Pride Σκοπίων 2023, πραγματοποιήθηκε στις 24 Ιουνίου 2023. Φωτογραφία από το Global Voices, (άδεια CC-BY-3.0).

Οι λαϊκιστικές πολιτικές δυνάμεις σε όλη την Ευρώπη χρησιμοποιούν την ομοφοβία και τον στιγματισμό των ατόμων ΛΟΑΤΚ+ ως όπλο πολιτικής επιρροής τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Πολλές από αυτές τις εκστρατείες μιμήθηκαν τους ακροδεξιούς κύκλους από τις ΗΠΑ ή και έλαβαν βοήθεια από αυτούς. Μετά το 2013, η Μόσχα αναδείχθηκε ως κύριος παραγωγός ομοφοβικών αφηγήσεων, που εκμεταλλεύονταν την υπάρχουσα ενδημική μισαλλοδοξία στην περιοχή των Βαλκανίων.

Μια πρόσφατη ανάλυση με τίτλο «Λόγια του Κρεμλίνου: Η ομοφοβία ως γεωπολιτική» από τη βουλγαρική πλατφόρμα ελέγχου δεδομένων Factcheck.bg, που διευθύνεται από την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων-Βουλγαρίας (AEJ), αποκάλυψε ότι βασικές ομοφοβικές αφηγήσεις, που προωθούνται από την προπαγάνδα του Κρεμλίνου, έχουν σκοπό να υπονομεύσουν την εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) υποκινώντας φόβους στους κοινωνικά συντηρητικούς ανθρώπους:

«Η Δύση μας επιβάλλει την ομοφυλοφιλία και την παιδεραστία».
«Μέλος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) σημαίνει αποδοχή γάμου ομοφύλων».
«Οι ευρωπαϊκές αξίες έρχονται σε αντίθεση με την παραδοσιακή ηθική».

Η συγγραφέας, η Βουλγάρα συντάκτρια και δημοσιογράφος Vanessa Nikolova, επισημαίνει ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί την ομοφοβία ως γεωπολιτικό όπλο, ως επέκταση της κρατικής της πολιτικής για την προστασία των «παραδοσιακών αξιών». Τον Δεκέμβριο του 2022, η Ρωσική Ομοσπονδία ενέκρινε τροποποιήσεις στον ομοσπονδιακό νόμο πληροφοριών, που απαγορεύουν την «προπαγάνδα ΛΟΑΤΚ+» και αποκλείουν διαδικτυακούς πόρους.

Η Nikolova επισημαίνει ότι οι τωρινοί/ές Ρώσοι/Ρωσίδες χρήστ(ρι)ες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν συχνά την έκφραση «γκέι-ναζισμός», όταν συζητούν την πολιτική κατάσταση στην Ουκρανία και στις δυτικές χώρες. Σημείωσε επίσης την ανάπτυξη ολόκληρου νέου λεξιλογίου προπαγάνδας, που ταιριάζει στον ορισμό της newspeak από το μυθιστόρημα του Τζορτζ Όργουελ «1984».

Λέξεις όπως “Gayrope”, “Eurogay”, “liberast”, “tolerast” (οι δύο τελευταίες αναφέρονται στη βουλγαρική λέξη για τον “πούστη” σε συνδυασμό με τις λέξεις φιλελεύθερος και ανεκτικότητα) κ.λπ. είναι αναγνωρίσιμες στην αντιδημοκρατική και αντιευρωπαϊκή ρητορική στη Βουλγαρία. Αυτό το προπαγανδιστικό λεξιλόγιο άρχισε να διεισδύει στα βουλγαρικά ΜΜΕ ήδη από το 2013, αλλά έφτασε στο αποκορύφωμα της δημοτικότητάς του το 2018 στις συζητήσεις για την έγκριση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης.

Στη συνέχεια δημιουργήθηκε και επιβλήθηκε ο όρος «κοινωνικό φύλο», αρνητικός όρος για άτομα με μη παραδοσιακό σεξουαλικό προσανατολισμό, καθώς και για όσους τους συμπονούν, και με μια ευρύτερη έννοια για τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κοινωνία των πολιτών και τους υποστηρικτές των φιλελεύθερων αξιών γενικά.

Η Nikolova προειδοποίησε ότι η βάση για αυτές τις αφηγήσεις είναι η πρόταση ότι η ΕΕ είναι ηθικά απαράδεκτη και καταστρέφει τις παραδοσιακές αξίες.

Εξάγοντας «ομοφοβικό εθνικισμό», η Ρωσία υλοποιεί ένα πολύ πιο ολοκληρωμένο σχέδιο: να υπονομεύσει τα θεμέλια των ευρωπαϊκών φιλελεύθερων δημοκρατιών, που βασίζονται στις αρχές του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανεκτικότητας. Εξαιτίας αυτού, οι ευρωπαϊκές αξίες παρουσιάζονται ως εστιασμένες αποκλειστικά στα δικαιώματα των σεξουαλικών μειονοτήτων και η ΕΕ κατηγορείται ότι διεξάγει «προπαγάνδα φύλου».

Τόνισε ότι στα Βαλκάνια, οι αφηγήσεις παραπληροφόρησης κατά της «Gayrope», της υποβάθμισης και του «σατανισμού» έχουν κερδίσει έλξη στους κοινωνικά συντηρητικούς και εθνικιστικούς κύκλους.

Το κυματιστικό αποτέλεσμα της επίσημης ρωσικής ρητορικής, που παρουσιάζει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως επέκταση αυτής της πολιτικής με άλλα μέσα, έχει αντίκτυπο στους πληρεξούσιους του Κρεμλίνου στα Βαλκάνια, προωθώντας τους μύθους της «αθώας» Ρωσίας και της «λάθος» Δύσης προκαλώντας οργή βασισμένη στον φόβο και την προκατάληψη.

Πανό με σημαίες των ΗΠΑ και Ουράνια Τόξα στο Pride Σκοπίων 2023, που έγραφε «Δεν υπάρχει περηφάνια στην προκατάληψη», ένα λογοπαίγνιο στον τίτλο του μυθιστορήματος της Τζέιν Όστιν. Φωτογραφία από το Global Voices, (άδεια CC-BY-3.0).

Άρθρα του προγράμματος του Κόμβου Δυτικών Βαλκανίων κατά της Παραπληροφόρησης τεκμηριώνουν ότι τέτοιες αφηγήσεις επηρεάζουν και τις δύο κοινότητες σλαβικών λαών (Σέρβοι, Μακεδόνες, Μαυροβούνιοι, Βούλγαροι), που θεωρούνται πολιτιστικά συνδεδεμένοι με τη Ρωσία μέσω του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, αλλά και κοινότητες που ιστορικά μπορεί να θεωρηθούν αντίθετες προς τον ρωσικό ιμπεριαλισμό, όπως οι Αλβανοί στο Κοσσυφοπέδιο, η Βόρεια Μακεδονία και η Αλβανία, καθώς και οι μουσουλμάνοι Βόσνιοι στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Η διάδοση παραπληροφόρησης σχετικά με τα άτομα ΛΟΑΤΚ+ συμβαδίζει με την προώθηση εγκληματικής συμπεριφοράς, συμπεριλαμβανομένης της βίας εντός και εκτός διαδικτύου.

As we close #PrideMonth 🏳️‍🌈 in Kosovo 🇽🇰, let’s work to protect all communities from online violence.

Check out Agon Rexhepi’s story from NDI’s #DISICON2023, warning about the online threats against the #LGBTQI+ community.#PrideMonth2023 #NDIKosovo #JavaeKrenarise 💛💚❤️ pic.twitter.com/CyRebkZVTi

— NDI Kosovo (@NDIKosovo) June 10, 2023

Καθώς κλείνουμε το #PrideMonth 🏳️‍🌈 στο Κοσσυφοπέδιο 🇽🇰, ας εργαστούμε για να προστατεύσουμε όλες τις κοινότητες από τη διαδικτυακή βία.

Δείτε το κείμενο του Agon Rexhepi από το #DISICON2023 του NDI , που προειδοποιεί για τις διαδικτυακές απειλές κατά της κοινότητας #LGBTQI +. 

Όταν μια τέτοια προπαγάνδα στοχεύει κοινωνικά συντηρητικές ομάδες, όπως οι πλειοψηφικές μουσουλμανικές κοινότητες, ο πρωταρχικός στόχος δεν είναι να τις κάνουν να αγαπήσουν περισσότερο τον Βλαντιμίρ Πούτιν ή να δημιουργήσουν ανοιχτή υποστήριξη για το ρωσικό καθεστώς. Στόχος είναι να εκμεταλλευτούν την ομοφοβία για να υποκινηθεί φόβος και οργή κατά της Δύσης και της δημοκρατίας δημιουργώντας περαιτέρω διχόνοια και διαταράσσοντας την ευρωατλαντική ολοκλήρωση της περιοχής.

Για παράδειγμα, η παραπληροφόρηση, που παρουσιάζει την ΕΕ ως αδύναμη και διχασμένη, περιλαμβάνει ψέματα σχετικά με μέτρα κατά των ατόμων ΛΟΑΤΚ+, που υποτίθεται ότι υιοθετήθηκαν από το ιταλικό κοινοβούλιο, τα οποία διαδόθηκαν στο Κοσσυφοπέδιο τον Μάρτιο του 2022 και στη Βόρεια Μακεδονία τον Ιούνιο του 2023.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η παραπληροφόρηση σχετικά με τις δραστηριότητες του Μήνα Υπερηφάνειας μαστίζει την πολιτική σφαίρα και τα ΜΜΕ στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, συμπεριλαμβανομένης της θρησκευτικής προπαγάνδας στο Κοσσυφοπέδιο.

Η πορεία Pride Βελιγραδίου του 2022 ήταν ιδιαίτερα στοχευμένη, καθώς τα σερβικά ακροδεξιά πολιτικά κόμματα και η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία καταδίκασαν το γεγονός και ζήτησαν την απαγόρευση μέσω διαμαρτυριών, που περιελάμβαναν την εξύμνηση του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν ως πρότυπο «υπερασπιστή των παραδοσιακών αξιών».

Συκοφαντικοί ισχυρισμοί σχετικά με τη χρήση της σημαίας του ουράνιου τόξου, που εμπλέκουν διεθνείς θεσμούς, όπως ψεύτικοι ισχυρισμοί για αντικατάσταση σημαιών χωρών από τον ΟΗΕ με τη σημαία της Αλβανίας, της Βόρειας Μακεδονίας και του Μαυροβουνίου, καθώς και φωτομοντάζ και παραποιήσεις τεχνητής νοημοσύνης σχετικά με τον Πάπα, που διαδίδονται στο Μαυροβούνιο και τη Βόρεια Μακεδονία, εξυπηρετούν τους ντόπιους εθνικιστές.

Ορισμένοι τοπικοί παράγοντες επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης παπαγαλίζουν ξεκάθαρα ρωσικές αφηγήσεις για ναζιστικές διασυνδέσεις, κάτι που είναι ιστορικά γελοίο, δεδομένου ότι το καθεστώς του Χίτλερ προσπάθησε να εξοντώσει τους ομοφυλόφιλους.

Στην Αλβανία και το Μαυροβούνιο έχουν σημειωθεί απόπειρες χρήσης μιας σύνδεσης ΛΟΑΤΚ+ για τον εξευτελισμό των στρατών των χωρών και των συμμάχων της ΕΕ, σε αντίθεση με τις υποτιθέμενες ισχυρές ρωσικές ένοπλες δυνάμεις .

Pride Σκοπίων 2023, 24 Ιουνίου 2023. Φωτογραφία από το Global Voices. (Άδεια CC-BY-3.0).

Η υποκίνηση των φόβων των γονιών είναι μια άλλη τακτική, που επηρεάζει την κοινή γνώμη στα Δυτικά Βαλκάνια. Στη Βόρεια Μακεδονία τον Μάρτιο, ένας Συνασπισμός για την Προστασία των Παιδιών διεξήγαγε μια εκστρατεία σκορπώντας πανικό σχετικά με την κατήχηση υπέρ των ΛΟΑΤΚ+ στα σχολεία. Ο συνασπισμός, που αποτελείται από 31 μικρά πολιτικά κόμματα και ΜΚΟ, συνιδρύθηκε από το φιλοκρεμλινικό πολιτικό κόμμα Rodina Makedonija, με την υποστήριξη της αμερικανικής φονταμενταλιστικής χριστιανικής οργάνωσης λόμπι Family Watch.

Συκοφαντικοί ισχυρισμοί για τα τοπικά σχολεία συνεχίζουν να εμφανίζονται στα δεξιά ΜΜΕ της Βόρειας Μακεδονίας, τα οποία θεωρούν την τρανσφοβία ως έναν νέο βασικό τομέα. Παρόμοιοι χειρισμοί σχετικά με τη χρήση σχολείων για κατήχηση παιδιών υπάρχουν και στη γειτονική Αλβανία.

Άλλες τάσεις διασυνοριακής παραπληροφόρησης περιλαμβάνουν την προώθηση του στιγματισμού μέσω της σύνδεσης του σεξουαλικού προσανατολισμού με μολυσματικές ασθένειες, όπως η ευλογιά των πιθήκων, η οποία παρατηρήθηκε στην Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και χρησιμοποιήθηκε από ταμπλόιντ και τρολ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στο Μαυροβούνιο, παράλληλα με τον «κλασικό» συσχετισμό ατόμων ΛΟΑΤΚ+ με παιδεραστία στους χώρους κοινωνικών δικτύων της Βοσνίας και της ΠΓΔΜ, συμπεριλαμβανομένων ψεμάτων για το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ και τις αντιδράσεις της ΕΕ στις διακρίσεις στην Ουγγαρία. 

Οι πορείες υπερηφάνειας και οι συναφείς εκδηλώσεις που λαμβάνουν χώρα στα Βαλκάνια τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2023 έχουν επισημάνει τις καταστροφικές συνέπειες της ομοφοβίας και της τρανσφοβίας απαιτώντας συστημική απάντηση σε ζητήματα ατιμωρησίας για τη ρητορική μίσους και τα εγκλήματα μίσους, που υπονομεύουν τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Μια τέτοια εγκληματική συμπεριφορά διαβρώνει περαιτέρω την εύθραυστη κοινωνική συνοχή των μεταβατικών κοινωνιών, συμβάλλοντας στην αύξηση της ήδη υπάρχουσας ακραίας πόλωσης, καθώς και στην ομαλοποίηση μιας ατμόσφαιρας φόβου, όπου οποιεσδήποτε μειονότητες ή άτομα με διαφορετικές απόψεις μπορούν να αποτελέσουν αποδιοπομπαίοι τράγοι.