Στιγμιότυπο λήψης από το βιντεο-ρεπορτάζ του καναλιού ειδήσεων Kanal 13 .

Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά  στο OC Media. Μια επεξεργασμένη έκδοση αναδημοσιεύεται εδώ στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας περιεχομένου. 

Από τον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ το 2020, ένα ερώτημα επαναλαμβάνεται συνεχώς: θα υπάρξει άλλος πόλεμος, λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχιζόμενες εντάσεις και την έλλειψη προόδου στην υπογραφή της τελικής, ειρηνευτικής συμφωνίας. Πιο πρόσφατα, στις 26 Μαρτίου, δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν, διέσχισαν τη γραμμή επαφής, υπό τον έλεγχο Ρώσων ειρηνευτών στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το ρωσικό Υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι η κίνηση αυτή αποτελεί παραβίαση της συμφωνίας, που υπεγράφη μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στις 9 Νοεμβρίου 2020. Προέτρεψε το Αζερμπαϊτζάν να συμμορφωθεί με τη συμφωνία, η οποία τοποθετούσε περιοχές της πρώην Αυτόνομης Περιφέρειας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που δεν είχε υπό έλεγχο το Αζερμπαϊτζάν, υπό τον έλεγχο της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης κατά τη στιγμή της κατάπαυσης του πυρός.

Νωρίτερα τον ίδιο μήνα, στις 5 Μαρτίου, τρεις αστυνομικοί του Ναγκόρνο-Καραμπάχ και δύο στρατιώτες του Αζερμπαϊτζάν σκοτώθηκαν ως αποτέλεσμα συγκρούσεων. Στις 16 Μαρτίου, δύο άμαχοι έχασαν τη ζωή τους σε έκρηξη νάρκης στο Άγκνταμ, μια περιοχή που προηγουμένως βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αρμενίας, αλλά τέθηκε υπό τον έλεγχο του Αζερμπαϊτζάν μετά τον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ. Στις 22 Μαρτίου, το αρμενικό υπουργείο Άμυνας δήλωσε ότι ένας στρατιώτης σκοτώθηκε στα σύνορα με το Ναχτσιβάν, ακριβώς νότια του Ερεβάν. Το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν έσπευσε να αρνηθεί οποιαδήποτε ανάμειξη στον θάνατο του στρατιώτη. Ωστόσο, κατέστησε υπεύθυνη την Αρμενία για τον τραυματισμό ενός από τους στρατιώτες της στις 20 Μαρτίου.

Κλιμακωμένη ρητορική

Οι αμοιβαίες κατηγορίες για παραβιάσεις της εκεχειρίας είναι πολύ συχνές. Η εχθρική αφήγηση των ηγετών ρίχνει από το παράθυρο οποιεσδήποτε προοπτικές για περαιτέρω εποικοδομητικό διάλογο. Αυτό που διαφέρει αυτή τη φορά, ωστόσο, δεν είναι μόνο η εχθρική ρητορική του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και άλλων κυβερνητικών αξιωματούχων που απηχούν τα σχόλια του Αλίγιεφ, αλλά μια προσπάθεια να «δημιουργηθεί ένα πρόσχημα για στρατιωτική δράση παρουσιάζοντας τον «άλλο» ως απρόθυμο να διαπραγματευτεί», έγραψε ο συγγραφέας ακτιβιστής από το Αζερμπαϊτζάν Samad Shikhi. Ο Πρόεδρος Αλίγιεφ είπε κατά τη διάρκεια των εορτασμών του Νοβρούζ ότι «αν οι Αρμένιοι επιθυμούν να ζήσουν άνετα, πρέπει να αναγνωρίσουν το Αζερμπαϊτζάν και να υπογράψουν μια ειρηνευτική συμφωνία σύμφωνα με τους όρους μας».

Μετά τις δηλώσεις του Αλίγιεφ, αρκετοί αξιωματούχοι του Αζερμπαϊτζάν δημοσίευσαν παρόμοιες δηλώσεις στο Διαδίκτυο δηλώνοντας ότι η Αρμενία πρέπει να «ανταποδώσει τις ειρηνευτικές προτάσεις του Αζερμπαϊτζάν» για να της επιτραπεί να ζήσει στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορά της. Κάποιοι κατέφυγαν στη χρήση του «Χαγιαστάν», του αρμενικού ονόματος για την Αρμενία σε μια προφανή προσπάθεια να προσβάλουν την Αρμενία. «Hayasız» σημαίνει «ξεδιάντροπος» στα αζέρικα.

Ρωσικές μπότες

Οι αμοιβαίες κατηγορίες ξεπερνούν την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν. Η παρουσία της Ρωσίας στο έδαφος μέσω των ειρηνευτών της υπήρξε επίσης σημείο αμφισβήτησης. Από τις 5 Μαρτίου, κατηγορούνται επίσημα από το επίσημο Μπακού ότι «συνόδευαν αρμενικές νηοπομπές και όπλα στην περιοχή», ανέφερε η OC Media, έναν ισχυρισμό που αρνήθηκε ο αξιωματούχος του Ερεβάν. Ο εν λόγω δρόμος χρησιμοποιήθηκε για τη σύνδεση τεσσάρων χωριών αποκομμένων από το υπόλοιπο Ναγκόρνο-Καραμπάχ μετά το κλείσιμο του διαδρόμου του Λατσίν.

Η πιο πρόσφατη πρόοδος στις 26 Μαρτίου, χωρίς απώλειες, αφορά τον επίσημο ισχυρισμό ότι το Μπακού ισχυρίζεται ότι η κίνηση ήταν μέρος ενός «επείγοντος μέτρου» για την αποτροπή της προμήθειας όπλων και αρμενικών στρατευμάτων μέσω αυτού που περιγράφει ως εναλλακτικό μη ασφαλτοστρωμένο δρόμο προς τον διάδρομο του Λατσίν.

Η συμφωνία κατάπαυσης του πυρός του 2020 όριζε ότι θα κατασκευαστεί ένα νέο τμήμα του διαδρόμου του Λατσίν για να παρακάμψει την είσοδο στη Σούσα, αν και δεν έχει δημοσιοποιηθεί μια οριστική συμφωνημένη διαδρομή. Υπήρξαν ανεπιβεβαίωτες αναφορές στα ΜΜΕ ότι χρησιμοποιήθηκε εναλλακτική οδός για την εισαγωγή προμηθειών από την Αρμενία, αν και δεν προέκυψαν στοιχεία για μεταφορές όπλων.

Μετά τον δεύτερο πόλεμο του Καραμπάχ, το Αζερμπαϊτζάν έκανε αρκετές στρατιωτικές προόδους παραβιάζοντας τη γραμμή επαφής με το Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Τον Δεκέμβριο του 2020, αμέσως μετά την κατάπαυση του πυρός, δύο χωριά στην περιοχή του Χαντρούτ του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, που προβλέπεται να βρίσκονται υπό τον έλεγχο της ρωσικής ειρηνευτικής δύναμης, κατελήφθησαν από στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν, τα οποία αιχμαλώτισαν δεκάδες στρατιώτες.

Οι Ρώσοι ειρηνευτές παρέμειναν σιωπηλοί εκείνη την ώρα.

Τον Μάρτιο του 2022, τα στρατεύματα του Αζερμπαϊτζάν προέλασαν προς την κατεύθυνση του χωριού Παρούχ (Φαρούχ) αναγκάζοντας τους χωρικούς να εκκενώσουν και να πάνε στα βουνά, που περιβάλλουν το χωριό. Παρά την ειρηνευτική αποστολή που ανέπτυξε στρατεύματα και τεθωρακισμένα οχήματα στην περιοχή, οι κάτοικοι δεν επετράπη να επιστρέψουν για λόγους ασφαλείας.

Αυτά και άλλα περιστατικά στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ οδήγησαν τους αξιωματούχους στο Ερεβάν και στο Στεπανακέρτ (Χανκέντι στα αζέρικα) να αμφισβητήσουν την αποτελεσματικότητα του ρωσικού ειρηνευτικού σώματος. Υπήρξαν επίσης αυξανόμενες εκκλήσεις για διεθνή ειρηνευτική αποστολή ή εντολή του ΟΗΕ για τη ρωσική αποστολή.

Μετά τις θανατηφόρες συγκρούσεις της 5ης Μαρτίου, το Μπακού επανέλαβε επίσημα προηγούμενες απαιτήσεις από τη Ρωσία να δημιουργήσει σημεία ελέγχου στο Διάδρομο του Λατσίν. Τόσο το Ερεβάν όσο και το Στεπανακέρτ απορρίπτουν το αίτημα, ενώ ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ δήλωσε ότι δεν προβλέπονται σημεία ελέγχου σύμφωνα με τη συμφωνία της 9ης Νοεμβρίου που υπογράφηκε το 2020 κατά την επίσκεψή του στο Μπακού στα τέλη Φεβρουαρίου.

Ο Διάδρομος Λατσίν υποτίθεται ότι βρίσκεται υπό την προστασία των Ρώσων ειρηνευτικών δυνάμεων που έχουν αναπτυχθεί στην επικράτεια από τον Νοέμβριο του 2020, μετά τη συμφωνία με τη μεσολάβηση της Ρωσίας, που υπεγράφη μεταξύ Ρωσίας, Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν. Είναι επίσης υπεύθυνοι για την ασφάλεια των σημείων εισόδου και εξόδου του διαδρόμου. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ωστόσο, ο ρόλος περίπου 2.000 Ρώσων ειρηνευτών παραμένει ασαφής. Η έλλειψη σαφώς καθορισμένων ρόλων, ευθυνών και δραστηριοτήτων στη συμφωνία του 2020 γίνεται πλέον ζήτημα. Ο αποκλεισμός είναι απόδειξη αυτού.

Οι διεθνείς κλήσεις συνεχίζονται

Υπήρξαν συνεχείς διεθνείς εκκλήσεις για αποκλιμάκωση με τον συνεχιζόμενο αποκλεισμό του Διαδρόμου του Λατσίν. Πιο πρόσφατα, στις 22 Μαρτίου, ο Λευκός Οίκος κάλεσε και τα δύο μέρη να αποκλιμακωθούν. «Δεν θέλουμε να δούμε καμία βία και θέλουμε να δούμε όλες τις πλευρές να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποκλιμακώσουν την ένταση και να σταματήσουν τη βία», δήλωσε ο Τζον Κίρμπι, ο συντονιστής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου για τις Στρατηγικές Επικοινωνίες. Εν τω μεταξύ, η Catherine Colonna, υπουργός Ευρώπης και Εξωτερικών της Γαλλίας, δήλωσε ότι θα ταξιδέψει στο Ερεβάν και το Μπακού στις αρχές Απριλίου, σε μια προσπάθεια να «αποκαταστήσει την ελεύθερη κυκλοφορία κατά μήκος του διαδρόμου του Λατσίν και να βελτιώσει τον εφοδιασμό του Ναγκόρνο-Καραμπάχ».

Τον Φεβρουάριο, η Ευρωπαϊκή Ένωση ανέπτυξε μια διετή αποστολή παρακολούθησης, αποτελούμενη από 100 άοπλους παρατηρητές, στα σύνορα της Αρμενίας με το Αζερμπαϊτζάν.

Εν τω μεταξύ, στις 23 Μαρτίου, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν έγραψε στο Twitter:

There will be a #peace treaty between #Armenia and #Azerbaijan, and it will be based on the joint official statements adopted at the highest level. There won’t be а new escalation! The international community must strongly support this narrative.

— Nikol Pashinyan (@NikolPashinyan) March 23, 2023

Θα υπάρξει μια # συνθήκη ειρήνης μεταξύ #Αρμενίας και #Αζερμπαϊτζάν και θα βασίζεται στις κοινές επίσημες δηλώσεις που εγκρίθηκαν στο ανώτατο επίπεδο. Δεν θα υπάρξει νέα κλιμάκωση! Η διεθνής κοινότητα πρέπει να υποστηρίξει σθεναρά αυτή την αφήγηση.

Το τουίτ θεωρήθηκε από ορισμένους ως δημόσια προσπάθεια του πρωθυπουργού να αποφύγει έναν νέο πόλεμο.

Amid #Armenia‘s recent provocations on the border and illegal military cargo transportations to #Karabakh, we think he is just grandstanding.
The aim of this tweet is to show the international community that “Armenia is on the side of peace”. https://t.co/HxY4otvz4K

— Deutsches Zentrum für Südkaukasus (@Sudkaukasus) March 24, 2023

Εν μέσω των πρόσφατων προκλήσεων της #Αρμενίας στα σύνορα και των παράνομων στρατιωτικών μεταφορών εμπορευμάτων προς το #Καραμπάχ , πιστεύουμε ότι είναι απλώς μεγαλειώδης.
Ο στόχος αυτού του τουίτ είναι να δείξει στη διεθνή κοινότητα ότι «η Αρμενία είναι στο πλευρό της ειρήνης».