Η καταστροφή στη Γάζα. Εικόνα του Palestinian News & Information Agency (Wafa)/Wikimedia Commons, επεξεργασία από το Global Voices. CC BY-SA 3.0

Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος του Undertones, του ενημερωτικού δελτίου του Παρατηρητηρίου Μέσων των Πολιτών του Global Voices. Εγγραφείτε στο Undertones.

Καλώς ήρθατε ξανά στο Undertones, όπου μελετάμε αφηγήσεις από όλον τον κόσμο. Ονομάζομαι Melissa Vida και είμαι η συντάκτρια του ενημερωτικού δελτίου. Αυτή την εβδομάδα, εξετάζουμε πιο προσεκτικά τον πόλεμο του Ισραήλ κατά της Γάζας και παρέχουμε σκέψεις σχετικά με την έρευνά μας και τις δυσκολίες της κάλυψης ενός πολέμου.

Το Παρατηρητήριο Μέσων των Πολιτών βασίζεται συνήθως στην τοπική εμπειρογνωμοσύνη. Όταν μελετάμε αφηγήσεις από το Ιράν, ένας Ιρανός ερευνητής στηρίζει τη διαδικασία. Όταν μελετάμε τη Ζιμπάμπουε, ένας ερευνητής από τη Ζιμπάμπουε αποκωδικοποιεί τις εθνικές αφηγήσεις. Επομένως, όταν θέλουμε να μελετήσουμε τον πόλεμο στην Παλαιστίνη και το Ισραήλ, συνεργαζόμαστε με Παλαιστίνιους και Ισραηλινούς ερευνητές και ερευνήτριες αντίστοιχα. Τους ανατίθεται να μελετήσουν εμφανείς ή ανεπαίσθητες αφηγήσεις από τις κοινότητές τους μέσω της ανάλυσης των ΜΜΕ. Στόχος μας ήταν μια διπλή μελέτη των αφηγήσεων για τον πόλεμο και την ειρήνη.

Στο πλαίσιο του πολέμου, της απομόνωσης και του πόνου, το έργο αυτό ήταν δύσκολο. Ως συντακτική ομάδα, διστάσαμε σε μεγάλο βαθμό και σκεφτήκαμε εκτενώς πώς να καθοδηγήσουμε την ερευνητική ομάδα, ποια οπτική γωνία να ακολουθήσουμε και ποια μοναδική προοπτική θα μπορούσαμε να προσφέρουμε σε σύγκριση με άλλα ΜΜΕ. Συζητήσαμε διεξοδικά με εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Έπρεπε να επικεντρωθούμε στην παραπληροφόρηση, τις αφηγήσεις ειρήνης ή τη σημασιολογία του πολέμου;

Καθώς η έρευνα εξελισσόταν, ωστόσο, η τραγωδία έπληξε ερευνήτριά μας από τη Γάζα, η οποία ζει επί του παρόντος στο εξωτερικό. Κάθε εβδομάδα που περνούσε, περισσότερα μέλη της οικογένειάς της σκοτώνονταν σε εναέριες επιθέσεις. Παρά τη φρίκη, ήθελε να συνεχίσει την έρευνα. Ωστόσο, την περασμένη εβδομάδα, μετά την απώλεια ενός ακόμη στενού φίλου, μιας εξέχουσας φωνής από τη Γάζα, ο πόνος την κατέλαβε καθιστώντας την ανίκανη να λειτουργήσει και θρηνούμε μαζί της. Εργαζόμαστε συχνά με ανθρώπους σε ευάλωτες καταστάσεις, αλλά η συγκεκριμένη περίπτωση είναι πρωτοφανής. Το συναισθηματικό τραύμα που προκύπτει από την αιματοχυσία κλέβει τις φωνές των Παλαιστινίων οδηγώντας στη συσκότιση πληροφοριών από τη Γάζα. Προς το παρόν, είμαστε σε θέση να παρουσιάσουμε μόνο την ανάλυση της ισραηλινής ερευνητικής ομάδας.

Ο Αστέρης Μασούρας, ένας από τους συντονιστές συντάκτες μας, ο οποίος παρακολούθησε στενά τον πόλεμο από την αρχή, λέει: «Η παρακολούθηση, η έρευνα και το ρεπορτάζ για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα μετά την τραυματική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου ήταν συλλογικά καταστροφική».

«Οι αναφορές για την καθοδηγούμενη από μίσος, τρομακτική στρατιωτική βία και το τίμημα που αυτή επιβάλλει στον εγκλωβισμένο πληθυσμό της Γάζας, που βρίσκεται υπό βάναυση πολιορκία, επιδεινώνονται από αφηγήσεις, που εντείνουν τον αντισημιτισμό και την ισλαμοφοβία σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι κανόνες και οι νόμοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα αντιμετωπίζουν υπαρξιακή πρόκληση μαζί με την ίδια τη Γάζα», προσθέτει. 

Όσον αφορά την απώλεια ανθρώπινων ζωών, οι δυνάμεις του Ισραήλ έχουν φονεύσει περισσότερους από 18.000 Παλαιστίνιους στη Γάζα από τις 7 Οκτωβρίου 2023, σύμφωνα με τους αριθμούς που δημοσίευσαν τα Ηνωμένα Έθνη, ενώ οι τελευταίες ισραηλινές αναφορές κάνουν λόγο για 15.000 θανάτους, συμπεριλαμβανομένων 5.000 από τη Χαμάς. Η στρατιωτική ισλαμιστική οργάνωση Χαμάς σκότωσε περισσότερους από 1.200 ανθρώπους στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της επίθεσής της τον Οκτώβριο. 

Σύμφωνα με τη συντάκτρια του Global Voices για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Mariam A., οι επιπτώσεις του πολέμου στη Γάζα επεκτείνονται πέρα από το συναισθηματικό και ψυχολογικό τραύμα.

Εκτός από την αβάσταχτη απώλεια ζωών αμάχων και την πλήρη καταστροφή των υποδομών που είναι απαραίτητες για να γίνει η Γάζα βιώσιμη, «ο πόλεμος έχει παγκόσμιες οικονομικές επιπτώσεις, ειδικά για γειτονικές χώρες, όπως η Ιορδανία, η Αίγυπτος και ο Λίβανος», δηλώνει. Το πιο επικίνδυνο είναι ότι, αν συνεχιστεί, υπάρχει ο κίνδυνος να παρασυρθεί ολόκληρη η περιοχή, ενδεχομένως και ο κόσμος, σε μια μακροχρόνια σύγκρουση.

Επικριτικές αφηγήσεις από το Ισραήλ

Στην αρχή του Οκτωβρίου, δημοσιεύσαμε την έρευνα της Anna σχετικά με τις κυρίαρχες αφηγήσεις των διαδηλώσεων κατά του πρωθυπουργού Νετανιάχου, η οποία εξήγησε το χάσμα μεταξύ θρησκευτικών και κοσμικιστικών κινημάτων στην ισραηλινή εβραϊκή κοινωνία. Το όνομα «Anna» είναι πλασματικό για την ερευνήτριά μας, η οποία προτιμά να παραμείνει ανώνυμη.

Επέστρεψε στο Παρατηρητήριο Μέσων των Πολιτών τον Νοέμβριο για να μελετήσει το συναίσθημα κατά του Νετανιάχου στο πλαίσιο του πολέμου στη Γάζα. Βρήκε και ανέλυσε την αφήγηση: «Η κυβέρνηση του Νετανιάχου ευθύνεται εν μέρει για τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου».

Η δημοτικότητα του Νετανιάχου, ήδη χαμηλή λόγω της αντιδημοφιλούς δικαστικής μεταρρύθμισης, της σκληροπυρηνικής θρησκευτικής κυβέρνησης και της άρνησής του να ακούσει τους διαδηλωτές καθ’ όλη τη διάρκεια του 2023, έχει μειωθεί περαιτέρω από τον Οκτώβριο.

Σύμφωνα με την ισραηλινή εταιρεία Dialog Center, πάνω από το 75% των ερωτηθέντων αποδίδουν την ευθύνη για την επίθεση της Χαμάς στην κυβέρνηση Νετανιάχου, επικαλούμενοι την έλλειψη μέτρων ασφαλείας των συνόρων. Επιπλέον, περίπου το 56% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι ο Νετανιάχου θα πρέπει να παραιτηθεί μέχρι το τέλος του πολέμου. Αυτή η ανάρτηση στο Facebook είναι μία από τις πολλές που κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.

Τα ισραηλινά ΜΜΕ αναφέρουν σταθερά ότι ο Νετανιάχου έχει υποστηρίξει τη διοίκηση της Χαμάς, εγκρίνοντας κεφάλαια από το Κατάρ για τη χρηματοδότηση της Χαμάς, ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια δεκαετία. Σύμφωνα με το The Times of Israel, «η ιδέα ήταν να αποτραπεί ο Αμπάς ή οποιοσδήποτε άλλος στην κυβέρνηση της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Όχθη από την ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους». Μια δήλωση από το γραφείο του Νετανιάχου ανέφερε ότι τα χρήματα ήταν για ανθρωπιστικούς λόγους και όχι για την ενίσχυση της Χαμάς.

Η Ισραηλινή δημοσιογράφος Ksenia Svetlova και άλλοι πολίτες, συμπεριλαμβανομένου ενός επιζώντος της σφαγής της 7ης Οκτωβρίου, επικρίνουν τη διαχείριση του Νετανιάχου απέναντι στη Χαμάς όλα αυτά τα χρόνια.

Από αυτούς που κατακρίνουν τον Νετανιάχου, ένα μέρος υποστηρίζει ότι «η στρατιωτική δράση από μόνη της δεν θα λύσει την ισραηλινοπαλαιστινιακή σύγκρουση». Οι φωνές αυτές περιλαμβάνουν άτομα, που προέρχονται από την παραδοσιακή αριστερά (συμπεριλαμβανομένων των επιζώντων της Χαμάς) και πρώην υποστηρικτές του Νετανιάχου. 

«Αυτή η αφήγηση δείχνει πώς η ισραηλινή κοινωνία και η ισραηλινή κυβέρνηση δεν μπορούν να γίνουν αντιληπτές ως μια ενιαία οντότητα», γράφει η Anna. Πολλοί, αλλά όχι όλοι, υποστηρίζουν ανοιχτά τη λύση των δύο κρατών. Ο ακαδημαϊκός και κοινωνικός ακτιβιστής Tomer Persico καταδίκασε την αποικιοκρατία και την επέκταση των εβραϊκών οικισμών.

Παρ’ όλα αυτά, οι φωνές σε αυτό το στρατόπεδο μπορεί να είναι λίγες, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις. Σε μια έρευνα του Οκτωβρίου από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, οι ερωτηθέντες, κυρίως Εβραίοι, αξιολόγησαν τη χρήση πυρών από τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα, με το 57,5% να τη θεωρεί «πολύ λίγη», ενώ το 1,8% τη θεωρεί «υπερβολική». Παρόμοια ευρήματα αναφέρθηκαν από άλλες έρευνες, όπως ανέφερε το El País.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η ελευθερία του λόγου μπορεί να κινδυνεύει στο Ισραήλ. Πολλοί από εκείνους που υποστηρίζουν την ειρήνη και τη συνύπαρξη με την Παλαιστίνη ισχυρίζονται ότι παρενοχλούνται ενεργά, μερικές φορές συλλαμβάνονται από τις ισραηλινές Αρχές. Το ίδιο ισχύει και για δημοσιογράφους. Στις αρχές Δεκεμβρίου, ένας Ισραηλινός έβαλε φωτιά σε μια σκηνή που ανήκε στις οικογένειες των ομήρων της Χαμάς. Δημοσιεύματα ΜΜΕ ανέφεραν την υποστήριξή του προς τον Νετανιάχου, ο οποίος έχει επικριθεί έντονα από ορισμένες από αυτές τις οικογένειες.

Ειδική κάλυψη του Global Voices: «Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα»

Η συντάκτρια του Global Voices για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, Mariam A., επιμελήθηκε και επεξεργάστηκε επιδέξια την πολεμική μας κάλυψη με επαγγελματισμό και ενσυναίσθηση. Η πλειονότητα των άρθρων μας αναδεικνύει τις συχνά παραμελημένες φωνές των Παλαιστινίων στα δυτικά ΜΜΕ. Σας ενθαρρύνουμε να εξερευνήσετε την κάλυψή μας: «Ο πόλεμος του Ισραήλ στη Γάζα».

Δηλώσεις του Global Voices σχετικά με τον πόλεμο

• Το Global Voices τάχθηκε στο πλευρό 140+ οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και ακτιβιστ(ρι)ών, που ζητούν άμεση κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και το Ισραήλ. Διαβάστε τη δήλωση.
• Το Global Voices τάχθηκε στο πλευρό 29 οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων εκφράζοντας βαθιά ανησυχία για τη συστηματική στοχοποίηση Παλαιστινίων δημοσιογράφων από τις ισραηλινές δυνάμεις στη Γάζα. Διαβάστε τη δήλωση.