Επεξεργασμένη εικόνα του Ναγίμπ Μπουκέλε. Στιγμιότυπο ονθόνης: Youtube/Channel 4 News

Έφτασε η ώρα να ξεκινήσει η προεδρική εκστρατεία του Σαλβαδόρ για το 2024. Όλα τα πολιτικά κόμματα του Σαλβαδόρ ολοκλήρωσαν τις εσωτερικές τους εκλογές και είναι έτοιμα να ξεκινήσουν επίσημα την εκστρατεία τους για να νικήσουν τον πιο δημοφιλή πρόεδρο στη Λατινική Αμερική, τον Ναγίμπ Μπουκέλε.

Οι υποψήφιοι για την προεδρία, που επιδιώκουν να βγουν από τη σκιά του Μπουκέλε, είναι ο Μανουέλ «Τσίνο» Φλόρες από το αριστερό FMLN, ο Χοέλ Σάντσεζ του δεξιού ARENA,  ο Λουίς Παράδα του φιλελεύθερου προοδευτικού κόμματος Nuestro Tiempo και ο Χοσέ Χαβιέρ Ρεντέρος του κεντροδεξιού κόμματος Fuerza Solidaria. Οι υποψήφιοι, που θα αντιμετωπίσουν τον Μπουκέλε, θα πρέπει να ξεπεράσουν τη δημοτικότητά του μεταξύ των Σαλβαδοριανών. 

 Το κόμμα Nuevas Ideas του Μπουκέλε πραγματοποίησε τις εσωτερικές του εκλογές και υπέδειξε επίσημα τον Μπουκέλε ως προεδρικό υποψήφιο. Ακύρωσε τις αντιρρήσεις από νομικούς εμπειρογνώμονες και την αντιπολίτευση, που λένε ότι το σύνταγμα του Ελ Σαλβαδόρ απαγορεύει την υποψηφιότητά του. Το Συνταγματικό Επιμελητήριο του Σαλβαδόρ αποφάσισε ότι ο Μπουκέλε μπορεί να εγγραφεί ως υποψήφιος πρόεδρος. Θα είναι στο ψηφοδέλτιο των προεδρικών εκλογών του 2024.

Οι δημοφιλείς μέθοδοι «σιδηράς πυγμής» του Μπουκέλε

Ο Πρόεδρος Μπουκέλε είναι ο πιο δημοφιλής ηγέτης στη Λατινική Αμερική διατηρώντας ποσοστό αποδοχής πάνω από 75% κατά τη διάρκεια ολόκληρης της προεδρικής του θητείας. Η δημοτικότητά του μεταξύ των πολιτών του Σαλβαδόρ οφείλεται κυρίως στις σκληρές πολιτικές του κατά των εγκληματικών συμμοριών του δρόμου, οι οποίες, όπως υποστηρίζει, είχαν ως αποτέλεσμα την εξαιρετική μείωση των ανθρωποκτονιών και της παρουσίας συμμοριών στο Ελ Σαλβαδόρ. Η πιο αξιοσημείωτη στρατηγική του ήταν η αμφιλεγόμενη κατάσταση εξαίρεσης, η οποία συνεχίζεται από τον Μάρτιο του 2022.

Υπό τη διακυβέρνηση Μπουκέλε, που θεωρείται αυταρχικό καθεστώς από πολλούς διεθνείς παρατηρητές και χαιρετίζεται ως παράδειγμα από άλλους,  το Ελ Σαλβαδόρ είχε το χαμηλότερο ποσοστό ανθρωποκτονιών από το τέλος του εμφυλίου πολέμου της χώρας το 1992. Επίσης, οι συμμορίες δεν ελέγχουν τις κοινότητες όπως έκαναν πριν, κάνοντας πολλούς Σαλβαδοριανούς να αισθάνονται ασφαλέστεροι. 

Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι και ΜΚΟ πιστεύουν ότι οι σκληρές τακτικές του Μπουκέλε έχουν παραβιάσει τα ανθρώπινα δικαιώματα πολλών κατοίκων του Σαλβαδόρ. Μέχρι τώρα, περισσότεροι από 71.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί υπό καθεστώς εξαίρεσης, πολλοί μετά από ελάχιστη έως καθόλου έρευνα. Εκατοντάδες συνελήφθησαν λόγω «νευρικών» ή «ύποπτων» εμφανίσεων. 

Ωστόσο, η βελτιωμένη αίσθηση ασφάλειας του Ελ Σαλβαδόρ  είχε ως αποτέλεσμα πολιτικοί και πολίτες σε πολλές  χώρες της Λατινικής Αμερικής να επαινούν τις σκληρές τακτικές ασφαλείας του Μπουκέλε. Οι Los Angeles Times αναφέρουν ότι «στη Χιλή, την Κόστα Ρίκα, την Κολομβία και τη Γουατεμάλα, οι πολίτες βγήκαν στους δρόμους καλώντας τις δικές τους κυβερνήσεις να αγκαλιάσουν τις ακραίες στρατηγικές του [του Μπουκέλε] για την καταπολέμηση της βίας».

Η αντιπολίτευση του Μπουκέλε υποστηρίζει ότι η κατάσταση εξαίρεσης παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να τερματιστεί αμέσως. Ωστόσο, αυτή η πολιτική είναι δημοφιλής στους ψηφοφόρους του Σαλβαδόρ. Όλες οι έρευνες που διεξάγονται από ανεξάρτητους θεσμούς, οι οποίοι επικρίνουν συχνά τον Μπουκέλε σε άρθρα γνώμης (όπως το IUDOP ,  το Fundaungo και το LPG Datos ), δείχνουν υψηλά ποσοστά έγκρισης για την κατάσταση εξαίρεσης.

Η μεσολαβητική επιρροή του Μπουκέλε

Ο Μπουκέλε είναι ένας έμπειρος επικοινωνιολόγος με τεράστια επιρροή στους πιθανούς ψηφοφόρους. Ο Μπουκέλε έχει επίσης τεράστια πρόσβαση στα παραδοσιακά ΜΜΕ, καθώς και στο ευρέως διαδεδομένο από την κυβέρνηση Diario El Salvador, και μεγάλους ακόλουθους σε διάφορες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, γεγονός που του δίνει ένα πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων υποψηφίων.

Ρεπορτάζ υποστηρίζουν ότι υπάρχουν τρολ και επιρροές στο Youtube, που εργάζονται για να προωθήσουν τις αφηγήσεις του Μπουκέλε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να επιτίθενται σε δημοσιογράφους. Σύμφωνα με έρευνα του Global Voices στο Παρατηρητήριο Ανελευθερίας, ο Μπουκέλε παρενόχλησε επίσης ανεξάρτητους δημοσιογράφους στο Twitter. Η κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ κατηγορήθηκε επίσης για χρήση λογισμικού κατασκοπείας Πήγασος σε δημοσιογράφους.

Γνωστοί οργανισμοί MME όπως οι El Faro, El Diario de Hoy και La Prensa Grafica έχουν επισημάνει σταθερά τις αδικίες της κυβέρνησης του Μπουκέλε και έχουν δημοσιεύσει απόψεις κατά της διακυβέρνησής του. Οι περισσότερες από τις κρίσιμες αναφορές επικεντρώθηκαν στην υποτιθέμενη διαπραγμάτευση του Μπουκέλε με συμμορίες, τη διαφθορά, τις αντισυνταγματικές κινήσεις και τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Παρά τη συνεχιζόμενη κριτική μέσων, ο Μπουκέλε συνεχίζει να έχει υψηλά ποσοστά αποδοχής. μπορεί να έχει ακόμη μεγαλύτερη επιρροή τώρα από ό,τι όταν ξεκίνησε την προεδρική του θητεία. 

Τα ΜΜΕ που επικρίνουν τον Μπουκέλε έχουν χαμηλή αξιοπιστία στους Σαλβαδοριανούς. Μια έρευνα του Ιουνίου 2023 από το Πανεπιστήμιο Francisco Gavidia ρώτησε πόση εμπιστοσύνη έχουν οι ερωτηθέντες σε αυτά τα μέσα. Σχεδόν το 50% απάντησε ότι δεν εμπιστεύεται τον El Faro, παρά το γεγονός ότι έχει κερδίσει πολλά διεθνή βραβεία για τις έρευνές του. Μόνο το 6% εμπιστεύεται αυτά τα μέσα. Ούτε πι μεγάλες έντυπες εφημερίδες «El Diario de Hoy» και «La Prensa Grafica» δεν τα πήγαν καλά στην έρευνα. Μόνο το 11,6% είπε ότι είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στο El Diario de Hoy και το 17,8% στη La Prensa Grafica. Αυτό ξεπέρασε το 26,5%, που εμπιστεύτηκε την Diario El Salvador.

Ο El Faro αποφάσισε να μεταφέρει την επιχειρησιακή της έδρα στην Κόστα Ρίκα νωρίτερα φέτος. Το προσωπικό έγραψε: «Η διάλυση της δημοκρατίας μας, η έλλειψη ελέγχων στην άσκηση της εξουσίας που κατέχει μια μικρή ομάδα, οι επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου και το κλείσιμο όλων των μηχανισμών διαφάνειας και λογοδοσίας στο Ελ Σαλβαδόρ απειλούν σοβαρά την το δικαίωμα του πολίτη να ενημερώνεται, επιπλέον των σημαντικών δημόσιων πόρων που προορίζονται επί του παρόντος για τη διάδοση προπαγάνδας και ψευδών ειδήσεων».

Στιγμιότυπο από τα αποτελέσματα της έρευνας του Πανεπιστημίου Francisco Gavidia για την τετραετή θητεία του Μπουκέλε, που ρωτά τους ερωτηθέντες εάν εμπιστεύονται τα ΜΜΕ πολύ, λίγο ή καθόλου.

Παρόμοια με τα ΜΜΕ, τα Ηνωμένα Έθνη και οι ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν επίσης επικρίνει τον Μπουκέλε. Το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Διεθνής Αμνηστία, η Cristosal και τα Ηνωμένα Έθνη έχουν αναφέρει τις ενέργειες του Μπουκέλε. Ωστόσο, αυτές οι αναφορές δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες της χώρας αντιλαμβάνονται τον Μπουκέλε. Η κυβέρνηση Μπάιντεν, η οποία ήταν επικριτική για τον Μπουκέλε, έχει αντιστρέψει τη ρητορική της προς τον πρόεδρο του Σαλβαδόρ. 

Για παράδειγμα, η Τζιν Μέινς, διορισμένη Επιτετραμμένη των ΗΠΑ στην Πρεσβεία των ΗΠΑ στο Ελ Σαλβαδόρ μέχρι τον Νοέμβριο του 2022, ήταν επικριτική απέναντι στον Μπουκέλε και έθεσε προσωρινή αναστολή στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Ωστόσο, ο σημερινός πρεσβευτής των ΗΠΑ Ουίλιαμ Ντάνκαν επαινεί το επίπεδο ασφάλειας στη χώρα, παρά τις κατηγορίες για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Πρόσφατα είπε:

Ταξιδεύω ευρέως στο Ελ Σαλβαδόρ. Μιλάω με ανθρώπους στην κυβέρνηση και μιλάω με αγρότες στο χωράφι… Δεν έχω γνωρίσει ακόμη κανέναν που να μην είναι ευχαριστημένος με την τρέχουσα κατάσταση της δημόσιας ασφάλειας στη χώρα. Ακόμη και εκείνοι οι άνθρωποι που έχουν επιφυλάξεις για τον τρόπο που γίνεται, αναγνωρίζουν ότι αυτό «άλλαξε το παιχνίδι» για το Ελ Σαλβαδόρ.

Πολλοί πιστεύουν ότι οι δημοφιλείς πολιτικές ασφαλείας και η μεσοαστική ισχύς του Μπουκέλε θα του δώσουν έναν εύκολο δρόμο για μια δεύτερη προεδρική θητεία, με τους αντιπάλους υποψηφίους πολύ πίσω. Από τον Ιούνιο, περισσότερο από το 75% των ψηφοφόρων υποστήριξε την επανεκλογή του.