Η εξάρτηση της Τυνησίας από την αδελφή Αλγερία: Η βασιλεία του άξονα της αντεπανάστασης

΅Μισή τυνησιακή μισή αλγερινή σημαία με το γκράφιτι “αδέλφια” σε ένα κτίριο στο κέντρο της πόλης της Τύνιδας. Φεβρουάριος 2023. Φωτογραφία: Saoussen Ben Cheikh. Χρησιμοποιείται με άδεια.

Οι Αλγερινοί αποτελούν τον μεγαλύτερο αριθμό επισκέψεων στη γειτονική Τυνησία, με την οποία η Αλγερία μοιράζεται σύνορα μήκους άνω των 1.000 χιλιομέτρων. Οι δύο χώρες έχουν ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς και σχέσεις. Παρά το γεγονός ότι ακολούθησαν διαφορετική τροχιά κατά τη διάρκεια των φιλοδημοκρατικών εξεγέρσεων που πυροδοτήθηκαν στην Τυνησία, η πολιτική και των δύο χωρών έχει ευθυγραμμιστεί και πάλι. Η πρόσφατη αυταρχική μετατόπιση της Τυνησίας συνέπεσε με την διάλυση από την αλγερινή κυβέρνηση του αντιπολιτευόμενου κινήματος Χιράκ.

Η Αλγερία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Τυνησία

Ο πρόεδρος της Αλγερίας Αμπντελματζίντ Τεμπούν δήλωσε κατά την επίσκεψή του το 2021 στην Τυνησία ότι “η Τυνησία είναι προέκταση της Αλγερίας και η Αλγερία είναι επίσης προέκταση της Τυνησίας”. Αυτό υπογράμμισε τους ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των δύο εθνών, επαναλαμβάνοντας την προηγούμενη δήλωσή του ότι η Αλγερία “δεν θα εγκαταλείψει ποτέ την Τυνησία στη μάχη της ενάντια σε μια συνωμοσία“. Ο υπουργός Εξωτερικών Αντόνιο Ταζάνι τόνισε επίσης “τον ρόλο της Αλγερίας στη διασφάλιση της σταθερότητας της Τυνησίας” εκφράζοντας ανησυχία για την παράνομη μετανάστευση από την Τυνησία.

Τα τελευταία χρόνια, η Αλγερία γίνεται ολοένα και πιο απαραίτητη για την επιβίωση της Τυνησίας, καθώς αντιμετωπίζει μια αδυσώπητη πολιτική και οικονομική κρίση. Για να κατανοήσει κανείς αληθινά το πλαίσιο της Τυνησίας, πρέπει να λάβει υπόψη του τον μεγαλύτερο γείτονά του, πλούσιο σε ενέργεια, τον “αλγερινό αδελφό” ή τον “khawa khawa” (αδερφό αδελφό), όπως και οι δύο χώρες αναφέρονται με στοργή μεταξύ τους.

Τα θερμά σημάδια φιλίας και αλληλεγγύης είναι κοινά μεταξύ Τυνήσιων και Αλγερινών μεταξύ των πολιτικών και των καθημερινών πολιτών, που έχουν τις ρίζες τους στον αγώνα τους για ανεξαρτησία ενάντια στον γαλλικό αποικισμό. Δεν είναι ασυνήθιστο να βλέπεις αλγερινή σημαία και σε πινακίδες αυτοκινήτων στην Τυνησία.

Όταν ο τουρισμός κατέρρευσε στην Τυνησία μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις, οι Αλγερινοί ισχυρίστηκαν αμέσως ότι θα παρέμβουν για να αναπληρώσουν την απώλεια Δυτικών τουριστών. Το 2019, σχεδόν 3 εκατομμύρια Αλγερινοί επισκέφθηκαν την Τυνησία, κυρίως παράκτιες πόλεις, για να απολαύσουν τον ελεύθερο χρόνο και τη διασκέδαση, που λείπει από την πιο συντηρητική χώρα τους.

Οι νέοι Αλγερινοί, ιδιαίτερα οι άνδρες, εκτιμούν το πιο φιλελεύθερο περιβάλλον στην Τυνησία με τα πολλά κλαμπ, μπαρ και ξενοδοχεία για να χαλαρώσουν, να πιουν αλκοόλ και να κοινωνικοποιηθούν. “Πηγαίνουμε στην Τυνησία για να χαλαρώσουμε και να διασκεδάσουμε. Στην Αλγερία, τα πάντα ελέγχονται και η κοινωνία κρίνει συνεχώς τα ήθη σου, με αποτέλεσμα να νιώθεις ότι διαπράττεις έγκλημα αν πίνεις ή έχεις κοπέλα”, είπε ένας νεαρός Αλγερινός αναφερόμενος στον πιο περιορισμένο τρόπο ζωής τους. Ο φίλος του, οδηγός ταξί που επισκέπτεται τακτικά την Τυνησία, πρόσθεσε: “Από τότε που η Αλγερία διέκοψε τις διπλωματικές σχέσεις με το Μαρόκο και έκλεισε όλα τα σύνορα, η Τυνησία έγινε η μόνη σχετικά προσβάσιμη απόδρασή μας”.

Σαϊέντ και Τεμπούν: Οι ίδιοι ισχυροί άνδρες επαναφέρουν την παλιά αυταρχική τάξη

Η Αλγερία και η Τυνησία, με νέο και μορφωμένο πληθυσμό που επιθυμεί αλλαγή, έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις για την πολιτική μεταρρύθμιση. Η Αλγερία, στοιχειωμένη από τη μνήμη του εμφυλίου πολέμου που οδήγησε σε 200.000 θανάτους κατά τη διάρκεια της “Μαύρης δεκαετίας“, ήταν πιο προσεκτική σχετικά με την Αραβική Άνοιξη στο κατώφλι της.

Ωστόσο, το 2019, όταν ο τότε ετοιμοθάνατος πρόεδρος Αμπντελαζίζ Μπουτεφλίκα κυνήγησε πέμπτη θητεία, εκατομμύρια Αλγερινοί  και Αλγερινές βγήκαν στους δρόμους ξεκινώντας το Χιράκ, το πιο σημαντικό πολιτικό κίνημα από την ανεξαρτησία της Αλγερίας.

Παρόλα αυτά, ο νεοεκλεγείς πρόεδρος Τεμπούν, ο οποίος ήταν κομμάτι του παλιού “συστήματος” και είχε διατελέσει αρκετές φορές υπουργός υπό τον Μπουτεφλίκα, συγκέντρωσε εξουσίες και διέλυσε το Χιράκ, παρά το γεγονός ότι έκανε εκστρατεία για μια “νέα Αλγερία”. Αυτό επιτεύχθηκε μέσω ενός συνδυασμού κατασταλτικών νομικών μεταρρυθμίσεων, λογοκρισίας, συλλήψεων και προσεκτικά οργανωμένων εκλογών.

Από την άλλη πλευρά, η Τυνησία γνώρισε μια σχετικά ειρηνική μετάβαση στη δημοκρατία μετά την ανατροπή του μακροχρόνιου αυταρχικού ηγέτη Μπεν Άλι κατά την Αραβική Άνοιξη. Ωστόσο, ο Πρόεδρος Καΐς Σαϊέντ, που εξελέγη το 2019 σε μια πλατφόρμα κατά της διαφθοράς και των μεταρρυθμίσεων, έχει κατηγορηθεί για συγκεντρωτισμό της εξουσίας και υπονόμευση των δημοκρατικών θεσμών.

Αμφότεροι έχουν παρουσιάσει τους εαυτούς τους ως επαναστάτες χρησιμοποιώντας λαϊκίστικη ρητορική για να ανατρέψουν καλύτερα τη μετάβαση και να εδραιώσουν μια αντεπαναστατική τάξη πραγμάτων. Ο Σαϊέντ έχει ορκιστεί να διορθώσει το μονοπάτι της επανάστασης και να δώσει “δύναμη στον λαό, που έχει βλαφθεί από την ελίτ”.

Ωστόσο, αμφότεροι επίσης έχουν εντείνει την καταστολή, με σχεδόν 300 ακτιβιστές και ακτιβίστριες να βρίσκονται στην φυλακή στην Αλγερία, σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έχουν επίσης τροποποιήσει τα συντάγματα για να καταστείλουν τη διαφωνία και δαιμονοποίησαν και συνέλαβαν όσα άτοα αντιτίθενται στην οπισθοδρόμησή τους στη δημοκρατία.

Αυτό που επιδιώκει η Αλγερία στην Τυνησία είναι η σταθερότητα και η πρόληψη οποιασδήποτε δημοκρατικής διάχυσης. Όταν ο Σαϊέντ άρπαξε την πλήρη εξουσία, “πάγωσε” το κοινοβούλιο, διέλυσε την κυβέρνηση και ανέλαβε τη δικαστική εξουσία στο όνομα ενός “επικείμενου κινδύνου” που δεν ορίστηκε ποτέ, ο Τεμπούν εξέφρασε “κατανόηση” αυτών των έκτακτων μέτρων, που χαρακτηρίζονται συχνά ως πραξικόπημα. Επέκρινε  επίσης τη διαδικασία εκδημοκρατισμού της Τυνησίας, υποστηρίζοντας ότι η χώρα έχει επιλέξει ένα σύστημα διακυβέρνησης “ασύμβατο με τις διαμορφώσεις των χωρών του Τρίτου Κόσμου”.

Η οικονομική εξάρτηση της Τυνησίας από την Αλγερία

Καθώς η κρίση στην Τυνησία επιδεινώνεται, ο Σαϊέντ έχασε την εμπιστοσύνη των διεθνών θεσμών. Οι ενέργειές του τον απομόνωσαν από τους δυτικούς συμμάχους, που αποδοκιμάζουν τη δολιοφθορά του στη μετάβαση. Για να σώσει τη χώρα του από την οικονομική χρεοκοπία, ο Σαϊέντ αναζήτησε εναλλακτικούς υποστηρικτές στην περιοχή του Κόλπου (Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Σαουδική Αραβία). Ωστόσο, οι ΗΠΑ ζήτησαν από αυτές τις χώρες να σταματήσουν την υποστήριξή τους.

Ως αποτέλεσμα, ο Σαϊέντ στράφηκε στην Αλγερία, η οποία έχει επίσης εμπλακεί σε παρόμοια κατασταλτική δραστηριότητα.

Η Αλγερία έχει γίνει απαραίτητη για την επιβίωση της Τυνησίας και ο κατάλογος των ευνοιών είναι μακρύς. Τον Φεβρουάριο του 2020, η Αλγερία έκανε κατάθεση 150 εκατομμυρίων δολαρίων στην Κεντρική Τράπεζα της Τυνησίας. Χορήγησε γενναιόδωρα ένα δάνειο 300 εκατομμυρίων δολαρίων  για “υποστήριξη της ταλαιπωρημένης οικονομίας της Τυνησίας” το 2021 και επιπλέον 200 εκατομμύρια δολάρια το 2022. Η Αλγερία πωλεί επίσης καύσιμα και φυσικό αέριο στην Τυνησία σε προνομιακές τιμές.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης του COVID-19, το καλοκαίρι του 2021, η Αλγερία δώρισε οξυγόνο και ιατρικό εξοπλισμό στην Τυνησία, παρά το γεγονός ότι η ίδια αντιμετώπιζε ελλείψεις.  Η Αλγερία προμηθεύει επίσης βασικά προϊόντα στην αγορά, καθώς η Τυνησία δεν μπορούσε να πληρώσει για τις εισαγωγές της. Η Αλγερία κάλυψε την έλλειψη και έστειλε ζάχαρη, μαγειρικό λάδι και άλλα καθημερινά προϊόντα. Η αλγερινή διάσωση μιας μαχόμενης κυβέρνησης της Τυνησίας αμβλύνει την εχθρότητα του πληθυσμού, που αντιμετωπίζει άδεια ράφια, σιτηρέσιο και καθυστερήσεις στις πληρωμές των δημοσίων υπαλλήλων για πρώτη φορά.

Η Αλγερία υπερασπίζεται την Τυνησία

Μετά την επανάσταση και στο πλαίσιο των διεθνών τρομοκρατικών απειλών, η Τυνησία αντιμετώπισε επιθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονίας πολιτικών προσώπων, αστυνομίας και τουριστών, καθώς και επιθέσεις από τα σύνορά της στη Λιβύη, όπως το πραξικόπημα των τζιχαντιστών στο Μπεν Γκερντάν το 2016 .

Χωρίς τους πόρους και την τεχνογνωσία για να αντιμετωπίσει αυτές τις απειλές, η Τυνησία αναζήτησε βοήθεια από την Αλγερία, γνωστή για τον ισχυρό στρατό της και την τεχνογνωσία της στην καταπολέμηση τρομοκρατικών ομάδων. Οι δύο χώρες υπέγραψαν μια σειρά στρατιωτικών συμφωνιών, για τις οποίες πολλοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η Αλγερία έχει το πάνω χέρι, και τώρα η Αλγερία προστατεύει τα σύνορα της Τυνησίας.

Η μεγάλη εξάρτηση της Τυνησίας από την Αλγερία τη θέτει σε μια εύθραυστη κατάσταση. Η Τυνησία βασίζεται στην Αλγερία για την εθνική ασφάλεια και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Ο εξόριστος Αλγερινός δημοσιογράφος Abdou Semmar, ο οποίος έχει καταδικαστεί σε θάνατο για το ρεπορτάζ του στην Αλγερία, έφτασε στο σημείο να πει ότι “αν δεν ήταν η Αλγερία, η Τυνησία θα είχε καταρρεύσει, αφού η Αλγερία εγγυάται την οικονομική και στρατιωτική ασφάλεια της Τυνησίας και βοηθά στην παροχή βασικών αγαθών”.

Η Αλγερία επωφελείται επίσης

Η Αλγερία έχει έννομο συμφέρον για τη γείτονά της, αλλά η υποστήριξή της για την Τυνησία έρχεται με δεσμούς. Σύμφωνα με τον Hasni Abidi από το Κέντρο Μελετών και Έρευνας για τον Αραβικό και Μεσογειακό Κόσμο στη Γενεύη, “το Αλγέρι θέλει η Τυνησία να ακολουθήσει τη διπλωματική της θέση σε αντάλλαγμα για αυτήν την οικονομική υποστήριξη σε διεθνείς οργανισμούς όπως η Αφρικανική Ένωση, ή να ακολουθήσει τη διπλωματική της Αλγερίας σε σχέση με το Μαρόκο”.

Ενώ η Τυνησία ακολουθούσε παραδοσιακά μια ρεαλιστική ουδέτερη εξωτερική πολιτική, πρόσφατα καλωσόρισε τον ηγέτη του Μετώπου Πολισάριο, μιας εθνικιστικής οργάνωσης που επιδιώκει την ανεξαρτησία της Δυτικής Σαχάρας από το Μαρόκο, κατά τη διάρκεια της Διάσκεψης Ιαπωνίας - Αφρικής 2022, προκαλώντας την οργή του Μαρόκου, που ανακάλεσε τον πρεσβευτή του.

Ωστόσο, η σχέση δεν είναι πάντα τόσο απλή. Όταν η Amira Bouraoui, εξέχουσα ακτιβίστρια του κινήματος Χιράκ, εισήλθε στην Τυνησία παράνομα από την Αλγερία για να δραπετεύσει από την ποινή δύο ετών για “προσβολή του Ισλάμ και προσβολή του προέδρου”, η Τυνησία την άφησε να φύγει και να πάει στη Γαλλία, παρά τις απαιτήσεις για έκδοσή της, προς μεγάλη οργή της αλγερινής κυβέρνησης.

Ξεκινήστε τη συζήτηση

Συντάκτες, παρακαλώ σύνδεση »

Οδηγίες

  • Όλα τα σχόλια ελέγχονται. Μην καταχωρείτε το σχόλιο σας πάνω από μία φορά γιατί θα θεωρηθεί spam.
  • Παρακαλούμε, δείξτε σεβασμό στους άλλους. Σχόλια τα οποία περιέχουν ρητορική μίσους, προσβολές ή προσωπικές επιθέσεις δεν θα καταχωρούνται.