”

Ο Odanga μίλησε για το Φαινόμενο της Πεταλούδας, που θα έχει αυτή η πρόσφατη απόφαση για πολλούς ανθρώπους στη βιομηχανία σαν αυτόν, αλλά πιο σημαντικό για τους χρήστες του Facebook και τους ακτιβιστές ψηφιακών δικαιωμάτων, που έχουν πέσει θύματα των αδιαφανών πρακτικών ελέγχου περιεχομένου τους.

Αυτό περιλαμβάνει δύο Αιθίοπες ερευνητές, οι οποίοι, μαζί με την κενυάτικη ομάδα για τα δικαιώματα του Ινστιτούτου Katiba, μηνύουν τη Meta [17] για 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια, επειδή επέτρεψε να ανθίσει περιεχόμενο μίσους στην πλατφόρμα τους και τροφοδοτούσε την αιθιοπική εθνοτική βία.

Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Ναϊρόμπι μέσω βιντεοσύνδεσης μετά την απόφαση του Motaung κατά της Meta, σχετικά με τον ρόλο που έπαιζε στις δύο υποθέσεις η FoxGlove, [18] μια μη κερδοσκοπική εταιρεία τεχνολογικής δικαιοσύνης, μια από τους συνιδρυτές και διαχειριστές της, η Cori Crider, μίλησε για τη σημασία των δύο υποθέσεων και πώς η εποπτεία περιεχομένου (ή η έλλειψή της στην περίπτωση των Αιθιόπων) ήταν στο επίκεντρο και των δύο.

Όπως σημείωσε, και οι δύο υποθέσεις προέκυψαν από ό,τι συνέβη στον ίδιο κόμβο εποπτείας περιεχομένου στο Ναϊρόμπι στο Sama Source.

Πληροφορίες που αποκάλυψε ένας πρώην υπάλληλος της Meta στη FoxGlove αποκάλυψαν ότι το 87% του προϋπολογισμού παραπληροφόρησης του Facebook διατίθεται στις αγγλόφωνες ΗΠΑ. Τον υπόλοιπο προϋπολογισμό τον μοιράζεται όλος ο υπόλοιπος κόσμος.

Παρά τη σημασία της υποσαχάριας περιοχής, η Meta απέτυχε να επενδύσει σε αυτά τα εκατομμύρια, είπε.

Όπως εξήγησε η Crider, αυτή η αποτυχία να διατεθεί ένας ανάλογος προϋπολογισμός για την εποπτεία περιεχομένου δημιούργησε τα αβάσταχτα επίπεδα στελέχωσης, που τους οδήγησαν να επιτρέψουν την άνθιση δημοσιεύσεων βίας και μίσους από την Αιθιοπία, πυροδοτώντας τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο της χώρας. Επίσης, οδήγησε στην εκμετάλλευση των συντονιστών περιεχομένου και των συνθηκών εργασίας που, στην περίπτωση του Motaung και των συναδέλφων του, προκάλεσαν ψυχολογικό τραύμα και διαταραχή μετατραυματικού στρες, πρόσθεσε.

Από τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ένα οικονομικό επιχείρημα

Η ανεργία των νέων είναι μια πραγματική κρίση στην Αφρική. Σύμφωνα με τη Statista, το ποσοστό στην Κένυα αυξήθηκε κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, το ποσοστό ανεργίας των νέων στην Κένυα έφτασε στο ανώτατο όριο του 13,84% το 2021.

Η έλλειψη πολιτικών, που διέπουν την αναπτυσσόμενη οικονομία των συναυλιών της Κένυας, απειλεί να μετατρέψει την ψηφιακά έξυπνη νεολαία της σε ψηφιακούς σκλάβους, καθώς αυξανόμενες περιπτώσεις εκμετάλλευσης μεγάλης τεχνολογίας συνεχίζουν να γίνονται πρωτοσέλιδα. Ο Odanga μίλησε επίσης για έναν πραγματικό φόβο μεταξύ των συναδέλφων του ερευνητών, υπέρμαχων των ανθρωπίνων και ψηφιακών δικαιωμάτων στην Κένυα, ότι η πολιτική τάξη θα μπορούσε γρήγορα να το μετατρέψει από ανθρώπινα δικαιώματα σε ένα οικονομικό επιχείρημα, και, με αυτόν τον τρόπο, να παραιτηθεί από το ρόλο τους στη χάραξη πολιτικής, που επεκτείνει το Εργασιακό Δίκαιο στον ψηφιακό χώρο.

Όταν η Crider βλέπει τις δύο υποθέσεις ως ευκαιρία να επαναφέρει τη σχέση μεταξύ σημαντικών δημοκρατιών όπως η Κένυα (και ολόκληση η περιοχή) και μερικών από τις μεγαλύτερες και πιο ισχυρές εταιρείες τεχνολογίας που έχει δει ποτέ ο κόσμος, η Nanjira προειδοποιεί ότι αυτές οι ευκαιρίες δεν θα πραγματοποιηθούν πλήρως, εκτός και αν “οι Αφρικανοί πολιτικοί θέσουν προστατευτικά πλαίσια για το πώς ρυθμίζεται η gig economy στην ήπειρο”.