Εκπαιδευτής Uday Raj Aaley (δεξιά) με μαθητές και μαθήτριες της γλώσσας κουσούντα. Φωτογραφία μέσω Uday Raj Aaley. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Οι Κουσούντα, κάποτε κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες, ιθαγενής εθνοτική ομάδα από το μεσοδυτικό Νεπάλ, έχει μια μοναδική γλώσσα που δεν σχετίζεται με καμία άλλη γλώσσα στον κόσμο. Ο ερευνητής και συγγραφέας Uday Raj Aaley, μαζί με την γνώστρια πόρων και μοναδική ομιλήτρια της κουσούντα, Kamala Sen Khatri, είναι σε μια αποστολή να αναβιώσουν τη γλώσσα, που κάποτε θεωρούνταν υπό εξαφάνιση.

Οι Κουσούντα, γνωστοί και ως mjehaq ή gemjehaq (βασιλιάς του δάσους), έχουν λιγότερα από 200 μέλη, που ζουν στις περιοχές Ντανγκ Ντεουχούρι, Πιουθάν, Ρόλπα, Σουρχέτ, Καπιλβάστου, Γκόρχα και Τανάχου του Νεπάλ. Όλοι τους μιλούν τη νεπαλέζικη γλώσσα.

Μετά τον θάνατο της Gyani Maiya Sen Kusunda, μιας πολύ γνωστής ομιλήτριας κουσούντα το 2020, η γλώσσα ήταν στα πρόθυρα της εξαφάνισης. Η Kamala Sen Khatri, η αδερφή της Gyani Maiya Sen Kusunda, είναι η μόνη που μιλάει άπταιστα την κουσούντα.

Ωστόσο, από τότε που ο Aaley ξεκίνησε να διεξάγει μαθήματα για μαθητές της γλώσσας κουσούντα το 2019, είκοσι μαθητές έμαθαν τη γλώσσα αφού ολοκλήρωσαν τέσσερις συνεδρίες συνολικής διάρκειας 270 ωρών. Το μέλλον της γλώσσας φαίνεται πιο λαμπρό.

Ο Sanjib Chaudhary από το Global Voices μίλησε στο διαδίκτυο με τον Uday Raj Aaley, ο οποίος ασχολείται με την έρευνά του για τις αυτόχθονες εθνοτικές ομάδες Κουσούντα και Θαρού, για να μιλήσει για τη διαδικασία αναζωογόνησης της γλώσσας.

Global Voices (GV): Τι χρειάζεται για να αναζωογονηθεί μια γλώσσα στα πρόθυρα της εξαφάνισης; Έχει αλλάξει η κατάσταση της γλώσσας κουσούντα από τότε που ξεκινήσατε να διεξάγετε μαθήματα για την αναβίωση της γλώσσας;

Uday Raj Aaley (URA): Η αναζωογόνηση μιας γλώσσας που εξαφανίζεται είναι μια δύσκολη δουλειά. Θέλω να πολλαπλασιάσω τον αριθμό των ομιλητών διδάσκοντας στους Κουσούντα να μιλούν και να γράφουν τη μητρική τους γλώσσα. Αλλά η περιορισμένη διάρκεια των μαθημάτων κουσούντα δεν επαρκεί για τη μεταφορά της γλώσσας.

Η κατάσταση έχει βελτιωθεί και οι μαθητές δείχνουν πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον για μαθήματα γλώσσας. Ξεκίνησα την πρώτη συνεδρία το 2019. Υπήρχαν 20 συμμετέχοντες διαφορετικών ηλικιών, που φοιτούσαν από την τετάρτη ως τη δωδεκάτη τάξη, συμπεριλαμβανομένων τριών που δεν ήταν Κουσούντα. Τώρα, έχουν βασικές γνώσεις της γλώσσας και μπορούν να τη μιλούν.

Μαθητές και μαθήτριες μαθαίνουν τη γλώσσα κουσούντα σε έναν ξενώνα στο Μεσοδυτικό Νεπάλ. Φωτογραφία από τον Uday Raj Aaley. Χρησιμοποιείται με άδεια.

GV: Πώς παρακινήσατε τους Κουσούντα να ενταχθούν στα μαθήματα; Ποια ήταν η προσέγγισή σας για την αναβίωση της γλώσσας;

URA: Μεταξύ των οικογενειών Κουσούντα, θέλω να αναγνωρίσω την αείμνηστη Gyani Maiya Sen Kusunda, που μου δίδαξε γενναιόδωρα τη γλώσσα της. Σε αντάλλαγμα, δίδαξα τη γλώσσα στα παιδιά Κουσούντα. Αν και ανήκουν στη φυλή Κουσούντα, δεν έμαθαν ποτέ να μιλούν τη γλώσσα τους. Οι συμμετέχοντες/χουσες έλαβαν μέρος με χαρά στις τέσσερις συνεδρίες.

Η αναζωογόνηση της γλώσσας είναι μια δια βίου διαδικασία. Για να παραμείνει η κουσούντα μια ζωντανή γλώσσα, πρέπει να ομιλείται καθημερινά. Οι συμμετέχοντες/χουσες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να μιλούν τη μητρική τους γλώσσα με τα μέλη της οικογένειας.

Για να αναζωογονηθεί η γλώσσα, είναι απαραίτητο να παρέχεται εκπαίδευση στους συμμετέχοντες μαζί με διδακτικό υλικό που τους εισάγει στην ορθογραφία της κουσούντα για ανάγνωση, εξοικείωση με λέξεις, φράσεις και προτάσεις κουσούντα και εξάσκηση στη γλώσσα. Ταυτόχρονα, προσπαθώ να δημιουργήσω ένα περιβάλλον για να μιλήσω τη μητρική γλώσσα μεταξύ των μελών της οικογένειας.

Είναι απαραίτητο να αναπτυχθεί η ορθογραφία κουσούντα. Έτσι, προσπαθώ να γράψω ένα βιβλίο με λέξεις κουσούντα, που λέγονται στην καθημερινή ζωή, συμπεριλαμβανομένων αριθμών, χρωμάτων, ζώων, δέντρων, σοδειών, μελών του σώματος, όρων συγγένειας, χαιρετισμών, φράσεων κουσούντα και προτάσεων. Πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη για την παραγωγή γραμματικών περιγραφών, λεξικού και συλλογής λαϊκών παραμυθιών και τελετουργιών κ.λπ.

GV: Πόσο δύσκολο είναι να μάθεις τη γλώσσα κουσούντα; Θα συνεχίσουν οι μαθητές να μιλούν τη γλώσσα κουσούντα και θα την προωθούν στην οικιακή τους χρήση;

URA: Αν και η κουσούντα έχει γλωσσική απομόνωση, δεν νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να την μάθεις. Υπάρχει ελπίδα γιατί οι Κουσούντα είναι ενθουσιασμένοι που μαθαίνουν τη μητρική τους γλώσσα. Εάν τα μαθήματα συνεχιστούν, οι συμμετέχοντες θα εξοικειωθούν περισσότερο με τη γλώσσα και θα τη μιλούν άπταιστα. Μόλις γνωρίσουν τη γλώσσα, θα επικοινωνήσουν στη μητρική τους γλώσσα και θα μεταφερθούν μεταξύ των μελών της κοινότητας.

Τα προβλήματα που αντιμετώπισα ήταν η έλλειψη γραμματικής της γλώσσας και η απουσία διδακτικού υλικού όπως σχολικά βιβλία, ήχος και βίντεο. Παρά τις προκλήσεις, οι Κουσούντα ελπίζουν ότι, με τη βοήθεια της κυβέρνησης, η γλώσσα τους μπορεί να αναβιώσει.

GV: Μπορείτε να μοιραστείτε μαζί μας κάποια ενδιαφέροντα περιστατικά, που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης;

Ένα βιβλίο για τη γλώσσα κουσούντα με συγγραφέα την Uday Raj Aaley. Φωτογραφία από τον Sanjib Chaudhary. Χρησιμοποιείται με άδεια.

URA: Η κουσούντα είναι στα πρόθυρα της εξαφάνισης ή μπορεί να εξαφανιστεί με το θάνατο της εναπομείνασας μεμονωμένης ομιλήτριάς της. Ωστόσο, η κατάσταση της γλωσσικής μετάδοσης έχει αντιστραφεί τώρα. Αντί οι γονείς να διδάσκουν τη μητρική γλώσσα στα παιδιά τους, τα παιδιά τώρα διδάσκουν τη γλώσσα στους γονείς τους. Είναι καιρός να τυποποιηθεί η γλώσσα για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κοινότητας του λόγου της.

Τα μέλη της κοινότητας Κουσούντα εξεπλάγησαν, όταν άκουσαν ένα τραγούδι κουσούντα που τραγουδούσε η Hima Kusunda σε ένα πρόγραμμα. Είναι μια από τις συμμετέχουσες, που ολοκλήρωσαν τέσσερις συνεδρίες των μαθημάτων αναζωογόνησης της γλώσσας.

GV: Γιατί πιστεύετε ότι είναι απαραίτητο να αναβιώσει η γλώσσα κουσούντα; Τι το ιδιαίτερο έχει αυτή η γλώσσα;

URA: Η κουσούντα (ISO 693-3 kg, γλωσσικός κωδικός kusu 1250) είναι μια άκρως απειλούμενη γλωσσική απομόνωση, που μιλιόταν στο παρελθόν από τη νομαδική φυλή, που κατοικούσε στο δάσος στο μεσοδυτικό Νεπάλ και δεν έχει καμία γνωστή σχέση με καμία άλλη γλώσσα ή γλωσσική οικογένεια της περιοχής. Χαρακτηρίζεται από ήχους που δύσκολα συναντώνται στην περιοχή, όπως π.χ. είναι δύσκολο να αναπαραστήσουμε μερικά από τα φωνήματα της κουσούντα χρησιμοποιώντας τη γραφή ντεβαναγκάρι. Κάθε γλώσσα έχει μια μοναδική έκφραση της εμπειρίας του κόσμου και η κουσούντα δεν μπορεί να μείνει πίσω.

GV: Πώς συντονιστήκατε με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να πραγματοποιηθεί η αναβίωση; Τι πρέπει να κάνουν οι κυβερνητικές Αρχές και οι Κουσούντα για να στηρίξουν το κίνημα διατήρησης της γλώσσας;

URA: Η Επιτροπή Γλωσσών υποστήριξε τη διεξαγωγή των τεσσάρων συνεδριών των μαθημάτων γλώσσας κουσούντα, που ξεκίνησαν το 2019 (90 ώρες), το 2021 (60 ώρες) και το 2022 (60 ώρες) και ολοκληρώθηκαν τον Μάρτιο του 2023 (60 ώρες). Οι Κουσούντα εκφράζουν επίσης μεγάλο ενδιαφέρον για την εκμάθηση και την τεκμηρίωση της γλώσσας και του σχετικού πολιτισμού με την ελπίδα να τους αναζωογονήσουν.

Η κουσούντα είναι ακόμα μια γλώσσα, που δεν περιγράφεται πλήρως. Αυτό απαιτεί την προσοχή αρμόδιων Αρχών, γλωσσολόγων και θεσμών, που φροντίζουν τις γλώσσες που απειλούνται με εξαφάνιση.

Αν και τα αρχικά μαθήματα αύξησαν την ευαισθητοποίηση της κοινότητας, αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό για να αναζωογονήσει τη γλώσσα. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος και προσπάθεια για να ανυψωθεί η ικανότητα των μαθητών σε ένα επίπεδο όπου μπορούν να χρησιμοποιούν τη μητρική τους γλώσσα στην καθημερινή τους ζωή.

Από την άποψη του κινδύνου, είναι επείγον να τεκμηριωθεί, να διατηρηθεί και να αναζωογονηθεί η γλώσσα κουσούντα. Για να μην στερηθούν οι Κουσούντα τα γλωσσικά τους δικαιώματα.

Για να ακούσετε το ηχητικό υλικό της γλώσσας κουσούντα, δείτε αυτό το ψηφιακό αρχείο.