Στιγμιότυπο της ιστοσελίδας του Dissidentby, που δείχνει πληροφορίες για πολιτικούς κρατούμενους. Δίκαιη χρήση.

Έως σήμερα, υπάρχουν 1.745 πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία, ισχυρίζεται το Dissidentby. Το πρόγραμμα ακτιβιστ(ρι)ών για τα ανθρώπινα δικαιώματα Dissidentby αφιερώνεται στη διάδοση πληροφοριών και στην υποστήριξη όσων ατόμων διώκονται από το καθεστώς του Λουκασένκο. Καταμετρά όλα τα διωκόμενα άτομα λόγω της πολιτικής τους στάσης, όχι μόνο βάσει πολιτικών άρθρων του Ποινικού Κώδικα, ως πολιτικούς κρατούμενους. Το Global Voices πήρε συνέντευξη από ένα άτομο εκ των ιδρυτών μέσω email. Για λόγους ασφαλείας, το ερωτώμενο άτομο ζήτησε να παραμείνει ανώνυμο. Η συνέντευξη έχει τροποποιηθεί για λόγους σαφήνειας.

Global Voices (GV): Πώς προέκυψε η ιδέα να δημιουργήσετε έναν οργανισμό (πρωτοβουλία και ιστότοπο);

Dissidentby (D): Είμαστε ακτιβιστές του δρόμου, συμμετέχουμε σε δραστηριότητες όπως διανομή φυλλαδίων, παραστάσεις και συμμετοχή σε διαδηλώσεις. Η εστίασή μας ήταν πάντα στην υποστήριξη όσων έχουν ανάγκη, ιδιαίτερα όσων συνδέονται με κέντρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, παρατηρήσαμε ότι ορισμένα άτομα έμειναν πίσω. Μετά το 2014, στην Ουκρανία, ο Λουκασένκο διέταξε την απομάκρυνση των ποδοσφαιρόφιλων με κάθε μέσο. Στόχοι έγιναν και οι αντιφασίστες φίλοι μας από το ΜΤΖ-ΡΙΠΟ (πρώην σύλλογος της Παρτιζάν). Οι Αρχές ξέθαψαν μια παλιά υπόθεση για μια σύγκρουση μεταξύ αντιφασιστών και ναζί, όπου έσπασε ένα παράθυρο τρόλεϊ. Το 2016 πραγματοποίησαν μαζικές συλλήψεις υποβάλλοντας τους συλληφθέντες, μεταξύ των οποίων παιδιά, σε σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια και απειλές. Έξι άτομα καταδικάστηκαν τελικά σε ποινές φυλάκισης από τέσσερα έως δώδεκα χρόνια. Αν και η υπόθεση είχε πολιτικές προεκτάσεις, τα κέντρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν τους αντιφασίστες ως πολιτικούς κρατούμενους απορρίπτοντάς τους ως απλούς χούλιγκαν. Διαφωνήσαμε σθεναρά αναγνωρίζοντας τα πολιτικά κίνητρα πίσω από τη φυλάκισή τους, μάρτυρες των βασανιστηρίων, παρακολουθώντας ακροάσεις στο δικαστήριο και υπερασπιζόμενοι τον σκοπό τους. Ωστόσο, οι προσπάθειές μας να εμπλακούμε σε διάλογο με τα κέντρα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αντιμετωπίστηκαν με άρνηση αφήνοντας τα βασανισμένα άτομα χωρίς υποστήριξη. Αποφασισμένοι να βοηθήσουμε αυτούς τους ανθρώπους, καθιερωθήκαμε ως μια άτυπη ομάδα ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2017 και διαμορφωθήκαμε τελικά ως Dissident το 2019.

GV: Ποια είναι τα κύρια έργα του οργανισμού σας;

Δ: Το έργο μας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λευκορωσία περιλαμβάνει άμεση δράση. Συμμετέχουμε σε δραστηριότητες όπως η συλλογή πόρων, η εκμάθηση αγοράς απαραίτητων αντικειμένων, η συσκευασία τσιγάρων και η επικοινωνία με τις οικογένειες των πολιτικών κρατουμένων. Διοργανώνουμε εκδηλώσεις αλληλεγγύης, υπογράφουμε καρτ ποστάλ, συζητάμε για τα δεινά των κρατουμένων, διοργανώνουμε συναυλίες για την ευαισθητοποίηση και πραγματοποιούμε ενέργειες όπως η απευθείας μετάδοση στο Instagram έξω από κέντρα κράτησης σε σημαντικές περιπτώσεις. Εμπνευσμένοι από τον Βλαντιμίρ Ακιμένκοφ, έναν συμμετέχοντα στις διαδηλώσεις της Πλατείας Μπολότναγια, υιοθετήσαμε την πρακτική της συλλογής δωρεών για κρατούμενους. Δεδομένης της φήμης μας ως ακτιβιστών και της εμπιστοσύνης που έχουν οι άνθρωποι σε εμάς, οι προσπάθειές μας στέφθηκαν με επιτυχία. Δυστυχώς, το 2020, υπήρξε πλήρης κατάρρευση του νομικού συστήματος και οι εμπειρίες και οι πρακτικές μας έγιναν ακόμη πιο επίκαιρες. Αποκαλούμε τους εαυτούς μας Antifund, επειδή η προσέγγισή μας επικεντρώνεται στη διανομή πόρων αντί στη συσσώρευσή τους. Αυτό το αποκεντρωμένο δίκτυο εξασφαλίζει βιωσιμότητα, ικανό να λειτουργεί ανεξάρτητα από συγκεκριμένους οργανισμούς ή πρωτοβουλίες.

GV: Πόσοι άνθρωποι σας υποστηρίζουν, ποιοι είναι γενικά; Πώς χρηματοδοτείτε τα έργα σας; Πώς μπορείτε να υποστηριχθείτε;

D: Η ομάδα μας αποτελείται από πέντε άτομα, αλλά λαμβάνουμε υποστήριξη από πολλά άλλα, που μας βοηθούν τόσο στη Λευκορωσία όσο και στο εξωτερικό. Βασιζόμαστε σε οριζόντιες συνδέσεις προσκαλώντας τους ανθρώπους να συνεισφέρουν όσο το επιτρέπουν οι προσωπικοί τους πόροι. Μπορούν να προσφέρουν εφάπαξ βοήθεια ή να γίνουν Κηδεμόνες παρέχοντας συνεχή υποστήριξη σε έναν καθορισμένο κρατούμενο. Η ομάδα μας εργάζεται συνεχώς για να επεκτείνει τη γκάμα των διαθέσιμων εργαλείων βοήθειας, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν τη σύνταξη επιστολών, τη συμμετοχή σε δικαστικές διαδικασίες, την ανταλλαγή πληροφοριών, την υποστήριξη οικογενειών, την άμεση βοήθεια κρατουμένων, το να γίνουμε κηδεμόνας ή να προσφέρουν ευκαιρίες εργασίας σε όσα άτομα καταπιέζονται από το καθεστώς. Όλες αυτές οι επιλογές είναι προσβάσιμες μέσω του ιστότοπού μας, dissidentby.com.

GV: Τι θα θέλατε να πετύχετε;

Δ: Πρωταρχικός μας στόχος είναι ο εκδημοκρατισμός της γνώσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και των εργαλείων αλληλεγγύης, τονίζοντας ότι η επίσημη εκπαίδευση ή η πιστοποίηση ως «ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» δεν είναι απαραίτητη. Θεωρούμε τους εαυτούς μας ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της νέας εποχής, γιατί έχουμε διαφορετική οπτική όσον αφορά την αναγνώριση ατόμων ως πολιτικών κρατουμένων. Το σύστημα έχει προσαρμοστεί, όχι μόνο στη Λευκορωσία αλλά και αλλού. Οι άνθρωποι μπορούν τώρα να προκληθούν και να φυλακιστούν όχι μόνο για συμμετοχή σε διαμαρτυρίες, αλλά με κατηγορίες όπως «χουλιγκανισμός» ή «φοροδιαφυγή». Ως απάντηση, πρέπει να παραμείνουμε ευέλικτοι και προορατικοί. Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, σχηματίσαμε έναν συνασπισμό με διάφορες οργανώσεις, πρωτοβουλίες και λευκορωσικές διασπορές. Μαζί, αναπτύξαμε μια δήλωση που υποστηρίζει μια νέα προσέγγιση για τον προσδιορισμό των ανθρώπων ως πολιτικών κρατουμένων. Χαιρετίζουμε τις συζητήσεις με οποιονδήποτε συμμερίζεται το όραμά μας για την τρέχουσα κατάσταση.

GV: Νέες λεπτομέρειες εμφανίζονται συνεχώς στις ειδήσεις για τις κατασταλτικές μεθόδους του καθεστώτος Λουκασένκο, που δεν είναι γνωστές εκτός χώρας. Μπορείτε να μας πείτε για αυτούς; 

Δ: Στη Λευκορωσία, κάποτε βλέπαμε τη Βόρεια Κορέα ως ένα μακρινό και φαινομενικά τρελό μέρος. Τώρα, η χώρα κινείται σε παρόμοια κατεύθυνση. Κάθε φορά που διαβάζουμε τις ειδήσεις, τρομοκρατούμαστε από την έκταση των βασανιστηρίων, που «νομιμοποίησε» ο δικτάτορας. Το καθεστώς έχει εισαγάγει νέες ταξινομήσεις όπως «εξτρεμιστές», «τρομοκράτες», «εξτρεμιστικές ομάδες» και «εξτρεμιστικό υλικό». Αυτές οι λίστες ενημερώνονται τακτικά με ανεπιθύμητο περιεχόμενο και άτομα. Τα άτομα αντιμετωπίζουν περιορισμούς στις οικονομικές συναλλαγές και στην άσκηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων. Οι οργανώσεις αντιμετωπίζουν ποινική ή διοικητική δίωξη για αναδημοσίευση του υλικού τους ή λήψη επισημάνσεων likes. Επί του παρόντος, οι δυνάμεις ασφαλείας στοχεύουν όσα άτομα κάνουν δωρεές σε ταμεία αλληλεγγύης μέσω του Facebook. Συλλαμβάνουν αυτά τα άτομα, αρπάζουν όλα τα χρήματά τους και ζητούν πληρωμές, που κυμαίνονται από 5.000 έως 7.000 δολάρια ως «αποζημίωση». Αυτή η πρακτική περιορίζει ουσιαστικά την προσωπική ελευθερία, υποβάλλοντας τα άτομα σε βασανιστικούς όρους μέχρι να πληρώσουν. Είναι μια μορφή εκβιασμού. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι στη Λευκορωσία ζουν σε διαρκή τρόμο, φοβούμενοι ένα σύστημα που μπορεί αυθαίρετα να στοχεύσει οποιονδήποτε.

GV: Μπορείτε να μας πείτε ποιες άλλες καταστολές περνούν οι κατηγορούμενοι για πολιτικές υποθέσεις;

D: Η δίωξη για πολιτικούς λόγους έχει διάφορες μορφές, όπως εισβολές αστυνομικών, βανδαλισμούς κατοικιών και διαμερισμάτων, κλοπή αποταμιεύσεων, κατάσχεση εξοπλισμού, ξυλοδαρμούς, βασανιστήρια, απειλές, παρενόχληση, εξαναγκαστικές ομολογίες σε βίντεο και τοποθέτηση σε απάνθρωπες συνθήκες χωρίς πρόσβαση σε βασικές είδη υγιεινής και φάρμακα. Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) εμφανίζεται συνήθως ως αποτέλεσμα συναντήσεων με δυνάμεις ασφαλείας, κέντρα κράτησης πριν από τη σύλληψη και σωφρονιστικές εγκαταστάσεις.

GV: Τι είδους ποινές φυλάκισης δίνονται τώρα σε άτομα για πολιτικά θέματα;

Δ: Το 2020, οι ποινές φυλάκισης κυμαίνονταν από ένα έως πέντε χρόνια. Τώρα, οι διψήφιες ποινές έχουν γίνει ο κανόνας, με πράξεις δολιοφθοράς, που συχνά καταλήγουν σε 20ετή φυλάκιση.

GV: Πώς ζουν οι οικογένειες των καταδικασθέντων για πολιτικές υποθέσεις;

D: Η εμπειρία της φυλάκισης επηρεάζει όλους τους εμπλεκόμενους. Δοκιμάζει και αγχώνει τους κρατούμενους, καθώς και τις οικογένειές τους. Η υποστήριξη διευκολύνει τους κρατούμενους να έχουν πρόσβαση στους απαραίτητους πόρους, ενώ βρίσκονται στη φυλακή και διατηρεί τη σύνδεσή τους με τον έξω κόσμο μέσω οικογένειας, δικηγόρων και επιστολών. Οι οικογένειες, με τη σειρά τους, αναγκάζονται να προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους, καθώς οι κρατούμενοι επιβαρύνονται πάντα με απρόβλεπτα έξοδα. Θα μπορούσα να συζητήσω τα προβλήματα από διάφορες οπτικές γωνίες επ’ αόριστον, αλλά ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: η φυλάκιση αλλάζει ριζικά τη ζωή και το περιβάλλον όλων όσων επηρεάζονται. Αυτά τα άτομα χρειάζονται υποστήριξη και κατανόηση, κάτι που στοχεύει να προσφέρει η πρωτοβουλία μας και άλλες παρόμοιες, παράλληλα με αυτοοργανωμένες ομάδες αλληλεγγύης που σχηματίζονται από συγγενείς και άτομα που φροντίζουν.

GV: Είναι εύκολο για τους Λευκορώσους που έφυγαν να αποκτήσουν το καθεστώς του πρόσφυγα; Σε ποιες χώρες;

D: Οι Λευκορώσοι αντιμετωπίζουν σχετικά λιγότερα νομικά εμπόδια, όταν προσπαθούν να εισέλθουν σε ευρωπαϊκά εδάφη και να αποκτήσουν νομικό καθεστώς σε σύγκριση με άτομα διαφορετικών εθνικών καταβολών και πολιτισμών. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά συνεχίζουν να ζουν και να πεθαίνουν στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας τονίζοντας τα πιεστικά ζητήματα, που αφορούν τη μετανάστευση και τα σύνορα σε περιόδους πολιτικών και κλιματικών κρίσεων.

GV: Υπάρχουν ακόμη οργανώσεις που εργάζονται στη Λευκορωσία και βοηθούν τα θύματα του καθεστώτος; Πώς λειτουργούν; Υπάρχει αντιπολίτευση στη Λευκορωσία τώρα;

D: Η αντιπολίτευση στη Λευκορωσία είναι είτε στην εξορία είτε στη φυλακή. Δεν υπάρχουν ΜΚΟ, ανεξάρτητα ΜΜΕ, κόμματα της αντιπολίτευσης ή οργανώσεις στη χώρα. Όσοι κατάφεραν να αποφύγουν τη φυλάκιση αναγκάζονται να εργαστούν από το εξωτερικό.

GV: Πιστεύετε ότι υπάρχει πιθανότητα να αποφυλακιστούν οι πολιτικοί κρατούμενοι στη Λευκορωσία; Πότε;

D: Η πρόβλεψη ημερομηνιών κυκλοφορίας είναι δύσκολη και εμπίπτει στην αρμοδιότητα πολιτικών οργανώσεων. Οτιδήποτε μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή. Θεωρούμε τους εαυτούς μας γιατρούς σε ένα από τα πιο κρίσιμα μέτωπα στον αγώνα για δικαιοσύνη παρέχοντας βοήθεια σε πολίτες και πολιτικούς ακτιβιστές στη φυλακή. Οι αντιφρονούντες μας είναι ήρωες και οι πράξεις τους γεμίζουν περηφάνια τον προοδευτικό κόσμο.