Ο Σύριος ποιητής Νιζάρ Καμπανί ως φοιτητής στη Νομική Σχολή της Δαμασκού το 1944. Wikimedia commons. Έργο τέχνης της Mariam A.
Αυτό το κείμενο του Samy Marwan Mobayed δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά από το Raseef22, μια αραβική πλατφόρμα πολυμέσων, στις 21 Μαρτίου 2023. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο συμφωνίας κοινής χρήσης περιεχομένου.
Στις 21 Μαρτίου, συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του Νιζάρ Καμπανί, του διάσημου ποιητή της Συρίας και του Αραβικού Κόσμου στη σύγχρονη εποχή. Γεννήθηκε στη Δαμασκό το 1923 και πέθανε στο Λονδίνο στις 30 Απριλίου 1998.
Φαίνεται ότι μέσα στις διάφορες ανησυχίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Συρία, ο εορτασμός αυτής της περίστασης έχει ξεφύγει από τη συλλογική συνείδηση των Σύριων, με λίγα μόνο άτομα να το θυμούνται.
Μεταξύ αυτών των ανθρώπων είναι ο δημοσιογράφος Nidal Qushaha, ο οποίος ήθελε να οργανώσει ένα τηλεοπτικό σεμινάριο στο παλιό σπίτι του Νιζάρ στη συνοικία αλ-Σαχέμ Μιναρέ στο κέντρο της παλιάς Δαμασκού, με παρουσία και συμμετοχή σπουδαίων μουσικών καλλιτεχνών, που τραγούδησαν στίχους του, όπως των Najat al-Saghira, Kadim al-Sahir, Majida el-Roumi, και συγχρόνων του, που τον γνώρισαν από κοντά, όπως η συγγραφέας Colette Khoury. Ωστόσο, οι συνθήκες της χώρας και ο καταστροφικός σεισμός που έπληξε τη Συρία στις 6 Φεβρουαρίου 2023, εμπόδισαν αυτό να συμβεί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Ο ίδιος ο Καμπανί έγραψε για τα γενέθλιά του λέγοντας:
Γεννήθηκα στις 21 Μαρτίου 1923 μέσα σε ένα από τα παλιά σπίτια των Δαμασκηνών. Η γη γεννούσε και πάλι, η κατάφυτη αγκαλιά της άνοιξης έτοιμη να ξεδιπλώσει τα πράσινα μπράτσα της. Η γη και η ίδια μου η μητέρα συνέλαβαν την ίδια στιγμή και γέννησαν ταυτόχρονα. Ήταν μια απλή σύμπτωση που προαναγγέλθηκε η άφιξή μου την εποχή που η γη επαναστατεί εναντίον του εαυτού της, ενώ τα δέντρα έριχναν τα φθαρμένα ρούχα τους; Ή μήπως ήταν μοιραίο διάταγμα ότι εγώ, όπως ο μήνας Μάρτιος, έπρεπε να ενσωματώσω την ουσία της μεταμόρφωσης και της αέναης αλλαγής; Το μόνο που ξέρω είναι ότι η γέννησή μου ήταν μάρτυρας της εξέγερσης της φύσης ενάντια στο χειμώνα προτρέποντας τα χωράφια και τα χόρτα να συμμετάσχουν στη βαρυσήμαντη εξέγερσή της ενάντια στην απέχθεια των ρυθμών της γης.
Διαρκής δημοτικότητα
Ενώ οι κριτικοί μπορεί να έχουν διαφορετικές απόψεις για τα πλεονεκτήματα της ποίησης του Καμπανί, δεν υπάρχει αμφιβολία για τη σημασία και τη διαρκή δημοτικότητα του ίδιου του ανθρώπου ακόμη και ένα τέταρτο του αιώνα μετά το θάνατό του.
Το 2017, ένα αξιόλογο γλυπτό του Καμπανί αποκαλύφθηκε από τον Σύριο γλύπτη Wissam Qatarmiz σε τελετή, που πραγματοποιήθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού, όπου εγκαταστάθηκε στο λόμπι της Όπερας της Δαμασκού. Επιπλέον, ένα άλλο άγαλμα του Καμπανί, φιλοτεχνημένο από τη Σύρια καλλιτέχνιδα Leila Khoury, παρουσιάστηκε στο Κλίβελαντ του Οχάιο.
Πριν από αυτά τα γεγονότα, ο Bassel al-Khatib σκηνοθέτησε μια τηλεοπτική σειρά, που αφηγείται τη ζωή του Νιζάρ Καμπανί, όπου ο Σύριος ηθοποιός Taim Hassan υποδύθηκε τον νεαρό Νιζάρ, ενώ ο Salloum Haddad έπαιξε τον ποιητή σε μεγαλύτερη ηλικία.
Ο Νιζάρ Καμπανί ξεκίνησε το λογοτεχνικό του ταξίδι το 1943 και δεν σταμάτησε να γράφει μέχρι που τον κυρίευσαν περίοδοι βαθιάς θλίψης, όπως η ημέρα που πέθανε ο γιος του, Tawfiq, ή όταν η Ιρακινή σύζυγός του, Balqis al-Rawi, σκοτώθηκε τραγικά το 1981. Η ελεγεία του για τον γιο του μιλά για τη σκληρή, συντριπτική δύναμη του θανάτου, που επιτίθεται στην ανθρωπότητα ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση, με τα λόγια:
Ω Tawfiq,
Αν ο Θάνατος είχε γεννήσει γιο, θα γνώριζε την αγωνία του θανάτου των γιων
Κι αν ο Θάνατος κατείχε λογική
Θα ρωτούσαμε πώς εκλογικεύει τον θάνατο των αηδονιών και του γιασεμιού
Κι αν ο Θάνατος είχε καρδιά
Θα απέφευγε τη σκέψη να σφάζουμε τα καλά μας παιδιά.
Ο αφανής θρύλος
Ο Νιζάρ Καμπανί δεν έλαβε κανένα μετάλλιο αξίας από τη χώρα του, παρόλο που άξιζε περισσότερο το Τάγμα της Πολιτικής Αξίας της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας, μια διάκριση κύρους που του απονεμήθηκε ως αναγνώριση των εξαιρετικών επιτευγμάτων και των αξιόλογων υπηρεσιών ενός ατόμου, που προσέφερε στο κράτος ή τον αραβικό κόσμο.
Στους ποιητικούς του στίχους, ο Καμπανί συχνά εξύμνησε τη μεγαλοπρέπεια της πρωτεύουσας των Ομεϋαδών και τραγούδησε τους επαίνους της αραβικής δόξας, όπως αποδεικνύεται στις γραμμές του: «Οι σημαίες των Ομεϋαδών υψώνονται… Και τα άλογά της είναι κολλημένα στα δικά μου», που παραπέμπει στους Ομεϋάδες με τα λάβαρά τους μετά την κατάκτηση της Ανδαλουσίας.
Μόλις τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής του, μετά από περισσότερα από 50 χρόνια ποίησης, ο Νιζάρ Καμπανί έλαβε τελικά την τιμή να έχει έναν δρόμο με το όνομά του στη γενέτειρά του, τη Δαμασκό. Αυτή η χειρονομία αναγνώρισης του έφερε τόσο μεγάλη χαρά, που τα τελευταία γραπτά λόγια του εξέφραζαν ευγνωμοσύνη προς την πόλη, που τον είχε μεγαλώσει ως γιο και τον σεβάστηκε ως ποιητή της.
Θα ήταν υπέροχο για την εκατονταετηρίδα του Νιζάρ να σηματοδοτηθεί με περισσότερο εορτασμό, παρόμοιο με τους εορτασμούς των χιλιετηρίδων του Αλ-Μουταναμπί, του Αλ-Μααρί και άλλων μεγάλων ποιητών, και να είχε εδραιώσει τη θέση του στη συλλογική μνήμη εκατομμυρίων ή χωρίς επίσημες τελετές. Αντιπροσωπεύει τον Μπετόβεν της Συρίας στον γερμανικό λαό, τον Μότσαρτ στην Αυστρία ή τον Τσάπλιν στον παγκόσμιο κινηματογράφο: μια πανύψηλη φιγούρα, ένας πρωτοπόρος και ένας θρύλος, του οποίου ο χρόνος δεν μπορεί να αντιγραφεί.
