«Μηνύματα δρόμου για ακτιβίστριες της Υεμένης, “Κάτω τα χέρια από την Υεμένη”, Οδός Δαμασκού, Σαναά, Υεμένη, 2015. Λεπτομέρεια από το Yemen Hands, Julien Harneis, Flickr (άδεια CC BY-SA 2.0. ). Έχει υποστεί επεξεργασία.

Ζω στη Σουηδία με τον άνδρα και τα παιδιά μου εδώ και πέντε χρόνια. Τον Μάιο του 2015, έφυγα από το Άντεν λόγω του ταραχώδους πολέμου, ενώ αντηχούσαν στο βάθος δυσοίωνοι ήχοι ρουκετών και εκρήξεων. Κράτησα το μωρό μου σφιχτά στην αγκαλιά μου, καθώς το βάρος της θλίψης του έθνους μου βάραινε την καρδιά μου. Σαν οι εκκωφαντικές εκρήξεις να με κυνηγούσαν ανελέητα, σαν να λαχταρούσαν να με σύρουν πίσω στην πολύτιμη γενέτειρά μου και την πρώτη μου αγάπη, το Άντεν.

Η αποχώρηση από την Υεμένη ήταν μια δύσκολη απόφαση. Ωστόσο, δεν είχα άλλη επιλογή από το να μεταναστεύσω, όταν ο μικρότερος αδερφός μου, ο Ahmad, σκοτώθηκε τραγικά, ενώ προσπαθούσε να σώσει άοπλους πολίτες από τον ανελέητο βομβαρδισμό των Χούθι κατά την εισβολή τους στην πόλη το 2015.

Η ανάμνηση της τρομακτικής απόδρασής μας από το Άντεν παραμένει χαραγμένη στο μυαλό μου, χαρακτηρισμένη από τη θλιβερή κατάρρευση της μητέρας μου στο αυτοκίνητο, καθώς θρηνούσε για την απώλεια του αγαπημένου της γιου, το στοιχειωμένο θέαμα των άψυχων σορών σκορπισμένων στις άκρες των δρόμων και την απειλητική παρουσία έφηβων μαχητών Χούθι, οι οποίοι μας σταματούσαν στα σημεία ελέγχου τους αναζητώντας όπλα ή άτομα ενδιαφέροντος.

Αφού έφυγα από την Υεμένη, ζω τώρα σε μια ασφαλή και σταθερή περιοχή, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες εκτιμώνται ιδιαίτερα, μια ευλογία που δεν έχουν πολλοί Υεμένιοι και Υεμένιες, τόσο εντός όσο και εκτός Υεμένης. Ωστόσο, η επικοινωνία μου με τη μητέρα μου, τις αδερφές, τους συγγενείς και τους φίλους μου, που έμειναν πίσω στην πατρίδα, με γέμισε άγχος και θλίψη. Μου λείπουν, λαχταράω να πιω εκπληκτικό υεμένιο καφέ μαζί τους και νιώθω μια έντονη νοσταλγία να επιστρέψω στην Υεμένη.

Αν και έχω ενσωματωθεί στη σουηδική κοινωνία μέσω της εργασίας, της εκμάθησης γλωσσών και των κοινωνικών διασυνδέσεων, εξακολουθώ να είμαι αυθεντικά Υεμένια και νιώθω βαθιά σύνδεση με τη χώρα όπου γεννήθηκα, μεγάλωσα και πέρασα το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Δυστυχώς, ο μόνος λόγος που με ανάγκασε να φύγω ήταν η τρομερή ανασφάλεια και η τρομερή ανθρωπιστική κατάσταση. 

Δεν είμαι η μόνη: σχεδόν 10 εκατομμύρια πολίτες της Υεμένης ζουν αυτή τη στιγμή στη διασπορά σε όλο τον κόσμο. Πριν από την εξέγερση του 2011, πολλοί Υεμένιοι μετανάστευσαν για να κερδίσουν τα προς το ζην, ιδιαίτερα στις χώρες του Κόλπου, όπου κατοικούν ακόμη περισσότερα από τρία εκατομμύρια Υεμένιοι/ες, κυρίως στη Σαουδική Αραβία. 

Ωστόσο, αυτή η λαϊκή εξέγερση, η οποία εμπνεύστηκε από την Αραβική Άνοιξη, γρήγορα μετατράπηκε σε βίαιη σύγκρουση, οδηγώντας σε κατάρρευση της ασφάλειας και εκτοπισμό εκατομμυρίων πολιτών της Υεμένης. Ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης της πολιτικής κατάστασης και της ασφάλειας, η Υεμένη έχει γίνει λιγότερο ελκυστική για τους πολίτες της, ωθώντας όσους έχουν τα μέσα, τις κοινωνικές διασυνδέσεις ή τα εκπαιδευτικά προσόντα να λάβουν βίζα για άλλες χώρες να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.

Ίσως το να αναγκάζομαι να εγκαταλείψω την Υεμένη είναι μια «μάσκα» για εμένα και για άλλους. Η ζωή στη Σουηδία μου έδωσε την ελευθερία της έκφρασης και την ευκαιρία να αναλογιστώ πώς η ελευθερία που απολαμβάνουν οι Υεμένιοι/ες στη Δύση τους επέτρεψε να απεικονίσουν με ακρίβεια την κατάσταση στην Υεμένη στα διεθνή φόρουμ. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες της Υεμένης, οι οποίες βρίσκονται σε μεγάλη μειονεκτική θέση λόγω του φύλου τους. Θα ήθελα να μοιραστώ μερικούς από τους προβληματισμούς μου σχετικά με τον ρόλο των Υεμένιων φεμινιστριών και ακτιβιστριών που ζουν στο εξωτερικό, καθώς και μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Οι φεμινίστριες υποστηρίζουν την Υεμένη από το εξωτερικό

Οι ακτιβιστικές και φεμινιστικές οντότητες της Υεμένης στη Δύση διαδραματίζουν κρίσιμο και αποτελεσματικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση, την υποστήριξη και την ενίσχυση των φωνών και των εμπειριών όσων δεν μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα στην Υεμένη, ιδιαίτερα των γυναικών, που φιμώνονται για λόγους ασφαλείας. Αυτές οι οντότητες έχουν γίνει οι πιο ισχυροί πρεσβευτές για την Υεμένη στο εξωτερικό και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης της τάσης των παγκόσμιων ΜΜΕ να κλείνουν τα μάτια στην κατάσταση εκεί και των περιορισμένων πόρων των επίσημων πρεσβειών.

Υεμένες φεμινίστριες και ακτιβίστριες για τα ανθρώπινα δικαιώματα οργανώνουν ενεργά πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκδηλώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπεράσπιση, συμπεριλαμβανομένων διαδηλώσεων και εκθέσεων, για να επηρεάσουν τους φορείς λήψης αποφάσεων στις χώρες όπου ζουν, επίσημα ή ανεπίσημα. Έχουν επίσης σχηματίσει συμμαχίες, όπως το δίκτυο Feminist Solidarity με την υποστήριξη του Ιδρύματος Peace Track Initiative, και άλλους συνασπισμούς, που πραγματοποιούν εκστρατείες υπεράσπισης για την προστασία των ακτιβιστ(ρι)ών στην πατρίδα, ιδιαίτερα των γυναικών, και υποστηρίζουν τους σκοπούς τους.

Ίσως ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα των γυναικών της Υεμένης ήταν η παραγωγή ενός γυναικείου οδικού χάρτη για την ειρήνη. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που έλαβε χώρα μια τόσο ολοκληρωμένη κοινοτική συζήτηση στην Υεμένη και κατέληξε στο μοναδικό εθνικό έργο του είδους του, που ξεκίνησε από Υεμένιες, με κοινοτική συμμετοχή και προοπτική φύλου.

Πράγματι, οι ενημερώσεις, που δόθηκαν από πολυάριθμες ηγέτιδες της Υεμένης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, χρησίμευσαν ως πειστικές αποδείξεις της δύναμης, της ωριμότητας και της συνείδησης των γυναικών της Υεμένης, της ακλόνητης δέσμευσής τους στα ζητήματα που επηρεάζουν τη χώρα τους και των επίμονων προσπαθειών τους να προσφέρουν βοήθεια.

Προκλήσεις, απειλές και παραπλανητικές εκστρατείες

Από την έναρξη του πολέμου στην Υεμένη το 2015, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αντιμετώπισαν σημαντικές προκλήσεις λόγω της μείωσης της υποστήριξης των χορηγών. Ως αποτέλεσμα, πολλές δραστηριότητες και έργα, που σχετίζονται με προγράμματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προστασίας, έχουν ανασταλεί, κυρίως λόγω της ασφάλειας και της πολιτικής κατάστασης και της αλλαγής κατεύθυνσης της οικονομικής στήριξης προς το έργο αρωγής.

Ωστόσο, παρά αυτά τα εμπόδια, οι γυναικείες πρωτοβουλίες στο εξωτερικό διαδραματίζουν ολοένα και περισσότερο κρίσιμο ρόλο στην Υεμένη δημιουργώντας συνεργασίες, συμμαχίες και κοινές πρωτοβουλίες με τις γυναίκες στη χώρα. Αυτό βοήθησε να γεφυρωθεί το χάσμα, που προκαλείται από τα εμπόδια, που αντιμετωπίζουν οι πολιτικές αγωγές των γυναικών στην Υεμένη.

Παρά τις προσπάθειες ακτιβιστριών και υπερασπιστριών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο εξωτερικό, πολλές από αυτές εκτίθενται σε διάφορες μορφές ψηφιακής βίας, συμπεριλαμβανομένων κοροϊδιών και υποτίμησης της σημασίας του ρόλου τους στη συμμετοχή στις ειρηνευτικές διαδικασίες και στην ανοικοδόμηση του έθνους.

Οι ακτιβίστριες από την Υεμένη, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, αντιμετωπίζουν συχνά τετριμμένες εκστρατείες στα ΜΜΕ, που στοχεύουν στην απαξίωση του πολιτικού τους ακτιβισμού και του ακτιβισμού τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να κατηγορηθούν για συνεννόηση με τη Δύση ή ακόμη και να αντιμετωπίσουν κατηγορίες σχετικά με την «τιμή», ξεχνώντας ότι τα έργα που έχουν ολοκληρώσει δεν θα είχαν ολοκληρωθεί, αν είχαν μείνει στην Υεμένη.

Ανεξάρτητα από το αν βρίσκονται εντός ή εκτός της χώρας, οι γυναίκες της Υεμένης θα συνεχίσουν το έργο τους. Θεωρούν την πατρίδα τους ως κοινό δικαίωμα και κοινή ευθύνη όλων των Υεμένιων, τόσο εντός όσο και εκτός της χώρας. Παρά τις προκλήσεις, είναι αποφασισμένες να συνεργαστούν για την ανοικοδόμηση της Υεμένης, με τρόπο που να διασφαλίζει μια ασφαλή και αξιοπρεπή ζωή για όλους και όλες.