Εικόνα: Bruno Fonseca/Agência Pública

Αυτό το άρθρο, που γράφτηκε από τους Bruno Fonseca και Mariama Correia, δημοσιεύτηκε αρχικά στον ιστότοπο της Agência Pública στις 21 Σεπτεμβρίου 2023 και αναδημοσιεύεται εδώ από το Global Voices στο πλαίσιο συμφωνίας συνεργασίας, με επιμέλεια.

Συντηρητικοί Βραζιλιάνοι πολιτικοί και ΜΜΕ έχουν προωθήσει εκστρατείες κατά των αμβλώσεων πριν από την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας, που θα μπορούσε να οδηγήσει στην αποποινικοποίηση των αμβλώσεων για έως και 12 εβδομάδες εγκυμοσύνης. 

Η ακρόαση ξεκίνησε στις 22 Σεπτεμβρίου μέσω του εικονικού δικαστικού συστήματος, με την ευνοϊκή ψήφο της τότε προέδρου Ρόζα Βέμπερ. Στη συνέχεια, ωστόσο, διεκόπη μετά από αίτημα ενός άλλου δικαστή , του Λουίς Ρομπέρτο Μπαρόζο, να σταλεί η ψηφοφορία σε μια αυτοπροσώπως δικαστική συνεδρίαση, όπου οι δικαστές του δικαστηρίου πρέπει να υπερασπιστούν προφορικά τις ψήφους τους.

Ο Μπαρόζο, ο οποίος είναι ο νέος πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου (STF), δήλωσε ότι δεν έχει οριστεί ημερομηνία για την επανάληψη της ακρόασης.

Επί του παρόντος, η άμβλωση επιτρέπεται μόνο σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βραζιλίας σε περιπτώσεις βιασμού, κινδύνου για τη ζωή της εγκύου και όπου το έμβρυο έχει την κατάσταση της ανεγκεφαλίας.

Σύμφωνα με έρευνα της Agência Pública, πολιτικοί, κόμματα που συνδέονται με εκκλησίες, παράγοντες επιρροής και συντηρητικές ομάδες ΜΜΕ επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν διαφημίσεις στις πλατφόρμες της Meta για να προσπαθήσουν να επηρεάσουν τους ανθρώπους ενάντια στην αποποινικοποίηση των αμβλώσεων. Η έκθεση ανέλυσε τις διαφημίσεις με τη μεγαλύτερη απήχηση τον Σεπτέμβριο και διαπίστωσε ότι σχεδόν 10.000 βραζιλιάνικα ρεάλ (περίπου 1.985 δολάρια) καταβλήθηκαν σε αυτές τις πλατφόρμες από 15 προφίλ. Οι διαφημίσεις που αναλύθηκαν είχαν ήδη προβληθεί περισσότερες από 2 εκατομμύρια φορές από τη δημοσίευση αυτής της έκθεσης στις 23 Σεπτεμβρίου.

Ο πρωταθλητής αυτών των διαφημίσεων κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν ο Renato Antunes, πολιτειακός βουλευτής από την πολιτεία Περναμπούκο και μέλος του Φιλελεύθερου Κόμματος (PL), όπως και ο πρώην πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρου. Πλήρωσε περισσότερα από 3.800 ρεάλ (περίπου 745 δολάρια) για να προωθήσει μια σειρά αναρτήσεων τον Σεπτέμβριο, οι οποίες είχαν περισσότερες από 460.000 προβολές σε αυτές τις πλατφόρμες.

Στις αναρτήσεις του, υποστηρίζει ότι το Κογκρέσο της Βραζιλίας πρέπει να αποφασίσει για το θέμα και αποκαλεί την ακρόαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου «μια ακόμη προσπάθεια επίθεσης στο δικαίωμα στη ζωή». Ο Antunes ανήκε σε ομάδα Βραζιλιάνων πολιτικών, που προσπάθησαν να αποτρέψουν ένα δεκάχρονο κορίτσι από το να κάνει νόμιμη έκτρωση μετά τον βιασμό του από τον θείο της το 2020. Εκείνη την περίοδο, συντηρητικές ομάδες κατά των αμβλώσεων συγκεντρώνονταν έξω από το νοσοκομείο για να διαμαρτυρηθούν και να προσευχηθούν.

Έπειτα, υπάρχουν τα μηνύματα από την Brasil Paralelo, μια εταιρεία παραγωγής συντηρητικών ντοκιμαντέρ και προγραμμάτων, που στοχεύουν να γίνουν το «δεξιό Netflix». Η εταιρεία πλήρωσε τουλάχιστον 2.000 ρεάλ (περίπου 397 δολάρια) για να προωθήσει μια σειρά διαφημίσεων για το διαδικτυακό μάθημά της για τις αμβλώσεις. 

Σε ένα από αυτά, η Brasil Paralelo είπε ότι αντιμέτωπη με «αυτό το αμφιλεγόμενο ζήτημα» και την επικείμενη απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, η εταιρεία αποφάσισε να δώσει δωρεάν πρόσβαση στην εναρκτήρια τάξη του μαθήματος «Άμβλωση: ποιο είναι το πραγματικό θύμα;». Η εταιρεία είπε ότι το μάθημα, που διεξάγεται από έναν άνδρα που λέει ότι είναι δικηγόρος, ασχολείται μεταξύ άλλων με τις συνέπειες της «νομιμοποίησης» και τις επιπτώσεις της άμβλωσης στη σωματική και ψυχική υγεία των γυναικών, που υποβάλλονται στη διαδικασία.

Η Brasil Paralelo δημοσίευσε τον μεγαλύτερο αριθμό διαφημίσεων στο Facebook και το Instagram στη χώρα. Η εταιρεία έχει ήδη πληρώσει περισσότερα από 20 εκατομμύρια ρεάλ (περίπου 3,97 εκατομμύρια δολάρια) από τότε που άρχισαν να αναφέρονται τα στοιχεία τον Αύγουστο του 2020. Το ποσό είναι ακόμη υψηλότερο από τις δαπάνες από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Βραζιλίας ή από προεκλογικές εκστρατείες, όπως αυτή του Ζαΐρ Μπολσονάρου το 2022, που ξόδεψε 2,7 εκατομμύρια ρεάλ (535.800 δολάρια) σε αυτές τις πλατφόρμες.

Εκτός από προφίλ πολιτικών, η Agência Pública βρήκε επίσης διαφημίσεις από τους Ρεπουμπλικάνους, ένα κόμμα που συνδέεται με την εξαιρετικά συντηρητική Οικουμενική Εκκλησία του Βασιλείου του Θεού. Από τις 20 Σεπτεμβρίου, το κόμμα προωθεί περιεχόμενο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου δηλώνει ότι είναι «κατά των αμβλώσεων» και ότι τα μέλη του θα υπερασπιστούν τη ζωή από τη στιγμή της σύλληψης «με όλες τους τις δυνάμεις». Το κόμμα λέει ρητά ότι «το STF [Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο] δεν μπορεί να νομοθετήσει για τις αμβλώσεις», αναφερόμενος στην απόφαση της προέδρου του δικαστηρίου, Ρόζα Βέμπερ, να προγραμματίσει την απόφαση. Λένε ότι οργανώνονται στο Εθνικό Κογκρέσο «για να αποτρέψουν τέτοιες αποφάσεις από το να προχωρήσουν». 

Τα δεδομένα από τη Meta δείχνουν μια επένδυση άνω των 100 ρεάλ (20 δολάρια) σε λιγότερο από 24 ώρες. Το ποσό φαίνεται πιθανό να αυξηθεί, καθώς η εκστρατεία παραμένει ενεργή. Μέχρι το απόγευμα της 21ης ​​Σεπτεμβρίου, το περιεχόμενο είχε προβληθεί πάνω από 35.000 φορές.

Η εκστρατεία των Ρεπουμπλικανών υπογράφεται από έξι από τους πολιτικούς του κόμματος, μεταξύ των οποίων ο Damares Alves, γερουσιαστής και πρώην υπουργός για τις γυναίκες, την οικογένεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην κυβέρνηση του Μπολσονάρου, ο Diego Garcia, αντιπρόεδρος της Διακομματικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας για την υπεράσπιση της οικογένειας και την υποστήριξη της ζωής, και ο Silas Câmara, αντιπρόεδρος της Ομάδας για την Προάσπιση της Θρησκευτικής Ελευθερίας και πρόεδρος της Ευαγγελικής Κοινοβουλευτικής Ομάδας.

Απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου

Το ADPF 442 (Μέσο για τον έλεγχο της μη συμμόρφωσης με τις θεμελιώδεις αρχές [του συντάγματος], αριθμός 442) ασχολείται με την αποποινικοποίηση των αμβλώσεων στη Βραζιλία μέχρι τη δωδέκατη εβδομάδα της εγκυμοσύνης. Αυτό κατατέθηκε το 2017 από το Κόμμα Σοσιαλισμού και Ελευθερίας (PSOL). Η δικαστής Ρόζα Βέμπερ, η οποία συνταξιοδοτήθηκε τον Οκτώβριο, ψήφισε υπέρ της αποποινικοποίησης. Η ψήφος της θα παραμείνει έγκυρη, όταν συνεχιστεί η διαδικασία. Σύμφωνα με την Εθνική Έρευνα για τις Αμβλώσεις , μία στις επτά Βραζιλιάνες έκανε έκτρωση, περίπου πέντε εκατομμύρια γυναίκες, ηλικίας 18 έως 39 ετών.

Μεταξύ 2012 και 2021, 367 γυναίκες πέθαναν από προβλήματα, που προέκυπταν από μυστικές, ανεξέλεγκτες διαδικασίες αμβλώσεων. Οι μη ασφαλείς αμβλώσεις είναι μια από τις μεγαλύτερες αιτίες μητρικών θανάτων στη Βραζιλία.